Συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων στις τράπεζες και ρήξη με το παρελθόν για την αντιμετώπιση της κρίσης, μέσω μιας μακράς συντεταγμένης και ρηξικέλευθης προσπάθειας αλλαγής των δομών της οικονομίας, εισηγήθηκε από το βήμα της γενικής συνέλευσης των μετόχων της Τράπεζας της Ελλάδος ο διοικητής κ. Γ. Προβόπουλος, σημειώνοντας πως η οικονομία έχει εισέλθει σε φαύλο κύκλο και μεσοπρόθεσμα η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα είναι αναπόφευκτη.

Η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί πλέον ότι η τελευταία εκτίμησή της για ύφεση της ελληνικής οικονομίας σε ποσοστό 2% και φέτος "υπόκειται σε μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, ενώ ισχυρές εμφανίζονται οι πιθανότητες για ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση".

Εκτιμά ότι η κρίση έχει επηρεάσει και το τραπεζικό σύστημα και συνιστά μεταξύ άλλων στις τράπεζες "συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων".

Συνιστά στην κυβέρνηση μείωση του ελλείμματος κατά 5% αντί για 4% που έχει ανακοινωθεί φέτος προκειμένου να υπάρξει θετική έκπληξη για τις αγορές, θεωρεί "ιδιαίτερα θετικό το ότι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού χρηματοδοτικής στήριξης" και προτρέπει με σαφήνεια σε παρεμβάσεις που θα οδηγήσουν σε μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, ώστε να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα.

Την ώρα όπου στο τραπέζι των διαπργματεύσεων κυβέρνησης - τρόικας βρίσκεται η κατάργηση του 13ου και του 14ου μισθού στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, ο κ. Προβόπουλος διακριτικά σημειώνει πως στόχος των αλλαγών, που καλείται να υλοποιήσει η κυβέρνηση, θα πρέπει να είναι μεταξύ άλλων "η ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών προϊόντων και εργασίας, ώστε αφενός η εξέλιξη στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος να υποστηρίζει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αφετέρου το κόστος αυτό να μη μεταφέρεται αδικαιολόγητα στις τελικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών".

Σύμφωνα με τον διοικητή, η κρίση που διέρχεται σήμερα η ελληνική οικονομία αποτυπώνεται στη ραγδαία υποχώρηση των βασικών οικονομικών μεγεθών και στην επιδείνωση των προοπτικών, και ειδικότερα στον εκτροχιασμό του ελλείμματος στο 13,6% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat και του δημοσίου χρέους στο 115,1% .

Ο κ. Προβόπουλος προειδοποίησε ότι "σύμφωνα με προβολές βάσει εύλογων παραδοχών η άνοδος θα συνεχιστεί και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα τείνει να σταθεροποιηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα (130%) μόλις το 2014. Αν μάλιστα το χρέος του 2009 τελικά αναθεωρηθεί στο 120% ή στο 122% του ΑΕΠ -ενδεχόμενο που αναφέρει η Eurostat-, θα πρέπει αυτή η προβολή να αναθεωρηθεί επί το δυσμενέστερον".

Η κρίση ενισχύεται παράλληλα από τη διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και από την πτώση της ανταγωνιστικότητας σε ποσοστό ανώτερο του 20% από το 2001 έως σήμερα, την ύφεση της οικονομίας κατά 2% πέρυσι και από την προοπτική περαιτέρω συρρίκνωσης φέτος, τη διάχυση των πιέσεων σε ανεργία και απασχόληση (η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά 1,1%, ο αριθμός των απασχολούμενων μισθωτών κατά 1,6% και το ποσοστό ανεργίας αναρριχήθηκε στο 9,5%).

Για το 2010 προβλέπεται περαιτέρω πτώση της απασχόλησης, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα προσεγγίσει το 11% και αγγίζει πλέον και το τραπεζικό σύστημα.

--- Οι τράπεζες

Ειδικά για τις τράπεζες, ο κ. Προβόπουλος ανέφερε: "Οι δυσμενείς εξελίξεις, κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, και ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των αγορών επιβάρυναν εν τέλει και το τραπεζικό σύστημα. Ενώ σε πολλές άλλες χώρες η κρίση εκδηλώθηκε αρχικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και από εκεί μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία, στην Ελλάδα η φορά ήταν αντίθετη.

Το τραπεζικό σύστημα κατέληξε να αντιμετωπίζει δυσχέρειες ρευστότητας, όταν η δημοσιονομική κρίση οδήγησε στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, συνακόλουθα και των τραπεζών, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Παράλληλα, η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου των καταθέσεων, λόγω και της ύφεσης, επηρέασε την εγχώρια προσφορά δανειακών κεφαλαίων.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τα προβλήματα αυτά, ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα παρέμεινε θετικός καθ’ όλη τη διάρκεια του 2009, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη ζώνη του ευρώ, όπου υπήρξαν και περίοδοι αρνητικής μεταβολής.

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα επέδειξε ισχυρές αντοχές στη διάρκεια της διεθνούς κρίσης, γεγονός στο οποίο συνετέλεσε και η παροχή άφθονης ρευστότητας από το ευρωσύστημα με χαμηλό κόστος. Προϋπόθεση όμως για να διατηρήσει ο τραπεζικός τομέας αυτήν την ανθεκτικότητά του και στο μέλλον, ιδιαίτερα εν όψει της σταδιακής απόσυρσης των έκτακτων μέτρων παροχής ρευστότητας, είναι η αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, η οποία επηρεάζει τις λειτουργίες του, και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας.

Ακόμη και τότε όμως, οι νέες συνθήκες που θα προκύψουν θα είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες στις οποίες λειτουργούσαν οι τράπεζες στο παρελθόν. Η αξιοποίηση των μέχρι σήμερα διδαγμάτων της κρίσης θα οδηγήσει σε αναμόρφωση του εποπτικού πλαισίου, την οποία επεξεργάζεται η Επιτροπή της Βασιλείας. Οφείλουν λοιπόν οι ελληνικές τράπεζες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα με διορατικότητα, λαμβάνοντας υπόψη και τις κυοφορούμενες αυτές αλλαγές".

--- Συστάσεις

Η ΤτΕ εκτιμά ότι στην παρούσα φάση επιβάλλονται:

• Η διατήρηση σημαντικών περιθωρίων κεφαλαίου πάνω από τα ελάχιστα που καθορίζουν οι εποπτικοί κανόνες.

• Ο σχηματισμός επαρκών προβλέψεων για την κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου.

• Ο εξορθολογισμός των λειτουργικών εξόδων.

• Η ευέλικτη και συνετή διαχείριση των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης.

• Και κυρίως η διαμόρφωση μιας μεσοπρόθεσμης στρατηγικής που θα προβλέπει, με ρεαλισμό και προνοητικότητα, συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων.

"Τα υγιή χρηματοοικονομικά μεγέθη, η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και η δημιουργία μεγαλύτερων και πιο εύρωστων σχημάτων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ισχυροποίηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών στις πιθανές αναταράξεις και στην ομαλή πρόσβαση στις πηγές χρηματοδότησης. Θεωρώ ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα είναι αναπόφευκτη.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά και να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ώστε τα επόμενα δύσκολα βήματα να γίνουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο".

*** Η ομιλία του κ. Προβόπουλου καθώς και η έκθεση για το 2009 επισυνάπτονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".