Στη Μεσόγειο ψάχνουν για κοιτάσματα, στην Ελλάδα μόνο λόγια

Η είδηση ότι Eni και BP ξαναβάζουν μπροστά τα γεωτρύπανα στη Λιβύη, καθώς και ότι η χώρα ξεκινά και πάλι την παραγωγή πετρελαίου, έρχεται σε μια συγκυρία όπου όλοι σχεδόν στη Μεσόγειο ψάχνουν για νέα κοιτάσματα.

Συμπίπτει επίσης με τη χθεσινή πρόβλεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας ότι η παγκόσμια κατανάλωση φυσικού αερίου το 2025 θα φτάσει σε ιστορικά υψηλά, καθώς ο ανταγωνισμός για καύσιμα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας αναμένεται να ενταθεί περαιτέρω.

Και επειδή ο πλανήτης θα συνεχίσει να εξαρτάται από το αέριο, διαψεύδοντας όσους επιμένουν ότι μπορεί να επιβιώσει μόνο με τις ΑΠΕ, οι χώρες στη Μεσόγειο που όχι μόνο κάνουν έρευνες αλλά έχουν πλέον και δική τους παραγωγή, ώστε να μην επαφίεται η ενεργειακή τους ασφάλεια σε τρίτους, αυξάνονται συνεχώς.

Η Τουρκία ανακοίνωσε πριν από μια εβδομάδα ότι απέκτησε το πρώτο της πλωτό σκάφος παραγωγής, αποθήκευσης και εκφόρτωσης (FPSO) φυσικού αερίου, το οποίο αναμένεται να διπλασιάσει τις εξαχθείσεις ποσότητες από το κοίτασμα Sakarya στη Μαύρη Θάλασσα, με έναρξη λειτουργίας το 2026.

Η κυβέρνηση Μελόνι στην Ιταλία, μετά από χρόνια «πάγου» στο κεφάλαιο υδρογονανθράκων, κατήργησε φέτος το σχέδιο Pitesai, που επέβαλε περιβαλλοντικούς περιορισμούς για γεωτρήσεις παντού στη χώρα και άνοιξε ξανά τις έρευνες για φυσικό αέριο. Τον Αύγουστο ξεκίνησε η παραγωγή σε ένα από τα πιο ζωτικής σημασίας έργα, το Cassiopeia στα ανοικτά της Σικελίας.

Τη περασμένη εβδομάδα στην Κροατία, η θυγατρική της αμερικανικής Aspect Holdings ανακοίνωσε μια νέα ανακάλυψη σε πεδίο φυσικού αερίου, ικανό να αυξήσει κατά 10% την ημερήσια παραγωγή της χώρας. Ταυτόχρονα, η κρατική εταιρεία INA συνεχίζει κανονικά την παραγωγή αερίου στην Αδριατική.

Τον Ιούλιο, το Ισραήλ χορήγησε στην Energean 30ετή άδεια για το κοίτασμα Katlan, με δυνατότητα παράτασης για 20 ακόμη έτη. Είναι η τρίτη ανάπτυξη κοιτάσματος της ελληνικής εταιρείας στη χώρα, μια επένδυση περίπου 1 δισ. ευρώ, με εκτιμώμενη έναρξη παραγωγής το 2027. Η κατάσταση πολέμου στην οποία βρίσκεται εδώ και ένα χρόνο το Ισραήλ δεν λειτουργεί ανασταλτικά στην πολιτική νέων παραχωρήσεων για την εκμετάλλευση των εγχώριων υδρογονανθράκων.

Σημαντική παραγωγή έχουν ήδη εδώ και χρόνια στη Μαύρη Θάλασσα η Ρουμανία και η Βουλγαρία, ενώ ακόμη και στη γειτονική μας Αλβανία, όπου πρόσφατα η Shell έκανε γνωστό ότι αποχωρεί από τη χώρα, καθώς δεν καρποφόρησαν οι γεωτρήσεις της, είχαν προηγηθεί επενδύσεις 600 εκατ. ευρώ από την πολυεθνική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Οι υδρογονάνθρακες είναι ένα θέμα που στη Μεσόγειο δεν μένει στα λόγια, αλλά μετουσιώνεται σε πράξεις με συνεχείς νέες ερευνητικές γεωτρήσεις, που στην Ελλάδα έχουμε να δούμε εδώ και 23 χρόνια. Από το 2001, με το κοίτασμα «Δήμητρα», στο Καλπάκι του νομού Ιωαννίνων, η οποία δεν οδήγησε σε ανακάλυψη.

Σε αναζήτηση λιμανιού

Στα του σήμερα, τα βλέμματα είναι στραμμένα στην ExxonMobil, η οποία έχει δηλώσει ότι το αργότερο μέχρι τα τέλη του 2024 θα έχει λάβει την απόφαση για το αν θα προχωρήσει σε ερευνητική γεώτρηση στα blocks της Κρήτης. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η εταιρεία δεν έχει ακόμη κάτι το ανακοινώσιμο, παρά συνεχίζει την ανάλυση και αξιολόγηση των τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων, τη συλλογή των οποίων ολοκλήρωσε τον περασμένο Μάιο από τα κρητικά «οικόπεδα».

Εχει τη σημασία του να γίνει κατανοητό ότι παίκτες όπως ο αμερικανικός κολοσσός εντάσσουν τις έρευνες σε μια χώρα όπως η Ελλάδα σε έναν ευρύτερο προγραμματισμό για την Αν. Μεσόγειο (η Exxon έχει παρουσία επίσης σε δύο μπλοκ στην Κύπρο και σε δύο μπλοκ στην Αίγυπτο). Και όπως είχε πει τον περασμένο Μάιο ο Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής της ExxonMobil Κύπρου Βαρνάβας Θεοδοσίου, στο πλαίσιο του East Med Gas Forum στην Αθήνα, η εταιρεία έχει μισθώσει ένα προηγμένο πλοίο γεωτρήσεων για να διενεργήσει γεωτρήσεις ει δυνατόν και στις τρεις χώρες της Αν. Μεσογείου από φέτος μέχρι και το 2026.

Με άλλα λόγια, αν τελικά λάβει απόφαση για ερευνητική γεώτρηση στην Κρήτη, θα πρέπει να έχουν στο μεταξύ λυθεί όλες οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες, ώστε αυτή να γίνει εντός της διάρκειας μίσθωσης του γεωτρυπάνου. Και, βεβαίως, να μην υπάρχουν κι εδώ δικαστικές εμπλοκές.

Και μια από τις βασικές εκκρεμότητες των operators στην Ελλάδα αφορά την εξεύρεση του λιμανιού που θα υποστηρίξει τις δυνητικές γεωτρήσεις. Η κοινοπραξία ExxonMobil - Helleniq Energy λέγεται ότι έχει εξετάσει διάφορες περιπτώσεις, χωρίς ωστόσο ακόμη να έχει καταλήξει, καθώς το λιμάνι πρέπει να προβλέπει στο master plan του τη δυνατότητα αυτής της χρήσης.

Το master plan στο λιμάνι της Πάτρας, που προβλέπει την υποστήριξη γεωτρήσεων και της ανάλογης εφοδιαστικής βάσης, κατατέθηκε τον Νοέμβριο του 2022 και εγκρίθηκε μόλις τον Ιούλιο από την Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), αλλά ακόμη εκκρεμεί η έκδοση του απαιτούμενου Προεδρικού Διατάγματος. Οσο για την Ηγουμενίτσα, που ελέγχεται πλέον από τον όμιλο Γκριμάλντι, το master plan υποβλήθηκε τον Ιούλιο και, προφανώς, έχει ακόμη πολύ δρόμο. Η πληροφορία που κυκλοφορεί τον τελευταίο καιρό στην ενεργειακή πιάτσα είναι ότι το σχήμα ExxonMobil - Helleniq Energy εξετάζει ως λιμάνι βάσης ακόμη και περιπτώσεις στην Κύπρο...

Τι συμβαίνει με τις άλλες περιοχές; Στο «μπλοκ 10» του Κυπαρισσιακού Κόλπου, η Helleniq Energy θα λάβει αποφάσεις για το αν θα διεξαχθούν ή όχι διερευνητικές γεωτρήσεις στις αρχές του 2025, όπως είχε δηλώσει τον Αύγουστο ο CEO Ανδρέας Σιάμισιης.

Στην περίπτωση των Ιωαννίνων, εκδικάζεται την ερχόμενη Τετάρτη από το Συμβούλιο της Επικρατείας η προσφυγή 30 κατοίκων και 10-12 συλλογικών φορέων κατά της απόφασης του Δημοσίου να δώσει περιβαλλοντική άδεια στην Energean για ερευνητική γεώτρηση. Οι προσφεύγοντες είναι πιθανό να ζητήσουν αναβολή, που σημαίνει ότι η νέα δικάσιμος μπορεί να οριστεί μέσα στο 2025. Εχουν παρέλθει 2,5 περίπου χρόνια από τον Μάρτιο του 2022, όταν η εταιρεία ανακοίνωσε ότι προχωρά σε ερευνητική γεώτρηση.

Στο δε «μπλοκ 2» του Ιονίου, όπου operator είναι πάλι η Energean, μετά την παράταση του ερευνητικού προγράμματος μέχρι τον Μάρτιο του 2025, η εταιρεία προσπαθεί να «κλειδώσει» λιμάνι.

Αυτό που όντως μετρά στο upstream και κάνει άλλες χώρες της περιοχής να μας έχουν ξεπεράσει κατά πολύ, είναι η πολιτική βούληση και το ξεκάθαρο πλαίσιο, η απουσία των οποίων στο παρελθόν οδήγησε τις Repsol και Total να αποχωρήσουν από την ελληνική αγορά, και φυσικά τα χρονοδιαγράμματα, τομέας όπου το Ισραήλ, 15η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή αερίου, βρίσκεται μακράν πιο μπροστά από όλους.

Σε καιρό πολέμου, έχει φτάσει στο σημείο να καλύπτει κατά 100% τις εγχώριες ανάγκες του σε καύσιμα και να εξάγει τις περίσσιες ποσότητες κυρίως στην Αίγυπτο. Τον δε καιρό της ενεργειακής κρίσης, όταν η τιμή της κιλοβατώρας στην Ελλάδα είχε ξεπεράσει τα 300 ευρώ, οι βιομηχανίες στο Ισραήλ πλήρωναν σταθερά το ρεύμα προς 12-13 ευρώ.