Οι τράπεζες καλούνται να χρηματοδοτούν πλέον τα νέα δάνειά τους σχεδόν αποκλειστικά μέσα από τις καταθέσεις τους και αυτό μας κάνει να ξεχάσουμε τα φιλόδοξα business plans που βασίζονταν σε εντυπωσιακές αυξήσεις χορηγήσεων.

Aναλύοντας κάποιος τα μέχρι τώρα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα εννεαμήνου των τραπεζών EFG Eurobank και Πειραιώς, μπορεί να καταλήξει σε ορισμένες γενικότερες εκτιμήσεις για το πώς θα κινηθεί ο τραπεζικός κλάδος στο μέλλον: 

* Πρώτον, οι τράπεζες, ήδη από το τρίτο τρίμηνο του 2008, έχουν αρχίσει να "φρενάρουν απότομα", μειώνοντας τον ρυθμό αύξησης των χορηγήσεων σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το παρελθόν. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως οι νέες χορηγήσεις της EFG Eurobank στο τρίτο τρίμηνο ήταν κατά 960 εκατ. ευρώ (26,3%) χαμηλότερες από αυτές του δευτέρου τριμήνου. Στην Ελλάδα υποχώρησαν από το 1,4 δισ. ευρώ στα 806 εκατ. ευρώ και στο εξωτερικό από τα 2,24 δισ. ευρώ στο 1,88 δισ. ευρώ.

* Δεύτερον, οι περισσότερες τράπεζες κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση με στόχο από το 2009 να εξοικονομούν ρευστά διαθέσιμα και όχι να ανοίγονται. Οι πιο πολλές θα προσπαθήσουν να μειώσουν τον δείκτη χορηγήσεων προς καταθέσεις κι επίσης θα κινηθούν και προς κάποιες τιτλοποιήσεις δανείων, θέτοντας ωστόσο πολύ πιο χαμηλά τον πήχη σε σχέση με το παρελθόν.

Επιπλέον, τα 28 δισ. ευρώ του πακέτου στήριξης (αν τελικά αυτό χρησιμοποιηθεί) θα κατευθυνθούν στον μεγαλύτερο βαθμό για την αντικατάσταση του wholesale funding των τραπεζών το οποίο ενδεχομένως δεν θα αναχρηματοδοτηθεί, ενώ θα κλείσουν και κάποιες "τρύπες" από την αναμενόμενη επιδείνωση της ποιότητας των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών, σε μια περίοδο γενικότερης δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας.

Τι προκύπτει από όλα αυτά; Ότι στο άμεσο μέλλον ο ρυθμός ανάπτυξης των χορηγήσεων δεν θα μπορεί να είναι ανώτερος από αυτόν τον καταθέσεων!

Μέχρι πρότινος, δηλαδή, οι περισσότερες τράπεζες πέρα από τις καταθέσεις αντλούσαν σε μεγάλο βαθμό μακροπρόθεσμα δανειακά κεφάλαια από το εξωτερικό προκειμένου να δανείσουν Έλληνες και κυρίως Βαλκάνιους.

Αντίθετα, στο άμεσο μέλλον οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να βασίζονται πολύ λιγότερο στα μακροπρόθεσμα δάνεια του εξωτερικού, ενώ σταδιακά θα χρειαστεί να εξοφλήσουν και αυτά που ήδη έχουν λάβει. Μέσα στο 2009 η EFG Eurobank θα κληθεί να αποπληρώσει δάνεια αυτής της κατηγορίας ύψους 1,5 δισ. ευρώ.

--- Με λιγότερα "καύσιμα"

Από εδώ και πέρα, λοιπόν, ο ρυθμός αύξησης των χορηγήσεων πολύ δύσκολα θα μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό ανόδου των καταθέσεων και η κατάσταση αυτή δεν αναμένεται να διαφοροποιηθεί σημαντικά, ακόμη και όταν αποκατασταθεί η ηρεμία στον διεθνή χρηματοπιστωτικό κλάδο. Και αυτό γιατί οι τράπεζες έχουν λάβει το μήνυμα πως δεν μπορούν να συμπεριφέρονται τόσο επιθετικά λόγω των σημαντικών κινδύνων που ενδεχομένως να προκύψουν.

Πόσο όμως μπορούν να αυξηθούν οι καταθέσεις των τραπεζών; Σε μια καλή περίπτωση, μεταξύ του 10% και του 12% κατά μέσο όρο, με δεδομένο μάλιστα ότι σε περιόδους «προσγείωσης» της οικονομίας ο ρυθμός ανόδου περιορίζεται (υπάρχουν εκτιμήσεις και για μονοψήφιο growth).
 
Αν σε αρκετά καλές συνθήκες οι καταθέσεις τρέξουν με 10% - 12%, τότε οι χορηγήσεις θα τρέξουν με ανάλογο ρυθμό, ο οποίος θα είναι: 

* Πολύ μικρότερος από αυτόν που προέβλεπαν τα business plans των τραπεζών. Και επειδή οι χορηγήσεις αποτελούν τα καύσιμα για την κερδοφορία, γίνεται αντιληπτό ότι τα σχέδιά τους φαίνεται να βρίσκονται στον αέρα. 

* Ο ελάχιστα επιτρεπόμενος ώστε να μπορεί να χρηματοδοτηθεί η ελληνική οικονομία, προκειμένου να μη δούμε τις επιπτώσεις της κρίσης να πολλαπλασιάζονται.

*** Αναδημοσίευση από το φύλλο 555 της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ"  (7 - 11 Νοεμβρίου 2008).