Νέο πεδίο κοινωνικών συγκρούσεων προδιαγράφει η επικαιροποίηση του μνημονίου με την τρόικα μέσω του οποίου η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να λάβει νέα μέτρα αν χρειαστεί.

Ξεχωρίζουν οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης για νέες ανατροπές στο εργασιακό έως το τέλος Σεπτεμβρίου, τα νέα μέτρα στο ασφαλιστικό -αν χρειαστεί- έως τον Ιούνιο του 2011, οι αυξήσεις εισιτηρίων στις αστικές συγκοινωνίες και στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και το μαχαίρι στο προσωπικό και στους μισθούς στον ΟΣΕ.

Στις εκπλήξεις του μνημονίου η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους θα αρχίσει "μηνιαίες δημοπρασίες εντόκων γραμματίων από τον Σεπτέμβριο (από τις τριμηνιαίες τοποθετήσεις) για να βελτιώσει τη διαχείριση των διαθεσίμων και να ομαλοποιήσει τα προφίλ ωρίμανσης".

Επί της ουσίας, στο μνημόνιο νέα μέτρα δεν υπάρχουν, αλλά εξειδικεύονται μέτρα τα οποία περιγράφονταν σε γενικές γραμμές στην πρώτη εκδοχή του μνημονίου. Η εξειδίκευση αυτή όμως αναμένεται να φέρει μεγάλες ανατροπές αφού προβλέπεται: 

* ΟΣΕ: Νόμος τον Σεπτέμβριο με κλείσιμο ζημιογόνων γραμμών, άνοδος των εισιτηρίων με στόχο αύξηση εσόδων 55% - πώληση του 49% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε στρατηγικό επενδυτή, μείωση προσωπικού 35% για εξοικονόμηση δαπανών 50% και μείωση προσωπικού 50% στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ για μείωση δαπανών προσωπικού 58%. Μείωση βασικού μισθού 20% και μείωση υπερωριών και επιδομάτων 10%.

* Αστικές συγκοινωνίες: αύξηση εισιτηρίων, μείωση επιδομάτων και υπερωριών.

* Ενέργεια: αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, απελευθέρωση αγοράς, πρόσβαση σε ιδιώτες στην παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη. 

* Εργασιακό: Έως το τέλος Σεπτεμβρίου θα ληφθούν περαιτέρω μέτρα για τη μεταρρύθμιση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένης της αυτόματης επέκτασης των τομεακών συμφωνιών σε εκείνους που δεν εκπροσωπούνται στις διαπραγματεύσεις, αλλά και για την καθιέρωση συμμετρίας στη διαιτησία. Επιπλέον, προβλέπεται επέκταση του ελαστικού ωραρίου και "ψαλίδι" στις υπερωρίες. Η μεγαλύτερη ανατροπή έρχεται στις συμβάσεις όπου με νόμο θα ορίζεται ότι υπερισχύουν οι επιχειρησιακές των κλαδικών οι οποίες με τη σειρά τους υπερισχύουν έναντι των επαγγελματικών. 

* Ασφαλιστικό: Θα εκπονηθούν δύο αναλογιστικές μελέτες, μία έως τον Δεκέμβριο για τα ταμεία κύριας ασφάλισης και μία έως τον Μάρτιο για τα επικουρικά και από τα αποτελέσματα αυτών θα προκύψουν τα πιθανά νέα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν έως τον Ιούνιο του 2011. 

* Κλειστά επαγγέλματα: Μέχρι τον Δεκέμβριο το νομοσχέδιο με άνοιγμα επαγγελμάτων για νομικούς, φαρμακοποιούς, συμβολαιογράφους, αρχιτέκτονες, μηχανικούς και ορκωτούς λογιστές.

* ΟΤΑ: Στοχευμένος εξορθολογισμός προσωπικού και ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, ώστε να εξασφαλιστούν καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα της τάξης των 500 εκατ. ευρώ για κάθε ένα από τα τρία έτη την περίοδο 2011 - 2013. Περιορισμός δανεισμού, μείωση μεταβιβάσεων και έλεγχος της συνέπειας των προϋπολογισμών των ΟΤΑ. Παράλληλα, η κυβέρνηση θα υιοθετήσει διάταγμα που δεν θα επιτρέπει στις τοπικές κυβερνήσεις να έχουν ελλείμματα, τουλάχιστον μέχρι το 2014.

* Μισθολόγιο: Απλοποίηση συστήματος αμοιβών που θα καλύπτει τους βασικούς μισθούς και τα επιδόματα και θα αφορά σε όλους τους δημοσίους υπαλλήλους. Σύμφωνα με το μνημόνιο, αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε ένα σύστημα με το οποίο η αμοιβή θα αντανακλά την παραγωγικότητα και τα καθήκοντα. Με βάση τον γενικό κανόνα, θα πρέπει να αποφεύγονται αυξήσεις στις αμοιβές των υπαλλήλων ως αποτέλεσμα της διαδικασίας μετάβασης στο νέο σύστημα. Επίσης, γίνεται λόγος για αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και καταλληλότητας των υφιστάμενων κοινωνικών προγραμμάτων, ώστε να υπάρξουν προτάσεις για τη μεταρρύθμιση ή την ακύρωση των λιγότερο αποτελεσματικών προγραμμάτων.

* Νοσοκομεία: Προβλέπονται η εφαρμογή είσπραξης της συμμετοχής 3 ευρώ για τις τακτικές υπηρεσίες εξωτερικών ιατρείων στα δημόσια νοσοκομεία και η επέκταση της ολοήμερης λειτουργίας των νοσοκομείων (απογευματινή βάρδια), προκειμένου να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και να αυξηθούν τα έσοδα των νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της συμμετοχής των ασφαλιζόμενων στα εξωτερικά ιατρεία και στις διαγνωστικές υπηρεσίες. Επίσης, η κυβέρνηση είναι έτοιμη να μειώσει περαιτέρω το κόστος φαρμάκων (όπου υπάρχει χώρος για την επέκταση της λίστας φαρμάκων, τη χρήση των γενόσημων φαρμάκων και με την καθιέρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης).

Το υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζει δυσκολίες στη συγκράτηση των δαπανών σε διάφορους τομείς της γενικής κυβέρνησης, αν και αναφέρει πως στο τέλος του έτους -εξαιτίας της ταχύτερης έναντι της προβλεπομένης μείωσης των δαπανών που καταγράφεται ήδη από το πρώτο εξάμηνο- στο τέλος του έτους θα υπάρχει "μαξιλάρι" 4 δισ. ευρώ.

Συγκεκριμένα αναφέρεται: "Για την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουνίου, η κυβέρνηση πραγματοποίησε λιγότερες από τις αναμενόμενες πρωτογενείς δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού κατά 5,6 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση σκοπεύει να διατηρήσει και τον Σεπτέμβριο αυτήν την καλύτερη από το αναμενόμενο απόδοση και να κλείσει το έτος με περιθώριο καλύτερης από το προβλεπόμενο απόδοσης της τάξης των 4 δισ. ευρώ για την κάλυψη των κινδύνων που προέρχονται από άλλες περιοχές της γενικής κυβέρνησης.

Η συγκράτηση των δαπανών θα επικεντρωθεί στις λειτουργικές δαπάνες, ενώ θα πραγματοποιηθούν όλες οι αναγκαίες μεταβιβάσεις προς τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης για να μπορέσουν να είναι συνεπείς στις πληρωμές τους. Ανά πάσα στιγμή, αν η απόδοση απομακρυνθεί από αυτούς τους στόχους, ή τα έσοδα πέσουν κάτω από το προγραμματισμένο, η κυβέρνηση θα είναι έτοιμη να λάβει διορθωτικά μέτρα".

Εν τω μεταξύ, χαμηλότερα τίθεται ο πήχης μείωσης του ελλείμματος φέτος, στο 7,8% του ΑΕΠ από 8,1% που προέβλεπε αρχικά το μνημόνιο, χωρίς όμως να αλλάζει ο ποσοτικός στόχος για διαμόρφωση του ελλείμματος στα 18,5 δισ. ευρώ.

Η αλλαγή του ποσοστιαίου στόχου οφείλεται στον υψηλότερο πληθωρισμό που εκτιμάται πλέον στο 4,75%, χωρίς να επηρεάζει επί της ουσίας τη δημοσιονομική πολιτική παρά μόνο σε επίπεδο ποσοστιαίας αποτύπωσης του ελλείμματος.

Αλλαγές έρχονται -για τον ίδιο λόγο- και στις προβλέψεις εξέλιξης του δημοσίου χρέους. Εκτιμάται πλέον ότι θα ανέλθει στο 130,2% του ΑΕΠ, από 133,2% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το 2013 (όπου θα φτάσει το χρέος στο ανώτατο σημείο) θα ανέλθει στο 145,3% του ΑΕΠ, έναντι 149,7%.

---Τα μέτρα για το 2012

Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μνημόνιο, τα μέτρα που θα περιλαμβάνονται στον προκαταρκτικό προϋπολογισμό για το 2012, που στόχο θα έχει την περαιτέρω μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης και θα περιλαμβάνει την αναλυτική παρουσίαση των μέτρων προσαρμογής που ανέρχονται σε τουλάχιστον 2,2% του ΑΕΠ, είναι τα εξής:

- Μείωση της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα επιπροσθέτως του κανόνα της μιας πρόσληψης ανά πέντε συνταξιοδοτήσεις. Αυτό θα επιτρέψει εξοικονόμηση τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ.

- Ειδικός φόρος κατανάλωσης για τα μη αλκοολούχα ποτά, συνολικής απόδοσης τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ.

- Συνέχιση της επέκτασης της βάσης για τον φόρο ακίνητης περιουσίας με την αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών απόδοσης τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ πρόσθετων εσόδων.

- Συνέχιση της αναδιοργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης για την εξοικονόμηση τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.

- Αναστολή στις ονομαστικές αυξήσεις συντάξεων.

- Συνέχιση της αύξησης της αποτελεσματικότητας των τεκμηρίων φορολόγησης των επαγγελματιών με στόχο τη συγκέντρωση τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ επιπλέον.

- Μείωση των επιδοτήσεων σε δημόσιες επιχειρήσεις κατά τουλάχιστον 800 εκατ. ευρώ, ως αποτέλεσμα της αναδιάρθρωσής τους.

- Επιδόματα ανεργίας με κριτήριο τα ελάχιστα απαιτούμενα μέσα διαβίωσης. Στόχος είναι η εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ.

- Η εξασφάλιση επιπρόσθετων εσόδων από την αδειοδότηση τυχερών παιγνίων: τουλάχιστον 225 εκατ. ευρώ από την πώληση αδειών και 400 εκατ. ευρώ από ετήσια δικαιώματα.

- Περαιτέρω διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ στοχεύοντας στη συγκέντρωση τουλάχιστον επιπλέον 300 εκατ. ευρώ.



*** Τα επικαιροποιημένα κείμενα των μνημονίων και η έκθεση για την ελληνική οικονομία δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".