Κατά την Ημερίδα - Ανοιχτό Forum, που διοργάνωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με θέμα «Το Περιβαλλοντικό έγκλημα» υπό τον συντονισμό της Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ειδικότερα της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) συμμετείχε πλήθος φορέων και πολιτών, εκπρόσωποι της Πολιτείας, της Δικαιοσύνης, Επιστημονικών και Επαγγελματικών Φορέων, της Κοινωνίας των Πολιτών και άλλων εμπλεκομένων.

Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Υπουργείου πρόκειται για την πρώτη ανοικτή διαβούλευση που εγκαινιάζει το ΥΠΕΚΑ σηματοδοτώντας τον τρόπο που θα λειτουργήσει για τη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα, η οποία στέφθηκε με επιτυχία.

Αναπτύχθηκε ένας γόνιμος διάλογος, τόσο για την ιδιαίτερη σημασία των περιβαλλοντικών ελέγχων για την αποτελεσματική καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος και την απόδοση περιβαλλοντικής ευθύνης στους ρυπαντές για την ανάληψη του κόστους των μέτρων πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς, όσο και για την αναγκαιότητα άμεσης διαχείρισης καταστάσεων περιβαλλοντικής κρίσης με σκοπό τον περιορισμό της ρύπανσης και την διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

Κατά τη συζήτηση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και το ρόλο των μηχανισμών ελέγχου, η Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής κα Τ. Μπιρμπίλη έθεσε ως προτεραιότητα της περιβαλλοντικής πολιτικής την πρόληψη και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την ευρεία διαβούλευσης για δημιουργία πλατιάς συμμαχίας που μπορεί να εγγυηθεί ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος.

Σημείωσε τις άμεσα μελλοντικές μεταβολές στην οργανωτική δομή με άξονα ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των περιβαλλοντικών κρίσεων, συντονισμού και οργάνωσης που θα λαμβάνει υπόψη το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, τον τρόπο λήψης των αποφάσεων, τις διαδικασίες αδειοδότησης, τον μηχανισμό ευαισθητοποίησης του κοινού, την κατάσταση του περιβάλλοντος και τις εθνικές – ευρωπαϊκές και διεθνείς νομικές δεσμεύσεις, λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη οικονομική και κοινωνική διάσταση της αειφόρου ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο αυτό η θέσπιση Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος & Ενέργειας θα διαδραματίσει ένα κρίσιμο ρόλο στο συντονισμό δράσεων και ενεργειών μέσω ενός ετήσιου προγραμματισμού των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, κοινό για όλα τα διοικητικά επίπεδα της χώρας (κεντρικό, περιφερειακό και νομαρχιακό).

Η εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, με έμφαση όχι μόνο στις κυρώσεις (πρόστιμα) αλλά κύρια στη συμμόρφωση των επιχειρήσεων στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις αποτελεί τον μοχλό για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Για το έτος 2010, βασικοί στόχοι είναι η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κρίσεων, σε περιοχές με έντονη περιβαλλοντική επιβάρυνση και συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, όπως στον Ασωπό-Οινόφυτα, στην Μεσσαπία Εύβοιας, στον Κορινθιακό, την Αργολίδα, τον Μαλλιακό κόλπο, τον Αμβρακικό, την Κορώνεια, το Θριάσιο, την Μεγαλόπολη, την Κοζάνη, την Πτολεμαΐδα, το Αλιβέρι, εν γένει τα υδάτινα οικοσυστήματα, κ.α, στη βάση της περιβαλλοντικής ευθύνης για την πρόληψη και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς.

Ο Επίτροπος της Ε.Ε. για το Περιβάλλον, κ. Στ. Δήμας έδωσε έμφαση στην πρόοδο που συντελέσθηκε σε επίπεδο Ε.Ε. με την έκδοση της οδηγίας του 2008 για την ποινική αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, που θα ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών τέλος του 2010, η οποία θα δημιουργήσει ένα ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο για την ομοιόμορφη ποινική μεταχείριση των περιβαλλοντικών εγκλημάτων. Με τον τρόπο αυτό θα αποκλείεται η ανάπτυξη «πόλων» έλξης ή «αδύναμων κρίκων» στην αλυσίδα της περιβαλλοντικής προστασίας.

Αναφέρθηκε επίσης σε νέα νομοθετική πρόταση με την οποία θα θεσπιστούν νομικά δεσμευτικά κριτήρια για τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις. Υπογράμμισε την σημασία του ρόλου του Εθνικού Δικαστή για τη δυνατότητα του πληθυσμού σε άμεση πρόσβαση στην δικαιοσύνη, την ταχεία απονομή της, την συνεχή επιμόρφωση των δικαστών (σχετικά με την νομολογία του ΔΕΚ) και την διακρατική συνεργασία των εθνικών δικαστών μεταξύ των Κ-Μ και υπογράμμισε τη σημασία της ενεργοποίησης της κοινωνίας των πολιτών, την συνεισφορά των περιβαλλοντικών οργανώσεων σαν συνεργάτες των περιβαλλοντικών αρχών και την σπουδαιότητα της ελεύθερης πρόσβασης και ενημέρωσης του κοινού (σύμβαση του Aarhus). Τέλος σημείωσε την σημασία της εφαρμογής της περιβαλλοντικής ευθύνης.

Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Λ. Ρακιντζής ενημέρωσε σχετικά με τον ορισμό Εισαγγελέα Περιβάλλοντος, παράλληλα με τον σχεδιαζόμενο ορισμό Εισαγγελέα Περιβάλλοντος σε κάθε Εισαγγελία Εφετών και Πρωτοδικών της χώρας, αλλά και για τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε αναφορικά με την δικαστική προστασία των επιθεωρητών κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους και τη λειτουργική διευκόλυνση των επιθεωρητών αναφορικά με παράσταση σαν μάρτυρες στα δικαστήρια. Τέλος πρότεινε να ισχύει η αυτόφωρη διαδικασία για την εκδίκαση των περιβαλλοντικών εγκλημάτων με στόχο την επίτευξη της γενικής πρόληψης

Ο εκπρόσωπος του Επιτρόπου Περιβάλλοντος κ. Δ. Γιωτάκος αναφέρθηκε στον διακριτό ρόλο μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Κ-Μ, στον όγκο και τη σπουδαιότητα της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η οποία παράγει υποχρεώσεις για τα Κ-Μ, κύρια σε θέματα προγραμματισμού, απαιτούμενων ενεργειών και παρακολούθησης και αναφέρθηκε στον ελεγκτικό ρόλο της Ε.Ε. στον τομέα της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ενημέρωσε αναφορικά με τους 6 άξονες της νέας στρατηγικής της Ε.Ε. (κύρια στους τομείς της χρηστής διοίκησης, της έμφασης στην πρόληψη, στην πιλοτική εφαρμογή αποκεντρωμένων υπηρεσιών (περιβαλλοντικός ακόλουθος), τις προτεραιότητες κ.ά).

Ο νέος Γενικός Επιθεωρητής της ΕΥΕΠ κ. Π. Μέρκος αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα συντονισμού και ανατροφοδότησης των υπηρεσιών ελέγχου και αδειοδότησης, στις αδυναμίες προληπτικού ελέγχου, τις βασικές προτεραιότητες για το έργο της ΕΥΕΠ είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με άλλες αρχές επιθεώρησης, στον νέο τρόπο υπολογισμού προστίμου.

Ο Γενικός Επιθεωρητής Υγείας (ΣΕΥΥΠ) κ. Μ. Σαμπατακάκης περιέγραψε το έργο και το πεδίο αρμοδιότητας του ΣΕΥΥΠ, σε θέματα προστασίας της δημόσιας υγείας που πλέον πρέπει να εξετάζονται παράλληλα μα αυτά της προστασίας του περιβάλλοντος.

Η κ. Θεοδότα Νάντσου, εκπρόσωπος της WWF Ελλάς έθεσε το θέμα της διαφάνειας, το ζήτημα της οργανικής εξάρτησης της ΕΥΕΠ από την πολιτική ηγεσία, σημείωσε τον ρόλο των περιβαλλοντικών οργανώσεων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο (με τις αντίστοιχες πιέσεις και προβλήματα), σημείωσε τον ρόλο του ΣτΕ και την αναγκαιότητα λειτουργίας του Πράσινου Ταμείου

Η Ειδικός Γραμματέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κα Μ. Καραβασίλη αναφέρθηκε στη σημασία της νομοθεσίας για την περιβαλλοντική ευθύνη, περιέγραψε τις βασικές συνιστώσες της επισημαίνοντας πως αποτέλεσμα της εφαρμογής της οδηγίας θα είναι η αποφυγή της περιβαλλοντικής ζημίας μέσω της πρόληψης. Υπογράμμισε ότι θα αναπτυχθεί μηχανισμός εκτίμησης του κινδύνου, αλλά και του κόστους αποκατάστασης της ζημίας και περιέγραψε την διάρθρωση του μηχανισμού που θα λειτουργεί με στόχο την ταυτοποίηση του ρυπαντή.

Τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων κατά τη διαδικασία αδειοδότησης για την ορθότερη και πληρέστερη απεικόνιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων και κατ΄επέκταση των επιβαλλόμενων μέτρων πρόληψης.