Tο μαχαίρι στα έξοδα και η αναδιάρθρωση δραστηριοτήτων συνεχίζουν να είναι η βασική στρατηγική των επιχειρήσεων, που μετά την πρώτη αντίδραση εντός του 2009 εξακολουθούν να περιορίζονται, εκτιμώντας ότι το 2010 θα αποτελέσει πολύ δύσκολη χρονιά, κατά την οποία θα επέλθει μεγαλύτερη συγκέντρωση μεριδίων.

Αν μέχρι πρότινος η πτώση της ζήτησης και η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά ροκάνιζαν τα αποθέματα των εταιρειών και περιόριζαν τις «πολυτέλειές» τους, σήμερα στα επιτελεία τους η άποψη που εκφράζεται υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή εξοικονόμηση κόστους αν δεν θέλουν να μπουν σε φάση συρρίκνωσης.

Ήδη οι νέες επενδύσεις έχουν περιοριστεί δραστικά ώστε οι επιχειρήσεις να μην εκτεθούν σε νέο δανεισμό ή να δεσμεύσουν κεφάλαια σε αμφιβόλου αποδοτικότητας επεκτάσεις.

Οι μόνες επενδύσεις που υλοποιούνται (π.χ. το πρόγραμμα επέκτασης των ΙΚΕΑ από τον όμιλο Fourlis και η δημιουργία νέων υπερκαταστημάτων από την Jumbo) είναι εκείνες που έχουν εξασφαλίσει ήδη πόρους, εξυπηρετούνται από τις ισχυρές ταμειακές ροές των επιχειρήσεων και θα βοηθήσουν τους εμπορικούς ομίλους να κερδίσουν επιπλέον μερίδια από τη συρρικνούμενη πίτα της αγοράς, ώστε σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο να ωφεληθούν.

Πέραν των αλλαγών στα επενδυτικά σχέδια, οι προσπάθειες των εταιρειών στρέφονται σε πιο δομικές αλλαγές με σκοπό να μειωθούν όλα τα έξοδα λειτουργίας και διάθεσης, προκειμένου να διατηρηθεί υγιές το ταμείο τους, το οποίο καταγράφει σταθερή μείωση εσόδων.

Λύσεις στα ακίνητα

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το λιανεμπόριο, οι διαπραγματεύσεις για το κόστος των ακινήτων που είτε μισθώνονται είτε αγοράζονται συνεχίζονται και το 2010. Το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς έχει προχωρήσει ήδη σε επαναδιαπραγματεύσεις ενοικίων επιτυγχάνοντας μειώσεις από 10% - 25% ανάλογα με το σημείο ή τη διαπραγματευτική ισχύ της κάθε επιχείρησης.

Ωστόσο, δεδομένων των αρνητικών προβλέψεων για την κατανάλωση την τρέχουσα χρονιά, αρκετοί είναι εκείνοι (κυρίως από τον χώρο της ένδυσης) οι οποίοι εξετάζουν ακόμη και το ενδεχόμενο απόσυρσης από διάφορα σημεία που έχουν ωριμάσει και δεν είναι πλέον αποδοτικά.

Άλλες επιχειρήσεις αποφασίζουν να εκμεταλλευτούν την αλλαγή του εμπορικού χάρτη και να αναζητήσουν τις φθηνότερες λύσεις των πολυκαταστημάτων και των εμπορικών κέντρων, αφήνοντας κενά καταστήματα σε παραδοσιακές αλλά πλέον ασύμφορες εμπορικές πιάτσες όπως στο Κολωνάκι.

Επίσης, οι ανακατατάξεις έχουν ήδη επιφέρει «ξεφούσκωμα» του αέρα εκμίσθωσης εμπορικών ακινήτων και μείωση απαιτήσεων στα ενοίκια, γεγονός που ενδέχεται να εκμεταλλευτούν οι εταιρείες σε μεσοπρόθεσμο διάστημα.

Τα εσωτερικά κόστη

Σε αντίθεση με τον δημόσιο τομέα, οι επιχειρήσεις προσπαθούν επίσης να ελέγξουν τις δαπάνες τους, ξεσκονίζοντας κάθε κοστολογικό στοιχείο που πιθανότατα θα μπορούσε να περικοπεί.

Ειδικότερα:

- Ο Όμιλος Πλαίσιο επιχειρεί να περιορίσει τα κόστη (γεγονός που πέτυχε τα προηγούμενα τρίμηνα, με αποτέλεσμα το 2009 να σημειώσουν μείωση κατά 7,6%).

- Η Sato προχώρησε σε περιορισμό των εξόδων και συνεχίζει να υποστηρίζει σχετικό πρόγραμμα το οποίο θεωρεί ότι θα αποδώσει το 2010. Ειδικότερα, μειώθηκαν οι δαπάνες της μητρικής κατά 30%. Σε ό,τι αφορά τις θυγατρικές του ομίλου, γίνονται ενέργειες που υπολογίζεται πως θα αποδώσουν ωφέλειες 1 - 1,2 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από το 2010.

- Εξοικονόμηση κόστους κατά 12% - 13% επί του τζίρου σε ετήσια βάση αναμένει και ο όμιλος Yalco μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης για τη δημιουργία νέου κέντρου logistics.

- Μείωση των εξόδων διοίκησης και διάθεσης σε ποσοστό 7% πέτυχε και η Ηλεκτρονική, η οποία αναμένεται να λάβει αποφάσεις και για τις ζημιογόνες δραστηριότητές της στη Σερβία, απελευθερώνοντας κεφάλαια.

- Πτώση στα λειτουργικά έξοδα και στο κόστος παραγωγής, που εντός του 2009 ανήλθε σε 15% περίπου, παρουσίασε και ο όμιλος Κορρέ.

- Σταδιακή μείωση εξόδων και απελευθέρωση κεφαλαίων αναμένεται να παρουσιάσει και η Fourlis εντός του 2010 μετά τη συμφωνία απόσυρσης από τη χονδρική διανομή της Samsung.

Ψαλίδι και στη διαφήμιση

Σημαντικές περικοπές επίσης καταγράφονται και στον τομέα marketing και διαφήμισης και σε υπηρεσίες που ανατίθενταν εξωτερικά κι έχουν μεταφερθεί εσωτερικά στις επιχειρήσεις, αφήνοντας μεν έκθετο ένα μέρος της αγοράς υπηρεσιών, περιορίζοντας δε τα έξοδα. Ο όμιλος της Ηλεκτρονικής μειώνει στο 3,5% του τζίρου του τις δαπάνες marketing και διαφήμισης. Η Yalco περιορίζει τα κόστη από κάθε δραστηριότητα (έντυπα, διαφήμιση, συμμετοχή σε εκθέσεις), ενώ και η Fashion Box μειώνει σημαντικά τα διαφημιστικά της έξοδα. Παράγοντες της αγοράς, ωστόσο, σημειώνουν ότι βαθμηδόν η ανάγκη για διεύρυνση των μεριδίων και για διατήρηση του τζίρου σε μια αγορά όπου η ζήτηση υποχωρεί θα αναγκάσει τους εμπορικούς ομίλους να διαθέσουν κεφάλαια για την προβολή τους.

Το χρηματοοικονομικό κόστος

Καυτό ζήτημα παραμένει και ο έλεγχος του χρηματοοικονομικού κόστους. Πλέον, όπως σημειώνουν στελέχη της τραπεζικής αγοράς, οι έστω μικρές χορηγήσεις που διατίθενται λαμβάνουν υπόψη τόσο τον τζίρο των επιχειρήσεων όσο και τον κίνδυνο των επισφαλειών τους. Έτσι, το εμπόριο (δεδομένων και των αρνητικών προβλέψεων για την κατανάλωση) βρίσκεται σε «δυσμένεια» όσον αφορά στην πρόσβαση σε δανειακά κεφάλαια.

Πέραν των νέων χορηγήσεων, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν την αναδιάρθρωση ή τη μείωση του τραπεζικού τους δανεισμού. Ο όμιλος Jumbo, για παράδειγμα, πριν από το τέλος του 2009 έσπευσε να μετατρέψει τον δανεισμό του σε σταθερού επιτοκίου συμβάσεις για να αποφύγει εκπλήξεις από την άνοδο των επιτοκίων. Παράλληλα, περιόρισε κάτω των 40 εκατ. ευρώ τον καθαρό δανεισμό του.

Η Fourlis, επίσης, το 2009 μείωσε δραστικά τον καθαρό δανεισμό της στα 58 εκατ. ευρώ από 141,5 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2008, εκμεταλλευόμενη τις ισχυρές ταμειακές της ροές. Μειωμένο καθαρό δανεισμό στα 14 - 15 εκατ. ευρώ αναμένεται να εμφανίσει και ο όμιλος Σαράντη, προκειμένου να διευκολύνει τις επεκτατικές κινήσεις που προετοιμάζει στη ΝΑ. Ευρώπη.

* Αναδημοσίευση από το 625ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 12 - 16 Μαρτίου 2010.