Τα πάνω-κάτω στον φορολογικό χάρτη για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, ελέγχους και πρόστιμα αλλά και κίνητρα για επαναπατρισμό κεφαλαίων και αυστηρό φοροκυνηγητό των off shore φέρνουν οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης για τη φορολογική μεταρρύθμιση. 

Έπειτα από ατελείωτους πειραματισμούς, ο κορμός του φορολογικού νομοσχεδίου «στήθηκε» κατά τη χθεσινή μαραθώνια συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, με κεντρικό στοιχείο των αλλαγών τη νέα φορολογική κλίμακα.

Μέσω της νέας ενιαίας κλίμακας που θα ισχύσει από τα φετινά εισοδήματα καθιερώνονται συντελεστές από 18% έως και 40% (για εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ), οδηγώντας σε ελαφρύνσεις από 10 έως 340 ευρώ για φορολογουμένους με εισοδήματα έως 40.000 ευρώ και σε επιβαρύνσεις από 30 έως και 1.350 ευρώ για τα υψηλότερα εισοδήματα.

Στα «εντυπωσιακά» στοιχεία της μεταρρύθμισης η πρόβλεψη μπόνους ίσου με το πενταπλάσιο της δωροδοκίας σε όσους φορολογουμένους αποκαλύψουν περιπτώσεις διεφθαρμένων υπαλλήλων, το «λουκέτο» στα καταστήματα που για δεύτερη φορά εντοπίζονται να μην εκδίδουν αποδείξεις, η αύξηση των αντικειμενικών αξιών ακινήτων στο ύψος των αγοραίων αλλά και το αφορολόγητο αποθεματικό και η αυτοπεραίωση για μικρές επιχειρήσεις, εξαγγελίες που θα εξειδικευτούν με το νομοσχέδιο στο τέλος Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου.

Το οικονομικό επιτελείο έκανε δεκτές τις εισηγήσεις των τραπεζιτών για κίνητρα επαναπατρισμού κεφαλαίου και τις ενστάσεις για τη δήλωση των καταθέσεων στις φορολογικές δηλώσεις, εξαιρώντας τες -όπως και τα ομόλογα του Δημοσίου- από το ηλεκτρονικό φακέλωμα της ΓΓΠΣ.

Μαχαίρι μπαίνει σε αυτοτελώς φορολογουμένα εισοδήματα (πλην των τόκων καταθέσεων και ομολόγων του Δημοσίου θα εντάσσονται πλέον στην κλίμακα), καταργούνται οι φοροαπαλλαγές (εξαιρείται η αποζημίωση λόγω απόλυσης και οι περιπτώσεις που αφορούν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες όπως βαριά αναπήρους και πολύτεκνες οικογένειες) και η φορολόγηση εισοδημάτων με ειδικούς συντελεστές, καθιερώνονται λογιστικός προσδιορισμός για όλα τα εισοδήματα, ελάχιστο τεκμαρτό κόστος διαβίωσης, ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο και ΦΠΑ για όλους όπως και ταμειακές μηχανές παντού, ενώ προβλέπονται ακόμα φορολόγηση μερισμάτων και της υπεραξίας από βραχυχρόνια πώληση μετοχών με βάση την κλίμακα και φορολόγηση των μπόνους των τραπεζικών στελεχών με συντελεστή 90%.


*** Η νέα κλίμακα

Τα φετινά εισοδήματα θα φορολογηθούν με συντελεστή 18% για το κλιμάκιο εισοδήματος από 12.001 έως 16.000 ευρώ, με 24% για το επόμενο κλιμάκιο 16.001 - 22.000 ευρώ, με 26% για το τμήμα εισοδήματος από 22.001 έως 26.000 ευρώ, με 32% για το κλιμάκιο 26.001 έως 32.000 ευρώ, με 36% για το κλιμάκιο 32.001 έως 40.000 ευρώ, με 38% για το κλιμάκιο 40.001 έως 60.000 ευρώ και με 40% για τα εισοδήματα πάνω από 60.000 ευρώ.

Με τον τρόπο αυτόν προκύπτουν ουσιαστικές ελαφρύνσεις κατά τη φορολόγηση εισοδημάτων έως 29.000 ευρώ, όπου οι μειώσεις φόρου κυμαίνονται από 70 έως και 340 ευρώ. Στα μεσαία εισοδήματα και συγκεκριμένα από τα 30.000 ευρώ και έως τα 39.000 ευρώ οι μειώσεις περιορίζονται μεταξύ 10 και 90 ευρώ και από τα 40.000 ευρώ και πάνω αρχίζουν οι επιβαρύνσεις που φτάνουν στο μέγιστο τα 1.350 ευρώ (για όσους έχουν εισοδήματα πάνω από 75.000 ευρώ).

Έτσι, φορολογούμενος με εισόδημα 22.000 ευρώ με την παλιά κλίμακα πλήρωνε φόρο 2.500 ευρώ και με τη νέα 2.160 ευρώ ή 340 λιγότερα. Στα 28.000 ευρώ η νέα κλίμακα φέρνει φόρο 3.840 ευρώ ή 160 ευρώ λιγότερα, ενώ στα 75.000 ευρώ ο νέος φόρος είναι 1.350 ευρώ υψηλότερος (φτάνει τα 21.600 από 20.250 ευρώ).

Πάντως, η κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης και των φοροαπαλλαγών αλλά και η φορολόγηση μερισμάτων και υπεραξίας από βραχυχρόνιες πωλήσεις μετοχών με βάση την κλίμακα θα οδηγήσουν χιλιάδες φορολογουμένους σε σαφώς υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια σε σχέση με σήμερα.

*** Αφορολόγητο 12.000 ευρώ μόνο με αποδείξεις

Συντελεστές, μπόνους αφορολόγητο και «ποινές» φόρου φέρνει η σύνδεση του αφορολογήτου με αποδείξεις. Οι φορολογούμενοι για να «κερδίσουν» το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ θα πρέπει να συλλέξουν αποδείξεις αξίας ίσης με το 30% του εισοδήματος εφόσον αυτό υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ και 10% εφόσον το εισόδημα είναι από 6.000 έως 12.000 ευρώ.

Επομένως, φορολογούμενος με εισόδημα 40.000 ευρώ για να «κερδίσει» αφορολόγητο 12.000 ευρώ θα πρέπει να έχει μαζέψει αποδείξεις αξίας 12.000 ευρώ, ενώ για φορολογούμενο με εισόδημα 8.000 ευρώ απαιτούνται αποδείξεις 800 ευρώ.

Αποδείξεις που «περισσεύουν» (με πλαφόν τα 15.000 ευρώ επί ατομικού εισοδήματος), υπό την έννοια ότι η αξία τους υπερβαίνει το απαιτούμενο όριο για να καλυφθεί το αφορολόγητο, οδηγούν σε «μπόνους» έκπτωση φόρου 10% επί της αξίας των αποδείξεων που «περισσεύουν».

Έτσι, ο φορολογούμενος με το εισόδημα των 30.000 ευρώ αν υποβάλει αποδείξεις 15.000 ευρώ (αντί για 9.000 ευρώ που απαιτούνται) κερδίζει έξτρα έκπτωση φόρου 600 ευρώ.

Αντίθετα, αν «λείπουν» αποδείξεις από τις απαιτούμενες επιβάλλεται επιπλέον φόρος με συντελεστή 10% για το ποσό της διαφοράς.

Παραδείγματα:

Α) Έστω φορολογούμενος χωρίς οικογένεια δηλώνει ατομικό εισόδημα 30.000 ευρώ και φέρνει αποδείξεις 12.000 ευρώ. Το 30% του εισοδήματος άρα 30.000 x 0,30 = 9.000 ευρώ απαιτείται για την κάλυψη του αφορολογήτου. Απομένουν αποδείξεις 3.000 ευρώ οι οποίες εκπίπτουν φόρο 10% άρα 3.000 x 0,1 = 300 ευρώ λιγότερος φόρος.

Β) Έστω φορολογούμενος με το ίδιο εισόδημα που συγκεντρώνει μόνο 5.000 ευρώ αποδείξεις. Όπως είδαμε, για το αφορολόγητο χρειάζεται 9.000 άρα 9.000 - 5.000 = 4.000 ακάλυπτο αφορολόγητο που επιβαρύνεται με συντελεστή 10% και πληρώνει επιπλέον φόρο 4.000 x 0,1 = 400 ευρώ. Σε σχέση με τον προηγούμενο η διαφορά είναι 300 + 400 = 700 ευρώ επιπλέον φόρος.

Γ) Έστω φορολογούμενος με οικογένεια και εισόδημα 20.000 ευρώ φέρνει αποδείξεις 8.000 ευρώ. Τα 6.000 ευρώ (20.000 x 0,3) χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του αφορολογήτου και τα υπόλοιπα 2.000 ευρώ χρησιμοποιούνται για τη μείωση φόρου κατά 200 ευρώ (2.000 x 0,1). Αν φέρει μόνο 4.000 ευρώ αποδείξεις, τότε δεν καλύπτει το αφορολόγητο κατά 2.000 ευρώ, οπότε φορολογείται με 2000 x 0,1 = 200 ευρώ. Άρα διαφορά από την προηγούμενη περίπτωση 200 + 200 = 400 ευρώ.

Οι φορολογούμενοι υποβάλλουν τις αποδείξεις σε ειδική φόρμα ηλεκτρονικά ή σε κλειστό φάκελο στη ΔΟΥ. Προβλέπεται η αντικατάσταση από ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής αποδείξεων.


*** Τι αλλάζει στα ακίνητα

Καταργείται το ΕΤΑΚ και επανέρχεται ο ΦΜΑΠ με ατομικό αφορολόγητο 400.000 ευρώ και συντελεστές 0,1% από 400.001 έως 500.000 ευρώ, 0,3% για το τμήμα αξίας ακίνητης περιουσίας από 500.001 έως 600.000 ευρώ, με 0,6% για 600.001 έως 700.000 ευρώ, με 0,9% για 700.001 έως 800.000 ευρώ και 1% για πάνω από 800.000 ευρώ.

Η παραπάνω κλίμακα εφαρμόζεται στις ισχύουσες αντικειμενικές τιμές. Εφόσον οι αντικειμενικές τιμές μεταβληθούν, η κλίμακα θα αναπροσαρμόζεται.

Υπερτριπλασιασμός έρχεται στον συντελεστή φορολόγησης των off shore, τα ακίνητα των οποίων θα φορολογούνται με συντελεστή 10% αντί του 3% σήμερα.

Η κυβέρνηση προανήγγειλε και αύξηση των αντικειμενικών αξιών στο ύψος των αγοραίων, χωρίς να προσδιορίσει το χρονικό σημείο αύξησής τους.

Για την Εκκλησία προβλέπεται ότι η ακίνητη περιουσία της φορολογείται όπως και των άλλων ΝΠΔΔ κοινωφελούς σκοπού. Ομοίως φορολογούνται και τα έσοδα από την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας της Εκκλησίας και των ιερών μονών.


*** Τι αλλάζει στις επιχειρήσεις

Η κύρια μεταβολή αφορά στον διαχωρισμό των φορολογητέων κερδών σε μη διανεμόμενα και διανεμόμενα κέρδη.

Η φορολογία των μη διανεμόμενων κερδών μειώνεται σταδιακά από 25% σε 20%. Το 2010 ο συντελεστής φόρου μειώνεται στο 24%.

Η παρακράτηση φόρου στα διανεμόμενα κέρδη (μερίσματα) γίνεται σε επίπεδο νομικού προσώπου με συντελεστή 40%. Στη συνέχεια τα διανεμόμενα κέρδη (μερίσματα) εντάσσονται στη φορολογική δήλωση του μετόχου και ο φόρος υπολογίζεται με την ενιαία κλίμακα φορολογίας εισοδήματος.

Το ποσοστό των μερισμάτων που εντάσσεται στην ενιαία φορολογική κλίμακα φυσικών προσώπων θα υπολογίζεται έτσι ώστε η συνολική φορολογική επιβάρυνση να μην ξεπερνά το 40%. Επιστρέφεται φόρος σε όσους από τη συνολική φορολόγηση προκύπτει φόρος μικρότερος του 40%.


*** Οι αλλαγές για ελεύθερους επαγγελματίες

Αυτοπεραίωση για τις μικρές επιχειρήσεις, λογιστικός προσδιορισμός για όλα τα επαγγέλματα (καταργείται ο ειδικός τρόπος φορολόγησης για ταξί, φορτηγά δημόσιας χρήσης, λεωφορεία ΚΤΕΛ, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ, μηχανικούς, αρχιτέκτονες, λιανοπωλητές, πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, βενζινάδικα και περίπτερα), ΦΠΑ για όλους και ταμειακές μηχανές παντού φέρνουν οι κυβερνητικές αποφάσεις.

Για τις μικρές επιχειρήσεις καθιερώνεται 5ετές αφορολόγητο για τη δημιουργία και τη λειτουργία νέων επιχειρήσεων από άτομα έως 30 ετών, ενώ παράλληλα προωθούνται: 

* Φορολογικά πιστοποιητικά επιχειρήσεων από ορκωτούς ελεγκτές που θα βεβαιώνουν τη φορολογική υποχρέωση της επιχείρησης. Με βάση σχετικό πιστοποιητικό, η εταιρία θα καταβάλλει τον βεβαιωθέντα φόρο και θα θεωρείται καταρχήν φορολογικά ενήμερη. 

* Επανεξέταση και κατάργηση χαριστικών φοροαπαλλαγών στις επιχειρήσεις. Φορολόγηση 90% των μπόνους στις τράπεζες. 

* Στη «φάκα» επιχειρείται να πιαστούν επιτηδευματίες που αγοράζουν πολυτελή αυτοκίνητα στο όνομα των εταιριών τους για να μην τα εμφανίζουν στις προσωπικές δηλώσεις. Θα προβλεφθεί ότι το κόστος κυκλοφορίας, συντήρησης και τα μισθώματα που καταβάλλονται όπως αυτά προκύπτουν από τα βιβλία της εταιρίας αποτελούν εισόδημα του χρήστη (διευθύνων σύμβουλος, διαχειριστής, πρόεδρος Δ.Σ., στέλεχος).


*** Τη γλίτωσαν οι καταθέσεις

Το υπουργείο Οικονομικών προχωρά στη δημιουργία ηλεκτρονικού περιουσιολογίου για όλους τους πολίτες, στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Στο περιουσιολόγιο περιλαμβάνονται κυρίως ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, εναέρια μέσα μεταφοράς, κατοχή μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιρικών μεριδίων, ενώ εξαιρούνται οι τραπεζικές καταθέσεις και τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου.

Παράλληλα, με εξαίρεση τους συνταξιούχους, καθιερώνονται τεκμήρια νέας εποχής για όλους καθώς μέσω συγκεκριμένων παραμέτρων θα προσδιορίζεται το τεκμαρτό ετήσιο κόστος συντήρησης και λειτουργίας κατοικιών, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, εναέριων μέσων, πισινών, διδάκτρων, οικιακών βοηθών κ.ά. προκειμένου να εκτιμηθεί ένα τεκμαρτό εισόδημα ως ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα.


*** Μέσω τραπεζών όλες οι συναλλαγές

Ηλεκτρονικό «μάτι» σε όλες τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών με επιχειρήσεις επιδιώκει να καθιερώσει το υπουργείο Οικονομικών. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων κάθε κατηγορίας πραγματοποιούνται υποχρεωτικά μέσω τραπεζικών επαγγελματικών λογαριασμών (το ελάχιστο ύψος καθορίζεται με υπουργική απόφαση) και παράλληλα τιμολόγια και συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για συναλλαγές άνω των 3.000 ευρώ θα γίνονται μόνο ηλεκτρονικά, ενώ συναλλαγές άνω των 1.500 ευρώ μεταξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων μόνο με πιστωτικές - χρεωστικές κάρτες ή δίγραμμες επιταγές.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία θα αξιοποιούνται για σαρωτικές διασταυρώσεις.


*** Πρόστιμα και κίνητρα

Επί τόπου πρόστιμα θα μπορεί να επιβάλλει η Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων, προβλέπεται κλείσιμο καταστήματος αν επανειλημμένα εντοπιστεί να μην εκδίδει αποδείξεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα χάνουν το αφορολόγητο αν εντοπίζονται να φοροδιαφεύγουν.

Άλλωστε, όσοι χρωστούν στο Δημόσιο και έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τις οφειλές τους θα βρίσκονται αντιμέτωποι με κατάσχεση των περιουσιακών τους στοιχείων, δημιουργείται τηλεφωνικό κέντρο για άμεση υπενθύμιση (με τη λήξη του χρέους) των οικονομικών υποχρεώσεων των πολιτών, καθιερώνεται σύστημα παρακολούθησης των βυτιοφόρων καυσίμων μέσω GPS και ενεργοποιείται το Εθνικό Συμβούλιο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Παράλληλα, φορολογούμενοι που βοηθούν στην αποκάλυψη διεφθαρμένων δημοσίων λειτουργών, πέραν της φορολογικής ασυλίας, θα εξασφαλίζουν και αμοιβή ίση με το πενταπλάσιο του ποσού της δωροδοκίας (για περιπτώσεις συλλήψεων για δωροδοκία που αφορά σε λαθρεμπόριο).


*** Πώς θα γίνει ο επαναπατρισμός

Καταθέσεις σε τράπεζες στην αλλοδαπή που εντός έξι μηνών θα μεταφερθούν σε ετήσιο προθεσμιακό λογαριασμό στην Ελλάδα εξαιρούνται του ελέγχου πόθεν έσχες εφόσον καταβληθεί φόρος 5% επί της αξίας του κεφαλαίου.

Τα κεφάλαια Ελλήνων φορολογουμένων που βρίσκονται εκτός Ελλάδας μπορούν να δηλωθούν, να παραμείνουν εκτός Ελλάδας και να εξαιρεθούν του πόθεν έσχες εφόσον καταβληθεί φόρος 8% επί της αξίας του κεφαλαίου.

Μετά το πέρας της περιόδου των έξι μηνών, οι ελληνικές αρχές θα ενεργοποιήσουν κάθε διεθνή ή ευρωπαϊκή συμφωνία προκειμένου να λάβουν γνώση των καταθέσεων Ελλήνων φορολογουμένων σε τράπεζες της αλλοδαπής.