Το λουκέτο που μπήκε σε πέντε ασφαλιστικές εταιρείες αυτήν την εβδομάδα (και κυρίως της Ασπίς Πρόνοια ΑΕΓΑ και της θυγατρικής της Ασπίς ΑΕΕΑΖ) έφερε και πάλι στην επικαιρότητα μια γενικότερη διαπίστωση: Σπάνια να βρει κάποιος επιχειρηματικό κλάδο σε ολόκληρο τον κόσμο όπου τόσο πολλές επιχειρήσεις έχουν χάσει τόσο πολλά λεφτά!

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι δύο στις τρεις ασφαλιστικές εταιρείες της Ελλάδας είτε πτώχευσαν, είτε αναγκάστηκαν να απορροφηθούν, είτε τέλος (ορισμένες ξένες) αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη χώρα...

Οι τράπεζες που επιδεικνύουν πρωτόγνωρη αποδοτικότητα έχουν χάσει ουσιαστικά έναν... σκασμό λεφτά από τις θυγατρικές τους στον χώρο των ασφαλειών. Ενδεικτικό το παράδειγμα της Εθνικής Ασφαλιστικής, που την τελευταία δεκαετία έχει αντλήσει μέσω αυξήσεων κεφαλαίου από τη μητρική τράπεζα γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, ενώ είναι ζήτημα αν έχει εισπράξει μία ή δύο φορές κάποια «ψίχουλα» ως μέρισμα...

Η Εμπορική Τράπεζα, με τη σειρά της, χρηματοδότησε με μερικές εκατοντάδες εκατ. ευρώ πρώτα τη θυγατρική της Metrolife και μετά τη συγχωνευμένη Φοίνιξ-Metrolife, πριν την «ξεφορτωθεί» στην Groupama. Από μέρισμα; Η Φοίνιξ της έδωσε μία φορά μέσα σε είκοσι χρόνια, η Metrolife ποτέ και η ενοποιημένη Φοίνιξ-Metrolife ούτε για δείγμα...

Αντίθετα, η Alpha Bank είχε παραδοσιακά περιορισμένη και προσεκτική έκθεση στον κλάδο, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μη χάσει λεφτά αλλά και να καρπωθεί σημαντικά κέρδη όταν πούλησε τη θυγατρική της στην πολυεθνική AXA.

Με λίγα λόγια, το μοντέλο των «ασφαλιστικών εταιρειών του Δημοσίου», που συνδύαζε υψηλά μεν μερίδια αγοράς, αλλά ταυτόχρονα υπέρογκο λειτουργικό κόστος και έλλειψη ευελιξίας, απέτυχε παταγωδώς. Άλλωστε, τόσο η Εθνική Τράπεζα όσο και η ΑΤΕbank προσπάθησαν να πουλήσουν τις θυγατρικές τους ασφαλιστικές, όμως τους πρόλαβε η διεθνής οικονομική κρίση.

Ούτε όμως και οι ξένοι ασφαλιστικοί όμιλοι είναι όλοι ευτυχείς που τοποθετήθηκαν στην ελληνική αγορά.

Για παράδειγμα, η ING υποχρεώνεται εδώ και χρόνια σε ζημίες και μέσα από πρόγραμμα περικοπών δαπανών προσπαθεί να ανακάμψει. Επίσης, οι άνθρωποι της Eureko μάλλον θα περίμεναν πολύ περισσότερα όταν στις αρχές τις δεκαετίας εξαγόραζαν την Interamerican.

Το «πολύ αίμα» όμως χύθηκε από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, ιδιωτικών συμφερόντων, οι περισσότερες εκ των οποίων βασίστηκαν στα υποτιμολογημένα ασφάλιστρα αυτοκινήτου.

Οι επιχειρήσεις αυτές στην αρχή διακρίνονταν για το μικρό τους μέγεθος, ωστόσο κάποιες από αυτές στη συνέχεια κατάφεραν να μεγαλώσουν κερδίζοντας σημαντικότατα μερίδια αγοράς. Δεκάδες τέτοιες εταιρείες έκλεισαν (ενδεικτικά αναφέρουμε το λουκέτο της Εικοστός Αιών λίγους μήνες μετά το τέλος του 20ού αιώνα!) με κυριότερη περίπτωση αυτή της Εγνατίας Ασφαλιστικής-Le Monde (2007).

--- Το ξεκαθάρισμα

Κοινό μυστικό είναι ότι προβλήματα στον ασφαλιστικό κλάδο δεν αντιμετώπιζαν μόνο οι πέντε εταιρείες, των οποίων αφαιρέθηκε η άδεια λειτουργίας αλλά και αρκετές ακόμη. Η ουσία ωστόσο είναι το μήνυμα που έστειλε η ΕπΕΙΑ προς την αγορά ότι είναι διατεθειμένη να ξεκαθαρίσει την κατάσταση στον χώρο.

Αφού δηλαδή η επιτροπή δεν δίστασε να καθαρίσει την υπόθεση του ομίλου Ασπίς και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο, γιατί να διστάσει να πράξει αναλόγως απέναντι σε επιχειρήσεις του κλάδου με μικρότερα μερίδια αγοράς;

Επίσης όλα δείχνουν πως το ξεκαθάρισμα της ασφαλιστικής αγοράς, είτε είναι αποτέλεσμα της επικείμενης εφαρμογής της Solvency II, είτε πιέσεων από τις ξένες πολυεθνικές που δαπάνησαν πολλά λεφτά για να έρθουν στη χώρα μας, πέρα από υποχρέωση της ΕπΕΙΑ είναι και πολιτική επιλογή.

Παράγοντες της αγοράς επιθυμούν να καθαρίσει η ήρα από το στάρι. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν: «Εμείς δεν θέλουμε να κλείσουν εταιρείες. Ας ενισχυθούν κεφαλαιακά προκειμένου να εξυγιανθούν και μετά ας μη διαθέτουν προϊόντα χαμηλότερα από το πραγματικό τους κόστος. Αυτό ζητάμε εμείς».
 
Σε περίπτωση πάντως που η διαδικασία αυτή προχωρήσει, τότε θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις για σαφώς υψηλότερη -μεσομακροπρόθεσμα τουλάχιστον- κερδοφορία των ασφαλιστικών ομίλων που θα απομείνουν και αυτό για δύο λόγους:

1. Θα καταστεί κερδοφόρος ο σαφώς ζημιογόνος κλάδος της αστικής ευθύνης αυτοκινήτων.

2. Οι προβληματικές εταιρείες θα σταματήσουν να πλήττουν τον θεσμό της ασφάλισης, με αποτέλεσμα να αναβαθμιστεί η -πολύ χαμηλή σήμερα και ίσως όχι τυχαία- ασφαλιστική συνείδηση του μέσου Έλληνα.

Περισσότερο βραχυπρόθεσμα, οι υπόλοιπες εταιρείες θα ωφεληθούν από:

* Τις μεταγραφές δικτύων και παράγοντες της αγοράς εκτιμούν από τα 2.000 άτομα της Ασπίς οι μισοί τουλάχιστον από αυτούς «αξίζουν τον κόπο».

* Την προσέλκυση των πελατών των εταιρειών αυτών, πολλά από τα συμβόλαια των οποίων θα μεταφερθούν σε άλλες. Γνωστός παράγοντας, μάλιστα, της ασφαλιστικής αγοράς δήλωσε: «Στις ασφαλίσεις ζημιών οι άλλες εταιρείες κάτι θα πάρουν (πελατολόγιο) και κάτι θα δώσουν. Ωστόσο, αυτό που θα δώσουν δεν θα πρέπει να συγκριθεί με ό,τι έγινε στην περίπτωση της Εγνατίας πριν από δύο χρόνια. Σήμερα δεν υπάρχουν περιθώρια για τέτοια πράγματα».

Σε ό,τι αφορά τα συμβόλαια ζωής, θα... μετακομίσουν στον ανταγωνισμό, μετά την εκ του νόμου διαδικασία που θα ακολουθήσει ο εκκαθαριστής. Στους ωφελημένους συγκαταλέγονται και οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας ΑΤΕ Ασφαλιστική και Ευρωπαϊκή Πίστη. Η πρώτη είναι θυγατρική της ΑΤΕbank και όσον αφορά στη δεύτερη η Τράπεζα Πειραιώς μετέχει με ποσοστό γύρω στο 30%.

* Αναδημοσίευση από το 601ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 25-29 Σεπτεμβρίου 2009