Οι παραβάσεις που έχουν... σουξέ στην αγορά εργασίας

Στις πιο συχνές παραβάσεις που καταγράφονται από την Επιθεώρηση Εργασίας έχει ενταχθεί για τα καλά η χρήση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας.

Μόνο κατά τον προηγούμενο μήνα, Σεπτέμβριο, σχεδόν 1 στις 5 παραβάσεις αφορούσε τη χρήση της Ψηφιακής Κάρτας, ενώ υψηλή παραμένει η παραβατικότητα στην αγορά εργασίας όσον αφορά την καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών, την αδήλωτη απασχόληση, τα ωράρια και τις υπερωρίες.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στις παραβάσεις αυτές καταλογίστηκε σχεδόν το 50% από τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από την Ανεξάρτητη Αρχή στο εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2024.

Συγκεκριμένα, από τα 35,1 εκατ. ευρώ των συνολικών προστίμων του 9μήνου, τα 17,6 εκατ. ευρώ ήταν για αδήλωτη εργασία (10,88 εκατ. ευρώ), πλημμελή εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας, δηλαδή υποδηλωμένα ωράρια απασχόλησης και «αχτύπητες» υπερωρίες (4 εκατ. ευρώ) και απλήρωτους μισθούς και επιδόματα - μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών (2,7 εκατ. ευρώ).

Αξιολογώντας τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας, άνθρωποι της αγοράς εκτιμούν πως αφενός οι στοχευμένοι έλεγχοι και τα νέα κριτήρια ανάλυσης κινδύνου που εφαρμόζει η Ανεξάρτητη Αρχή λειτουργούν, αφετέρου, λόγω του νέου συστήματος ελέγχων, εντοπίζονται περισσότερες παραβάσεις αδήλωτης εργασίας, που αποτελούν και τη μάστιγα στην αγορά εργασίας.

Σημαντικό ρόλο βέβαια στην όλη διαδικασία εκτιμούν πως διαδραματίζει και η χρήση της Ψηφιακής Κάρτας, που όμως φαίνεται πως προκαλεί ακόμη «πονοκέφαλο» ιδίως στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, ενώ επίκειται η καθολική (και όχι πιλοτική, ήτοι χωρίς πρόστιμα) εφαρμογή της σε άλλους περίπου 750.000 εργαζόμενους σε τουρισμό και επισιτισμό.

Από το υπουργείο Εργασίας επισημαίνουν σε όλους τους τόνους ότι υπάρχει ικανός χρόνος για ενημέρωση αλλά και για επίλυση όλων των πιθανών προβλημάτων, προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η χρήση της Ψηφιακής Κάρτας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο από τους ελέγχους του προηγούμενου μήνα, επιβλήθηκαν 980 κυρώσεις που αφορούν τις εργασιακές σχέσεις, εκ των οποίων 184 (ποσοστό 18,77%) σχετίζονται με την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας.

Να σημειωθεί ότι από τον περασμένο Ιούλιο έχουν προστεθεί στην πλήρη διαδικασία και οι χιλιάδες επιχειρήσεις στο λιανεμπόριο και στη βιομηχανία, γεγονός που δείχνει πως τα προβλήματα της «μαύρης» ανασφάλιστης εργασίας παραμένουν με αμείωτη ένταση.

Σύμφωνα βέβαια με στελέχη της αγοράς, είναι πολλές οι επιχειρήσεις που λόγω του «οικογενειακού» ή «τοπικού» χαρακτήρα λειτουργίας τους, δυσκολεύονται στη χρήση της κάρτας, ζητώντας από το υπουργείο Εργασίας ελαστικότερη εφαρμογή ή ακόμη και εξαίρεση από τη χρήση, τουλάχιστον για πολύ μικρές επιχειρήσεις. Ο Σεπτέμβριος είναι άλλωστε ο τρίτος σερί μήνας όπου όλες ανεξαιρέτως οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους τομείς του λιανικού εμπορίου και της βιομηχανίας έχουν αναλάβει την υποχρέωση να λειτουργούν με απόλυτη καταγραφή του ωραρίου απασχόλησης, για κάθε εργαζόμενο.

Αντίστοιχα «κακή» εικόνα επικρατεί συνολικά στο τρέχον έτος, σύμφωνα με τους ελέγχους που έχουν γίνει στο εννεάμηνο (Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου), αφού από τις 9.247 παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, που εντόπισαν οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι της Επιθεώρησης, οι 1.531 προέκυψαν λόγω Ψηφιακής Κάρτας (ποσοστό 16,55%).

Όσον αφορά τα πρόστιμα, κατά τον προηγούμενο μήνα Σεπτέμβριο, οι ελεγκτές της Επιθεώρησης Εργασίας επέβαλαν πρόστιμα ύψους 3.361.168 ευρώ. Από αυτά, τα 499.800 ευρώ (ποσοστό 14,86%) προήλθαν από την Ψηφιακή Κάρτα. Στο εννεάμηνο, αντίστοιχα, για τις ίδιες παραβάσεις επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 29.269.880 ευρώ. Από αυτά, τα 4.065.490 ευρώ προήλθαν από τον εντοπισμό παραβάσεων στη χρήση της Ψηφιακής Κάρτας.

Υπάρχουν βέβαια και άλλες, γνωστές και συνήθεις παραβάσεις, που συμπληρώνουν το παζλ λειτουργίας των εργασιακών σχέσεων στη χώρα μας. Έτσι, και παρά την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας, για υπερβάσεις ωραρίων, απόκρυψη υπερωριών (Πίνακες Προσωπικού) και αδήλωτη εργασία, μόνο τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν 617 παραβάσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 2.020.740 ευρώ. Στο εννεάμηνο, η εικόνα της αγοράς εργασίας δεν διαφοροποιείται ιδιαίτερα.

Τόσο από τους δειγματοληπτικούς όσο και τους στοχευμένους ελέγχους που διενήργησαν τα κλιμάκια της Επιθεώρησης Εργασίας, πραγματοποιήθηκαν 57.741 έλεγχοι, πανελλαδικά. Από αυτούς, προέκυψαν 13.102 παραβάσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 35.123.245 ευρώ.

Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, άλλωστε, έχει ανακοινωθεί πως εντάσσονται στη διαδικασία υποβολής ψηφιακής κάρτας εργασίας οι κλάδοι του τουρισμού και της εστίασης. Σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και ειδικά την αρμόδια υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως, πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία, που στόχο έχει να ολοκληρωθεί το αργότερο έως τον Μάρτιο του 2025, δηλαδή πριν από την έναρξη της επόμενης τουριστικής σεζόν.

Στην πράξη, βέβαια, αυτό σημαίνει πως έως τότε θα διπλασιαστούν οι εργαζόμενοι που θα ενταχθούν στο καθεστώς Ψηφιακής Κάρτας και από τους περίπου 750.000 που είναι σήμερα, θα ανέλθουν στο 1,5 εκατ., σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αρμόδιων στελεχών του υπουργείου Εργασίας.