Τα στοιχήματα που βάζουν κάποιες από τις ίδιες τράπεζες οι οποίες βοήθησαν την Ελλάδα να κρύψει τα αυξανόμενα χρέη της μπορεί ουσιαστικά να σπρώχνουν τη χώρα πιο κοντά στο χείλος της οικονομικής καταστροφής, ισχυρίζονται οι κ. Nelson D. Schwartz και Eric Dash σε άρθρο τους στους "New York Times".

Σύμφωνα με traders και διαχειριστές, γράφει το άρθρο, απηχώντας το είδος των διαπραγματεύσεων που σχεδόν οδήγησαν στην κατάρρευση της AIG, η ολοένα και περισσότερο δημοφιλής ασφάλιση έναντι του κινδύνου πτώχευσης της Ελλάδας καθιστά ακόμα δυσκολότερο για την Αθήνα να συγκεντρώσει τα χρήματα που χρειάζεται για να ξεπληρώσει τους λογαριασμούς της.

Τα συμβόλαια αυτά, γνωστά ως credit default swaps, στην ουσία αφήνουν τις τράπεζες και τα hedge funds να στοιχηματίζουν στην πτώχευση μιας εταιρίας ή, στην περίπτωση της Ελλάδας, μιας ολόκληρης χώρας. Αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να εκπληρώσει τις δανειακές της υποχρεώσεις, οι traders που κατέχουν τέτοια swaps θα βγάλουν κέρδος.

"Είναι σαν να αγοράζεις ασφάλεια πυρός για το σπίτι του γείτονά σου. Δημιουργείς ένα κίνητρο για να του το κάψεις", δήλωσε ο κ. Φίλιππος Γισδάκης, επικεφαλής του τμήματος credit strategy της UniCredit στο Μόναχο.

Καθώς η δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας επιδεινώθηκε, υποδαυλίζοντας το ευρώ, ο ρόλος της Goldman Sachs και άλλων μεγάλων τραπεζών στην απόκρυψη της πραγματικής έκτασης των προβλημάτων της χώρας έχει προκαλέσει την αντίδραση Ευρωπαίων ηγετών.

Όμως, ακόμα και πριν από την αποκάλυψη του θέματος, μια όχι και τόσο γνωστή εταιρία, η οποία είχε τη στήριξη της Goldman, της JP Morgan Chase καθώς και καμιά δεκαριά άλλων τραπεζών, είχε ήδη δημιουργήσει έναν δείκτη που επέτρεπε στους παίκτες της αγοράς να στοιχηματίσουν για το αν η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα χρεοκοπούσαν.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο η εταιρία αυτή, η Markit Group of London, παρουσίασε τον δείκτη iTraxx SovX Western Europe, ο οποίος βασίζεται σε τέτοια swaps, και άφηνε τους traders να "τζογάρουν" στην πλάτη της Ελλάδας λίγο πριν από την κρίση. Τέτοια παράγωγα έχουν αναλάβει έναν ασυνήθιστα μεγάλο ρόλο στη δημοσιονομική κρίση της Ευρώπης, καθώς οι traders επικεντρώνουν την προσοχή τους στις ημερήσιες μεταβολές τους.

Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, σύμφωνα με ορισμένους traders. Καθώς τράπεζες και άλλοι σπεύδουν να αποκτήσουν τέτοια swaps, το κόστος ασφάλισης του χρέους της Ελλάδας αυξάνεται. Θορυβημένοι από το σινιάλο αυτό, οι επενδυτές ομολόγων στη συνέχεια αποφεύγουν τα ελληνικά ομόλογα, καθιστώντας πιο δύσκολο για τη χώρα τον δανεισμό. Αυτό, με τη σειρά του, αυξάνει τις ανησυχίες κ.ο.κ.

Σύμφωνα με τους συντάκτες του άρθρου, στα trading desks υπάρχει έντονη διαμάχη σχετικά με το τι ακριβώς βρίσκεται πίσω από τα προβλήματα της Ελλάδας. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως τα swaps επιδείνωσαν το πρόβλημα, ενώ άλλοι ρίχνουν την ευθύνη στα επιδεινούμενα δημοσιονομικά της χώρας.

Όμως, αν και ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες επιρρίπτουν ευθύνες γενικά στους κερδοσκόπους για την επιδεινούμενη κρίση, η Γαλλίδα υπουργός Οικονομίας, κ. Christine Lagarde, την προηγούμενη εβδομάδα, "έδειξε" συγκεκριμένα τα CDS. Η κ. Lagarde δήλωσε πως ελάχιστοι παίκτες κυριαρχούν στην αρένα αυτή, η οποία χρειάζεται αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο.

Οι συναλλαγές στον δείκτη κρατικών πιστωτικών παραγώγων Markit εκτινάχτηκαν φέτος, βοηθώντας ώστε να αυξηθεί το κόστος ασφάλισης του ελληνικού χρέους και, συνεπώς, του κόστους δανεισμού για την Αθήνα. Το κόστος ασφάλισης ελληνικών ομολόγων ύψους 10 εκατ. δολαρίων, για παράδειγμα, αυξήθηκε σε πάνω από 400.000 δολάρια τον Φεβρουάριο, από 282.000 δολάρια τον Ιανουάριο.

Μάλιστα, αρκετές φορές τον Ιανουάριο και στις αρχές Φεβρουαρίου, καθώς η ζήτηση για προστασία από τα swaps εκτινάχτηκε, δεν ήταν λίγοι οι επενδυτές ελληνικών ομολόγων που απομακρύνθηκαν από την αγορά, αυξάνοντας τις αμφιβολίες σχετικά με το αν η Ελλάδα θα βρει αγοραστές για την ερχόμενη έκδοση ομολόγων της, σημειώνουν οι "N.Y. Times".

"Το iTraxx SovX δεν δημιούργησε την κατάσταση αυτή, αλλά τη διόγκωσε", υποστήριξε ο κ. Sylvain R. Raynes της R&R Consulting.

Ο δείκτης Markit απαρτίζεται από τα 15 CDS της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη συναλλακτικότητα και καλύπτει άλλες προβληματικές οικονομίες όπως αυτές της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Και καθώς οι ανησυχίες σχετικά με τα χρέη αυτών των χωρών ήταν που κίνησαν τις αγορές τον Φεβρουάριο, το trading στον δείκτη εκτινάχτηκε.

Τον Φεβρουάριο, η ζήτηση για τέτοια συμβόλαια άγγιξε τα 109,3 δισ. δολάρια, από 52,9 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο. Το Markit παίρνει μια σταθερή, μικρή αμοιβή από την αδειοδότηση των brokers να διαπραγματεύονται στον δείκτη.

Όπως επισημαίνεται στο άρθρο, σύμφωνα με traders και τραπεζίτες, οι οποίοι ζήτησαν να τηρηθεί η ανωνυμία τους καθώς δεν ήταν εξουσιοδοτημένοι να σχολιάσουν δημοσίως, ευρωπαϊκές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων των Credit Suisse, UBS, Societe Generale, BNP Paribas και Deutsche Bank, ήταν μεταξύ των μεγαλύτερων αγοραστών ασφάλισης swaps.

Αυτό διότι αυτές οι χώρες έχουν τη μεγαλύτερη έκθεση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, η έκθεση των γαλλικών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα ανέρχεται στα 75,4 δισ. δολάρια, των ελβετικών στα 64 δισ. δολάρια, ενώ η έκθεση της Γερμανίας διαμορφώνεται στα 43,2 δισ. δολάρια.

Άνοδο εμφανίζει και το trading σε CDS που σχετίζονται μόνο με το ελληνικό χρέος, ωστόσο παραμένει σε επίπεδο χαμηλότερο από το πραγματικό χρέος των 300 δισ. δολαρίων. Το συνολικό ποσό της ασφάλισης επί του ελληνικού χρέους άγγιξε τα 85 δισ. δολάρια τον Φεβρουάριο, από τα 38 δισ. δολάρια πριν από έναν χρόνο, σύμφωνα με την Depository Trust and Clearing Corporation.

Η Markit από την πλευρά της τονίζει ότι ο δείκτης αποτελεί ένα εργαλείο για τους traders και όχι έναν δείκτη που καθορίζει την πορεία των αγορών.

Σε ανακοίνωσή της, η Markit ανέφερε ότι ο δείκτης της δημιουργήθηκε προκειμένου να ικανοποιήσει τη ζήτηση της αγοράς και ότι βελτίωσε την ικανότητα των traders να αντισταθμίζουν τους κινδύνους τους. Ο δείκτης αυτός, όπως και παρόμοια προϊόντα, υποστήριξε η Markit, ουσιαστικά διευκόλυνε τους αγοραστές και τους πωλητές να προσδιορίσουν τιμές για εργαλεία που διαπραγματεύονται μεταξύ των παικτών OTC, αντί στις χρηματιστηριακές αγορές.

"Αυτοί οι δείκτες έχουν βοηθήσει ώστε να υπάρξει διαφάνεια στην αγορά κρατικών CDS", σύμφωνα με τη Markit.

Ορισμένοι διαχειριστές υποστηρίζουν ότι η διαπραγμάτευση μόνο ελληνικών swaps, και όχι του ευρύτερου δείκτη, είναι το πρόβλημα, γράφουν οι "N.Y. Times".

Οι επικριτές τέτοιων εργαλείων διατείνονται ότι τα swaps συνέβαλαν στην κατάρρευση της Lehman Brothers. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα η ζήτηση για ασφάλιση έναντι κρατικού χρέους ήταν ελάχιστη. Η πιθανότητα χρεοκοπίας μιας χώρας του ανεπτυγμένου κόσμου φαινόταν μακρινή.

Ως αποτέλεσμα, πολλές ξένες τράπεζες που κατείχαν ελληνικά ομόλογα ή άλλες οικονομικές συναλλαγές με την ελληνική κυβέρνηση δεν αντιστάθμιζαν έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας. Τώρα όμως αγωνίζονται να βρουν εξασφάλιση.

"Η Ελλάδα δεν είναι μια μικρή χώρα", σημείωσε ο κ. Ryanes. "Τα credit default swaps δημιουργούν την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, στην πραγματικότητα όμως αυξάνουν τον συστημικό κίνδυνο", καταλήγει το δημοσίευμα των "N.Y. Times".