Ακόμη και οι ισχυρότεροι κρίκοι του συστήματος δεν απέφυγαν φέτος να «βρέξουν τα πόδια τους». Τι μπορούν να ελπίζουν για το 2010, έτος κατά το οποίο πολλοί ισχυρίζονται ότι θα συναντήσουμε τον πάτο του βαρελιού;

Προβληματισμός επικρατεί μεταξύ των στελεχών των εισηγμένων εταιρειών καθώς βρισκόμαστε στα τέλη του 2009 και όλοι έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους ώστε να εκπονήσουν προϋπολογισμούς για την επόμενη χρονιά, οι οποίοι να είναι όσο το δυνατόν ρεαλιστικότεροι.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι διοικήσεις των εταιρειών φαίνεται να έχουν χρησιμοποιήσει φέτος τα περισσότερα όπλα που θα μπορούσαν για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της κρίσης και έτσι τους έχουν απομείνει κυρίως:

1. Τα οφέλη κινήσεων που έγιναν κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς, τα οποία θα αποδώσουν το 2010 σε δωδεκάμηνη βάση.

2. Κάποια επιπλέον αναπροσαρμογή του προϊοντικού μίγματος, με στόχο να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών.

Αυτό που επίσης έχει ενδιαφέρον είναι το πόσο σθεναρή άμυνα θα μπορέσουν τελικά να προβάλουν το επόμενο έτος οι εταιρείες των λεγόμενων αμυντικών κλάδων, εκείνων δηλαδή των οποίων η ζήτηση -θεωρητικά τουλάχιστον- δεν επηρεάζεται σημαντικά από το επίπεδο του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών. Και αυτό γιατί σε περιόδους οικονομικής κρίσης πολύ συχνά οι επενδυτές στρέφονται προς επιχειρήσεις τέτοιου είδους.

--- Μετράνε πληγές

Η αλήθεια είναι ότι οι εταιρείες των λεγόμενων αμυντικών κλάδων δεν έχουν υποστεί τόσο μεγάλες απώλειες όσο ο μέσος όρος της αγοράς, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι... δεν έβρεξαν καθόλου τα πόδια τους.

Στην υγεία, για παράδειγμα, φέτος δεν σημειώθηκαν αυξήσεις νοσηλίων (σε ορισμένες περιπτώσεις είδαμε και κάποιες μειώσεις) παρατηρήθηκε πτώση στη ζήτηση βλαστοκυττάρων και γενικότερα αρκετοί πελάτες προτίμησαν «ξενοδοχειακή» εξυπηρέτηση χαμηλότερου επιπέδου. Eπιπλέον, είδαμε ένα μονοψήφιο ποσοστό μείωσης των ασθενών, προφανώς λόγω της οικονομικής κρίσης.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, η τάση αυτή θα συνεχιστεί και το 2010. Έτσι, στο τρίτο τρίμηνο του 2009 υπήρξε πτώση στον κύκλο εργασιών του ΙΑΣΩ, στασιμότητα στο Ιατρικό Αθηνών, ενώ στο ΥΓΕΙΑ και στη Euromedica σημειώθηκε μεν σημαντική άνοδος των εσόδων, αλλά παράλληλα και οι δραστηριότητες υπήρξαν αυξημένες.

Μεγαλύτερες ήταν οι πιέσεις σε ό,τι αφορά την κερδοφορία, αφού στο τρίτο τρίμηνο τα κέρδη του ΙΑΣΩ μειώθηκαν από τα 6,17 εκατ. ευρώ στα 3,67 εκατ., το Ιατρικό υποχρεώθηκε σε ζημίες 1,7 εκατ. (έναντι κερδών 3,5 εκατ.), ενώ η ζημία της Euromedica (-1,8 εκατ.) προκύπτει από την υψηλή φορολογία.

O κλάδος του νερού (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ) θεωρείται από τους πλέον αμυντικούς, πλην όμως μέσα στο 2009 η ζήτηση στο νερό περιορίστηκε ελαφρά (λόγω κυρίως της βιομηχανίας), εξέλιξη που θεωρείται αρκετά πιθανόν ότι θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά, όπου επίσης δεν προβλέπεται να έχουμε αύξηση στα τιμολόγια.

Σε χειρότερη θέση βρίσκεται η ΕΥΔΑΠ εν συγκρίσει με την ΕΥΑΘ, καθώς στην περίπτωση της δεύτερης διευρύνεται ο αριθμός των δήμων που συνεργάζονται μαζί της στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Στο εννεάμηνο η ΕΥΔΑΠ υποχρεώθηκε σε πτώση κερδών από τα 22,9 εκατ. στα 18,7 εκατ. ευρώ. Για το 2010, οι αναλυτές υπολογίζουν σημαντική άνοδο κερδών για τις δύο εταιρείες. Για την EYΔAΠ η Alpha Finance προβλέπει για το επόμενο έτος έσοδα 416 εκατ. ευρώ (403 εκατ. ευρώ φέτος) και καθαρά κέρδη 28 εκατ. ευρώ (23 εκατ. ευρώ φέτος).

--- Απώλειες και στα telecoms

Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν πως ο τηλεπικοινωνιακός κλάδος υφίσταται τις επιπτώσεις της κρίσης με χρονική καθυστέρηση 9 - 12 μηνών έναντι των υπόλοιπων κλάδων. Στην εγχώρια αγορά υπήρξε όχι μόνο πίεση των επιχειρηματικών κυρίως πελατών για μειώσεις στα τιμολόγια, αλλά και οξυμένος ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών του χώρου για να κερδίσουν μερίδια αγοράς και ρευστότητα.

Ενδεικτικό στοιχείο της όλης κατάστασης είναι ότι ο ΟΤΕ κατά το τρίτο τρίμηνο της χρήσης σημείωσε πτώση εσόδων (από το 1,64 στο 1,51 δισ. ευρώ) αλλά και καθαρών κερδών (από τα 201,3 εκατ. στα 163,1 εκατ. ευρώ).

Ορισμένοι επενδυτικοί οίκοι είχαν προβλέψει rebound του κλάδου από το δεύτερο τρίμηνο του 2010 και μετά, λόγω του ότι είχαν δοθεί κάποιες πολύ γερές προσφορές πακέτων στην κινητή τηλεφωνία τους πρώτους μήνες του 2009.

Ωστόσο, η αγορά φαίνεται να κρατά κάπως πιο επιφυλακτική στάση, καθώς ακολούθησαν και άλλα πακέτα προσφορών σε διάφορες τηλεπικοινωνιακές αγορές. Προς την ίδια κατεύθυνση ήταν και η δήλωση του προέδρου του ΟΤΕ κ. Π. Βουρλούμη την Τρίτη, ότι «οι πελάτες που χάνουμε είναι περισσότεροι από αυτούς που κερδίζουμε, ενώ τα τιμολόγια παρουσιάζουν πτωτική τάση».

Επιπλέον, ορισμένοι φοβούνται ότι κάποιες εταιρείες που διαθέτουν χαμηλότερη ρευστότητα θα «χτυπήσουν» κι άλλο τις τιμές, προκειμένου να αντλήσουν κεφάλαια μέσω των πελατών τους, για να διευρύνουν τα μερίδιά τους και να γίνουν ελκυστικότερες σε όποιον θα ήθελε να τις εξαγοράσει.

Πάντως, ο ΟΤΕ και η Forthnet έχουν μπει σε πορεία θετικών ταμειακών ροών, άρα έχουν και τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν απρόσκοπτα τις προγραμματικές τους επενδυτικές δραστηριότητες.

Επίσης, ενδεικτικό του κλίματος σκεπτικισμού που επικρατεί είναι το γεγονός πως οι μετοχές του τηλεπικοινωνιακού κλάδου δεν φαίνεται να... βρίσκονται στη μόδα τους τελευταίους μήνες στο ταμπλό του Χ.Α.

ΚΟΨΑΜΕ... ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ!

Ακόμη χειρότερα, σε σχέση με τους υπόλοιπους αμυντικούς κλάδους, κινήθηκαν τα πράγματα στα τρόφιμα και φαίνεται ότι τα περί ισχυρής άμυνας στην κρίση είναι μύθος... Η μείωση του «μέσου καλαθιού» έφτασε ακόμη και σε διψήφιο ποσοστό σε συγκεκριμένες αλυσίδες, ενώ δεν ήταν καθόλου λίγες οι περιπτώσεις όπου οι εισηγμένες του κλάδου στο Χ.Α. υποχρεώθηκαν σε σαφή επιδείνωση των οικονομικών τους επιδόσεων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του εννεαμήνου (πηγή ΕΣΥΕ), παρατηρήθηκε πτώση του όγκου των λιανικών πωλήσεων κατά 7% στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, έναντι ανόδου 1,8% που είχε σημειωθεί την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Η υποχώρηση της ζήτησης για τρόφιμα υπήρξε μεν χαμηλότερη του μέσου όρου της αγοράς (π.χ. -12,3% στο σύνολο, -10,2% στα πολυκαταστήματα), όμως κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη ήταν.

Συγκεκριμένα, μεταξύ των επιχειρήσεων που σημείωσαν στο εννεάμηνο λιγότερες πωλήσεις σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008 συγκαταλέγονται οι εξής: Elbisco (από 147,7 εκατ. ευρώ σε 130,4 εκατ.), Nutriart (από 85,8 εκατ. ευρώ σε 69,9 εκατ.), Cardico (από 90,8 εκατ. ευρώ σε 56,8 εκατ.) και Νίκας (από 76 εκατ. ευρώ σε 72,9 εκατ.). Αντίθετα, άνοδο κύκλου εργασιών και κερδών σημείωσαν οι εισηγμένες Vivartia, Κρι Κρι, Creta Farm, Καραμολέγκος κ.ά.

Γίνεται λοιπόν φανερό ότι στον χώρο των τροφίμων δεν μιλάμε για ομοιόμορφη πορεία αλλά για σημαντικές διαφοροποιήσεις επιδόσεων από μια εταιρεία σε άλλη, με γενικότερα πάντως χαρακτηριστικά τον οξύτερο ανταγωνισμό και τη χαμηλότερη ζήτηση σε επιμέρους αγορές.

* Επικαιροποιημένη αναδημοσίευση από το 612ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 11-15 Δεκεμβρίου 2009