Mέχρι και τα μέσα του 2008 τα καταστήματα των τραπεζών ήταν «φορτωμένα» με σειρά στόχους για πωλήσεις δανείων σε διάφορες κατηγορίες πελατών.

Στη συνέχεια, τη θέση των χορηγήσεων πήραν οι καταθέσεις, καθώς ουδείς ενδιαφερόταν να δώσει δάνεια, ενώ παράλληλα πρόσφεραν «γη και ύδωρ» ακόμη και για καταθέσεις λίγων χιλιάδων ευρώ...

Σήμερα, ούτε για τις καταθέσεις καίγονται οι τράπεζες. Οι περισσότερες οδηγίες που παίρνουν οι διευθυντές των καταστημάτων είναι για το πώς θα εισπράξουν τα καθυστερούμενα δάνεια...

«Σήμερα έχουμε το αντίθετο πρόβλημα από εκείνο στις αρχές του έτους: δεν έχουμε πού να δανείσουμε τα κεφάλαιά μας» αναφέρει στον «Μ» υψηλόβαθμο στέλεχος μεσαίας τράπεζας.

Η αλήθεια είναι ότι πέραν του προγράμματος στήριξης οι τράπεζες άντλησαν σημαντικά κεφάλαια και από άλλες πηγές, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Επίσης, η διεθνής αγορά του wholesale funding σταδιακά «ξεπαγώνει», ενώ παράλληλα μπήκε ρευστότητα στο ταμείο των τραπεζών από αυξήσεις κεφαλαίου (Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Αττικής, Probank και επίκεινται εκδόσεις στην Alpha Bank, στην Aspis Bank και στην Εμπορική Τράπεζα), από πωλήσεις ιδίων μετοχών (Πειραιώς, Eurobank) κ.λπ.

Η ουσία είναι ότι η επιθυμία των τραπεζών να μαζέψουν χρήμα από τους πελάτες τους είναι πολύ μειωμένη σε σύγκριση με το παρελθόν. Ενδεικτικό είναι το στοιχείο ότι ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων είναι φέτος ψαλιδισμένος σε σχέση με πέρυσι και ανέρχεται σε μονοψήφιο ποσοστό και τα μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα κερδίζουν μερίδιο αγοράς σε σχέση με τα μικρότερα.

Η μειωμένη προθυμία των τραπεζών για καταθέσεις φαίνεται και στο ύψος των επιτοκίων. Σπάνια κάποιος βρίσκει επιτόκιο άνω του 2,5% - 2,6% για δέσμευση δώδεκα μηνών, όταν στις αρχές του έτους το αντίστοιχο επιτόκιο ξεπερνούσε συχνά το 6%!

Επιπλέον, φέτος παρατηρείται στροφή των καταθετών από τις προθεσμιακές καταθέσεις σε αυτές ταμιευτηρίου, με αποτέλεσμα το μέσο κόστος που καταβάλλουν οι τράπεζες για τόκους να περιορίζεται ακόμη περισσότερο.

«Η τάση φυγής από τις προθεσμιακές καταθέσεις προς τις τοποθετήσεις άμεσης ζήτησης συνεχίζεται» υποστηρίζει η Merrill Lynch και προσθέτει: «Από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα, οι προθεσμιακές καταθέσεις έχουν παραμείνει στάσιμες, σε αντίθεση με τις καταθέσεις άμεσης ζήτησης (ταμιευτηρίου και όψεως) που έχουν αυξηθεί κατά 9%. Περιμένουμε ότι αυτή η τάση αλλαγής στο μίγμα των καταθέσεων θα έχει και συνέχεια».

Ο βασικότερος λόγος για τη μερική στροφή των πελατών από τις προθεσμιακές καταθέσεις στο ταμιευτήριο είναι ότι οι διαφορές επιτοκίων μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών έχουν περιοριστεί σημαντικά, έτσι ώστε κάποιοι πελάτες να μην τις θεωρούν σημαντικές προκειμένου να μειώσουν τη ρευστότητά τους.

Επιπλέον, ανταγωνιστικά με τις προθεσμιακές καταθέσεις λειτουργούν σε αρκετές περιπτώσεις οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου με κάποια πρόσθετα πλεονεκτήματα, όπως για παράδειγμα συνδεδεμένα ασφαλιστικά πακέτα για νοσοκομειακά προγράμματα, ή λογαριασμούς μισθοδοσίας που δίνουν καλές αποδόσεις για μικρά ποσά καταθέσεων κ.λπ.

Ενδεικτική είναι η κίνηση ορισμένων τραπεζών να εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στη μετατροπή καταθέσεων σε μακροπρόθεσμα ασφαλιστικά προγράμματα, τα οποία προσφέρουν ελάχιστο εγγυημένο επιτόκιο έως και 3,25%, μεγαλύτερο από αυτό των τραπεζικών καταθέσεων.

* Αναδημοσίευση από το 609ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 20-24 Νοεμβρίου 2009.