"Mαύρο" Σεπτέμβριο πέρασε ο εμπορικός κόσμος της χώρας, ο οποίος βρέθηκε στη μέγκενη της κάθετης πτώσης στην κατανάλωση και της αφόρητης έλλειψης ρευστότητας που ταλαιπωρεί όλη την αλυσίδα της αγοράς.

Οι ελπίδες για πιο «ζεστό» Σεπτέμβριο, ο οποίος θα αντιστάθμιζε σε κάποιον βαθμό τις απώλειες του Ιουλίου και του Αυγούστου, φαίνεται ότι δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς σημαντικό μέρος του εμπορικού κόσμου μεταφέρει αρνητική εικόνα για την αγοραστική κίνηση των τελευταίων ημερών αλλά και για την πρόθεση των μεγάλων πελατών τους να προχωρήσουν σε νέες παραγγελίες.

Η τελευταία εξέλιξη κρίνεται και η πλέον ανησυχητική, καθώς το εμπόριο εναποθέτει τις ελπίδες για αυξημένες πωλήσεις, που θα συγκρατήσουν τις απώλειες των προηγούμενων μηνών, στο επόμενο τρίμηνο, με κορύφωση τον Δεκέμβριο, αφού τη συγκεκριμένη περίοδο παραδοσιακά πραγματοποιείται το 40% του τζίρου και το 60% των κερδών του λιανεμπορίου.

Τόσο οι τρέχουσες ενδείξεις όσο και οι εκτιμήσεις για ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση των οικογενειακών δαπανών, λόγω έκτακτων μέτρων και απώλειας του 13ου μισθού, οδηγεί σειρά επιχειρήσεις σε αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον αλλά και σε επείγουσες τακτικές «επιβίωσης».

Μικρές και μεγάλες εταιρείες περικόπτουν τα έξοδα και τις ανάγκες κεφαλαίου κίνησης, καθώς οι τράπεζες δηλώνουν απρόθυμες να δανείσουν ακόμη και «συνήθη» ποσά σε φερέγγυους πελάτες.

Η ροή των δανείων στην αγορά το πρώτο εξάμηνο του 2010 ήταν αρνητική κατά 280 εκατ. ευρώ μηνιαίως. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, δεν βελτιώνεται η παροχή δανείων σε επιχειρήσεις, ενώ 8 στις 10 νέες αιτήσεις απορρίπτονται.

Από την άλλη πλευρά, και σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, ήδη το 7% των επιχειρηματικών δανείων βρίσκεται σε πολύμηνη καθυστέρηση, ενώ προβλέπεται επιδείνωση τους επόμενους μήνες και όσο η αγορά στεγνώνει από ρευστό και πελάτες με διαθέσιμο εισόδημα.

--- Ρευστότητα πάση δυνάμει

Σ’ αυτό το περιβάλλον, οι μεγάλοι όμιλοι της αγοράς προφυλάσσουν ως κόρην οφθαλμού τη ρευστότητά τους, αφού δεν μπορούν να ανακόψουν την πτώση του τζίρου. Ειδικότερα, η Σαράντης, με τα υψηλά διαθέσιμα και τον χαμηλό δανεισμό, εκτιμά ότι θα ξεπεράσει την περίοδο της ύφεσης βασιζόμενη σ’ αυτά τα δεδομένα αλλά και στο γεγονός ότι οι αγορές του εξωτερικού υπεραποδίδουν.

Πάντως, στο τρίτο τρίμηνο της χρήσης του 2010, με βάση πηγές του ομίλου, τα μηνύματα από την ελληνική αγορά είναι απογοητευτικά, καθώς και ο Σεπτέμβριος αποδείχτηκε κακός μήνας σε ό,τι αφορά τις παραγγελίες και την κατανάλωση. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις, η συνολική πρόβλεψη της Σαράντης για φέτος δεν θα επιτευχθεί εξαιτίας ακριβώς της συμπεριφοράς της ελληνικής αγοράς.

Στον χώρο της ένδυσης, η αλυσίδα Sprider αναμένει περαιτέρω επιβράδυνση των πωλήσεών της στο τρίτο τρίμηνο από το 8,5% που ήταν στο εξάμηνο της χρήσης, ενώ διατηρεί αρνητικές εκτιμήσεις για την πορεία του δ΄ τριμήνου της χρονιάς, επισημαίνοντας ότι η φετινή εορταστική περίοδος θα είναι σαφώς χειρότερη σε σχέση με τις προηγούμενες «κακές» χρονιές του 2008 και του 2009.

Η διοίκηση του ομίλου Fourlis έχει παραδεχτεί ότι το δεύτερο τρίμηνο της χρήσης του 2010 αποδείχτηκε ιδιαίτερα δύσκολο, εξανεμίζοντας τις όποιες θετικές επιδόσεις του πρώτου τριμήνου του έτους.
 
Υπογραμμίζει δε ότι το προσεχές διάστημα είναι πολύ κρίσιμο, καθώς στο δεύτερο εξάμηνο ο όμιλος πραγματοποιεί το 60% του τζίρου του και το 40% της ετήσιας κερδοφορίας. Αν και υπάρχουν μικρές ενδείξεις ομαλοποίησης της ζήτησης (αύξηση επισκεψιμότητας στα ΙΚΕΑ), η διοίκηση του ομίλου επιφυλάσσεται για την πορεία του τρίτου τριμήνου, αναμένοντας τα τελικά αποτελέσματα του Σεπτεμβρίου, ο οποίος είναι ιδιαίτερα εμπορικός μήνας για τα ΙΚΕΑ και την Intersport.

--- Αυξάνεται η συγκέντρωση

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις προοιωνίζονται σημαντικές ανακατατάξεις, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερη συγκέντρωση μεριδίων. Ήδη, η μάχη επικράτησης στην αγορά χάθηκε για πολλούς, τα μερίδια των οποίων κατευθύνονται σχεδόν αυτούσια στους ανταγωνιστές. Στο επίπεδο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η συγκέντρωση συνεχίστηκε με μεγάλη ένταση, καθώς, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία, δύο εταιρείες κλείνουν έναντι μιας που ανοίγει, δίνοντας τον τόνο όσον αφορά στη συρρίκνωσή τους.

Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς συνομολογούν ότι ο τζίρος που μένει «ορφανός», όσο και αν έχει συρρικνωθεί έναντι παλαιότερων, ανθηρών καταναλωτικά εποχών, θα μεταφερθεί σε άλλες πιο ανθεκτικές επιχειρήσεις, που ενδεχομένως θα ευνοηθούν.

Όμως, εκτιμούν ότι, αν δεν ομαλοποιηθεί το ζήτημα της ρευστότητας και της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, τα λουκέτα θα αυξηθούν και θα αφορούν ακόμη και σε υγιείς επιχειρήσεις, τις οποίες απλώς ο κύκλος χρήματος οδήγησε σε ασφυξία.
 
Ωστόσο, πέραν των μικρομεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων, οι αλλαγές στον χάρτη της αγοράς αγγίζουν και το «βαρύ πυροβολικό» των μεγάλων εγχώριων και πολυεθνικών αλυσίδων.

Η «έξοδος» των Aldi και Fnac, η οικονομική αδυναμία της Aτλάντικ, ο κίνδυνος λουκέτου στη Ράδιο Κορασίδη, η υπαγωγή στο άρθρο 99 της Ridenco Εμπορικής, τα προβλήματα αρκετών αλυσίδων στον χώρο του οικιακού εξοπλισμού και επίπλου και η επικράτηση των πολυκαταστημάτων και των εμπορικών κέντρων, όπως επίσης και οι δυσχέρειες τις οποίες αντιμετωπίζουν αρκετές αλυσίδες ένδυσης, είναι τα στοιχεία που προδιαγράφουν μεγάλες αλλαγές στην αγορά τους επόμενους μήνες.
 
Σ’ αυτό το περιβάλλον, αρκετοί εκτιμούν πως ο ανταγωνισμός θα κορυφωθεί, ώστε οι ισχυροί «παίκτες» θα αρπάξουν τα μερίδια των υπό κατάρρευση αλυσίδων, αλλά και ότι το 2011 η εικόνα της αγοράς θα είναι εντελώς διαφορετική.

* Αναδημοσίευση από το 653ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 24 - 28 Σεπτεμβρίου 2010.