** Δείτε τον πίνακα με τις προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Aπό τη μια πλευρά οι επενδυτές προβληματίζονται από το ενδεχόμενο επιβολής έκτακτης φορολογίας στα κέρδη των εισηγμένων εταιρειών -άρα και των τραπεζών-, προκειμένου να περιοριστεί το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας, ενώ από την άλλη το σύνολο πλέον των αναλυτών προσδοκά σημαντική άνοδο κερδών το 2010 σε σχέση με φέτος και ακόμα καλύτερες επιδόσεις για το 2011.

Κύκλοι της αγοράς εκτιμούν ότι τα κίνητρα μιας τέτοιας ενδεχόμενης κίνησης θα είναι πολιτικά και δεν θα αποσκοπούν στην κάλυψη μεγάλου ποσοστού της «τρύπας». Αυτό άλλωστε είναι ανέφικτο, καθώς ακόμη και ένα μεγάλο ποσοστό έκτακτης εισφοράς στο σύνολο των κερδών των εισηγμένων εταιρειών θα ήταν «ψίχουλα» μπροστά στο ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος, που φέτος υπολογίζεται ότι θα προσεγγίσει τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ.

Επιπλέον, σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, η κυβέρνηση δεν θα ήθελε να βρεθεί σε ρήξη με τα πιστωτικά ιδρύματα, σε μία περίοδο όπου:

- Πρώτον, οι τράπεζες φαίνεται να είναι σε θέση να αποπληρώσουν το δάνειο που έλαβαν πέρυσι και εξέδωσαν προνομιούχες μετοχές.

- Δεύτερον, οι τράπεζες είναι σημαντικοί «πελάτες» κρατικών ομολόγων σε μία περίοδο όπου το ελληνικό δημόσιο θα κληθεί να δανειστεί μεγαλύτερα ποσά.

- Και τρίτον, η κυβέρνηση θα ήθελε από τα πιστωτικά ιδρύματα να βγουν επιθετικότερα στην αγορά και να δανειοδοτήσουν την πραγματική οικονομία και ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας.

Οι κινητήριοι μοχλοί

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι κινητήριοι μοχλοί της προβλεπόμενης ανόδου των τραπεζικών κερδών -στους οποίους έχουμε αναφερθεί και κατά το παρελθόν στον «Μ»- είναι οι παρακάτω:

1) Τα πιστωτικά ιδρύματα αυξάνουν τα spreads των παλαιών μακροπρόθεσμων δανείων στον βαθμό που αυτά λήγουν και ανανεώνονται.

2) Το μέσο κόστος κτήσης των κεφαλαίων τους συρρικνώνεται σταδιακά, καθώς τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων είναι μειωμένα περισσότερο από 50% σε σύγκριση με τα επίπεδα του τελευταίου τριμήνου του 2008.

3) Η τάση αυτών των δύο εξελίξεων αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι και το 2010.

4) Υπάρχουν σημαντικά κέρδη από αγοραπωλησίες χρεογράφων.

5) Υλοποιούνται προγράμματα περιορισμού δαπανών, τα οποία άρχισαν ήδη να αποδίδουν από το δεύτερο εξάμηνο του 2009.

6) Οι εκτιμήσεις των αναλυτών για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια λένε ότι ο σχετικός δείκτης (μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς σύνολο χορηγήσεων) θα αγγίξει την κορυφή του μέσα στο πρώτο μισό του 2010 στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια περίπου έναν χρόνο αργότερα. Αυτό μεταφράζεται στο ότι φέτος μπορεί να εγγραφούν υψηλές προβλέψεις για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, πλην όμως τα ποσά αυτά θα αρχίσουν να υποχωρούν από το επόμενο έτος και μετά (βλέπε στοιχεία παρατιθέμενου πίνακα).

Οι τράπεζες αναμένεται να εξοφλήσουν μέσα στο 2010 τα κεφάλαια -μέσω έκδοσης προνομιούχων μετοχών- που δανείστηκαν από το ελληνικό δημόσιο, με αποτέλεσμα να απαλλαγούν από ένα «βαρύ» επιτόκιο που ανέρχεται στο 10% (τετραπλάσιο από το κόστος των προθεσμιακών καταθέσεων).

Σύμφωνα μάλιστα με τη Morgan Stanley, η Εθνική Τράπεζα, η EFG Eurobank και η Τράπεζα Πειραιώς θα μπορούσαν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους στο Δημόσιο, χωρίς να προσφύγουν σε αύξηση κεφαλαίου (εκτός των άλλων παρατηρείται αναθέρμανση στη διεθνή αγορά του wholesale funding), ενώ η Alpha Bank θα χρειαζόταν να αντλήσει μέσω ΑΜΚ γύρω στα 600 εκατ. ευρώ.

Και πράγματι, η τελευταία ανακοίνωσε ήδη την πρόθεσή της να αντλήσει κάτι λιγότερο από 1 δισ. ευρώ (3ν/10π προς 8 ευρώ), με βασικό στόχο να επιστρέψει τα λεφτά που άντλησε πέρυσι από το ελληνικό δημόσιο.

Κορώνα-γράμματα κερδίζουν...

Αυτό ωστόσο που προκαλεί εντύπωση είναι ότι οι τράπεζες θα καταφέρουν να αυξήσουν ακόμα περισσότερο το ύψος των κερδών τους, από τη στιγμή όπου το μέγεθος των επιτοκίων θα αρχίσει να ανακάμπτει.

Όσο κι αν οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι είναι αρκετά νωρίς να μιλήσουμε για άνοδο των επιτοκίων, όλοι γνωρίζουν ότι το Euribor βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά και αργά ή γρήγορα θα πάρει εκ νέου την ανιούσα.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν ακόμη περισσότερο τις επιδόσεις τους για τους παρακάτω λόγους:

- Πρώτον, θα έχουν τη δυνατότητα να μετακυλίσουν στην πλειονότητα των πελατών τους (χορηγήσεις με κυμαινόμενο επιτόκιο) την όποια άνοδο του Euribor.

- Δεύτερον, δεν θα επιβαρυνθούν με αυξημένο κόστος οι καταθέσεις όψεως που σε σημαντικό βαθμό είναι μηδενικού ή έστω πολύ χαμηλού επιτοκίου.

- Και τρίτον, η άνοδος του κόστους των προθεσμιακών καταθέσεων θα γίνει με διαφορά διαδικασίας 5 - 8 μηνών.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, σημαντική επίδραση στο όλο θέμα θα έχουν και άλλοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα η διάρθρωση των χορηγήσεων και των καταθέσεων κάθε τράπεζας, το αν και με ποιον τρόπο έχουν χετζάρει (ασφαλίσει) οι τράπεζες τα σταθερά τους δάνεια, πόσες θέσεις σε ομόλογα μακροπρόθεσμης λήξης διαθέτουν κ.λπ. 

* Αναδημοσίευση από το 605ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 23 - 27 Οκτωβρίου 2009.

** Δείτε τον πίνακα με τις προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".