Στο 45,3% ως ποσοστό επί του ΑΕΠ κυμαίνεται ο δανεισμός των νοικοκυριών από τις τράπεζες το 2007, ενώ ένα στα δύο νοικοκυριά εμφανίζεται δανεισμένο, στα κυριότερα συμπεράσματα σχετικής έρευνας της Τραπέζης της Ελλάδος.

Ειδικότερα, δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα ερευνητική εργασία της Τραπέζης της Ελλάδος με τίτλο “Δανεισμός και χρηματοοικονομική πίεση στα νοικοκυριά: Αποτελέσματα από τη δειγματοληπτική έρευνα του 2007”, όπου παρατίθενται και αναλύονται τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας της Τραπέζης της Ελλάδος σχετικά με τον δανεισμό των ελληνικών νοικοκυριών. 

Όλοι οι σχετικοί δείκτες επισημαίνουν ότι η δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, ως αποτέλεσμα του υψηλού αν και επιβραδυνόμενου ρυθμού δανεισμού, όπως αυτή μετράται με βάση τη μεταβολή του υπολοίπου των δανειακών υποχρεώσεών τους προς τις τράπεζες (κατά μέσο όρο 23,6% τη διετία 2006 - 2007, έναντι 30,5% την προηγούμενη διετία 2004 - 2005).

Ως ποσοστό του ΑΕΠ, ο δανεισμός των νοικοκυριών από τις τράπεζες αυξήθηκε στο 45,3% στο τέλος του 2007, περιλαμβανομένων και των δανείων που έχουν τιτλοποιηθεί από 34,7% στο τέλος του 2005. Χωρίς τα τιτλοποιημένα δάνεια, ο δανεισμός των νοικοκυριών διαμορφώθηκε σε 41,0% του ΑΕΠ στο τέλος του 2007, παραμένει δηλαδή σημαντικά μικρότερος απ' ό,τι το αντίστοιχο μέγεθος στη ζώνη του ευρώ (54,3%), υποδηλώνοντας ότι ως σύνολο τα ελληνικά νοικοκυριά δεν είναι υπερδανεισμένα.

Παράλληλα, όμως, η διετία 2006 - 2007 χαρακτηρίζεται από σημαντική τάση αύξησης των τραπεζικών επιτοκίων από τα ιστορικώς χαμηλά και σχετικώς σταθερά επίπεδα στα οποία είχαν διαμορφωθεί κατά την αμέσως προηγούμενη περίοδο.

Οι ανωτέρω εξελίξεις σημαίνουν ότι η (ετήσια) επιβάρυνση των νοικοκυριών από δάνεια (τόκοι και χρεολύσια ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός τους) θα τείνει να αυξηθεί στο μέλλον και οπωσδήποτε θα επηρεάσει περισσότερο εκείνα τα νοικοκυριά που έχουν υπερδανειστεί ή έχουν σχετικώς χαμηλά εισοδήματα.

Προκειμένου όμως να διαπιστωθεί πώς κατανέμεται ο δανεισμός μεταξύ των νοικοκυριών και οι δυσχέρειες που ενδεχομένως ορισμένα από αυτά αντιμετωπίζουν στην κανονική εξυπηρέτηση των δανείων τους, η Τράπεζα της Ελλάδος επανέλαβε το 2007 τη δειγματοληπτική έρευνα που είχε διεξαγάγει το 2005 και, πιο πριν, το 2002. Η έρευνα κάλυψε 6.000 νοικοκυριά από αστικές και ημιαστικές περιοχές της χώρας.

Η δειγματοληψία ήταν τυχαία και στρωματοποιημένη ανά γεωγραφικό διαμέρισμα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος ως προς τον ερευνώμενο πληθυσμό.

Από την έρευνα λήφθηκαν ολοκληρωμένες απαντήσεις από 3.135 νοικοκυριά, επομένως ο μέσος βαθμός ανταπόκρισης διαμορφώθηκε στο 52,3%, όσο περίπου και στην έρευνα του 2005 (52%).

Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και τη σύγκρισή τους με εκείνα της έρευνας του 2005 προκύπτουν τα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα όσον αφορά στο δανεισμό των νοικοκυριών:

1. Το ποσοστό των νοικοκυριών που δήλωσε ότι οφείλει κάποιο δάνειο παρουσιάζει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με την έρευνα του 2005 (2007: 51,4%, 2005: 46,9%). Ωστόσο, παρά τη μεγάλη πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά κατά τα τελευταία έτη, σημαντικός αριθμός νοικοκυριών (τα μισά σχεδόν νοικοκυριά, 48,6% κατά την έρευνα) δεν έχει δανειακές υποχρεώσεις.

2. Η πιο διαδεδομένη κατηγορία δανείων είναι αυτή μέσω πιστωτικών καρτών, ακολουθούμενη από τα στεγαστικά δάνεια. Και στις δύο περιπτώσεις, το ποσοστό των υπόχρεων νοικοκυριών με δάνεια αυτού του είδους παρουσιάζεται αυξημένο (σε σχέση με το 2005), ιδίως αυτό για τις πιστωτικές κάρτες, όπου περίπου τα 2/3 όσων έχουν δανειστεί δηλώνουν πλέον οφειλές από κάρτες.

3. Το (μέσο) χρέος κατά νοικοκυριό αυξάνεται με την αύξηση του εισοδήματος και της περιουσίας. Σε σύγκριση όμως με τις προηγούμενες έρευνες, εκείνη του 2007 υποδηλώνει σημαντική μεταβολή στη δανειοδοτική πολιτική των τραπεζών, η οποία, στο πλαίσιο της πιο αποτελεσματικής διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου, δείχνει να συγκεντρώνεται περισσότερο τώρα απ' ό,τι στο παρελθόν στην προσέλκυση πελατείας από τα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια.

4. Για την πλειονότητα των υπόχρεων νοικοκυριών (84%) ο λόγος των δόσεων για την εξυπηρέτηση των δανείων προς το εισόδημα διαμορφώνεται μέσα σε όρια που γενικά θεωρούνται αποδεκτά (δεν υπερβαίνει το 40%), παρά τη μικρή επιδείνωσή του σε σχέση με το 2005 η οποία συνδέεται άμεσα με την αύξηση των τραπεζικών επιτοκίων. Ωστόσο, για το 16% των νοικοκυριών το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους υπερβαίνει το 40% του εισοδήματός τους, το μερίδιό τους στο συνολικό χρέος των νοικοκυριών είναι σχετικά υψηλό (36,6%) και σε σημαντικό βαθμό αφορά σε μη ενυπόθηκα δάνεια.

Το αποτέλεσμα αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν για τις τράπεζες σημαντικά περιθώρια βελτίωσης στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει και τα νοικοκυριά να σταθμίζουν προσεκτικά τις χρηματοοικονομικές ανάγκες τους στη βάση και των άλλων υποχρεώσεών τους, ώστε η κανονική εξυπηρέτηση των δανείων τους να βρίσκεται μέσα στα όρια των δυνατοτήτων τους.

Το πλήρες κείμενο της έρευνας είναι διαθέσιμο σε ηλεκτρονική μορφή στον δικτυακό τόπο της Τραπέζης της Ελλάδος.