Ηλεκτρική διασύνδεση: Επεσαν οι υπογραφές στη τελική συμφωνία

Τέλος σε ένα πολύμηνο σίριαλ, με πολλές ανατροπές και παλινωδίες που μέχρι και στο «παρά ένα» απειλούσαν να οδηγήσουν το έργο στα βράχια, μπήκε και επίσημα χθες το βράδυ, όταν οι αντιπροσωπείες των δύο χωρών έβαλαν τις υπογραφές στην τελική συμφωνία, θέτοντας σε ισχύ το πλαίσιο που αποφάσισαν μια μέρα πριν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Χριστοδουλίδης.

Τα τέσσερα σημεία του κειμένου, που ξαναβάζουν τη διασύνδεση σε τροχιά υλοποίησης, αφορούν τα θέματα που κλείδωσαν στη συνάντηση των δύο ηγετών, δηλαδή την ανάκτηση του εσόδου από τον ΑΔΜΗΕ, την παράταση της εγγυημένης απόδοσης, τον ισόποσο επιμερισμό του γεωπολιτικού ρίσκου και τη πολιτική δέσμευση Χριστοδουλίδη ότι είναι θέμα χρόνου η είσοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου.

Στην ουσία το έργο, έπειτα από πολλές καθυστερήσεις, που μένει να φανεί πώς θα επηρεάσουν το τελικό του κόστος, επανέρχεται στις ράγες και τώρα είναι θέμα χρόνου να στείλει ο ΑΔΜΗΕ την εντολή «Final Notice to Proceed» στη Nexans. Εκκρεμεί για να συμβεί αυτό, να πάρει στα χέρια του μια τελευταία απόφαση από τη ΡΑΕΚ, αυτή που θα καθορίζει ποιο θα είναι το έσοδο και πόσο ακριβώς θα επιβαρυνθούν οι λογαριασμοί των κυπρίων καταναλωτών.

Σε κοινή ανακοίνωση των υπουργείων Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου, αναφέρεται ότι οι Θ. Σκυλακάκης και Γ. Παπαναστασίου, υπέγραψαν σχετικό «Πλαίσιο Κατανόησης», στη βάση του οποίου, μαζί και με τις αποφάσεις των δύο ρυθμιστικών αρχών, το έργο αναμένεται να επανεκκινήσει στις αμέσως επόμενες μέρες.

Στην ανακοίνωση, χωρίς να γίνεται αναφορά στα επιμέρους θέματα της συμφωνίας, επισημαίνεται η σημασία της διασύνδεσης για την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, το στρατηγικό της στίγμα για όλη την ΕΕ και ότι «το έργο αυτό όχι μόνο θα συνδέσει την Κύπρο με το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης, διευκολύνοντας την ενεργειακή της μετάβαση, αλλά παράλληλα θα προωθήσει και τον στόχο της Ελλάδας να καταστεί διάδρομος μεταφοράς καθαρής ενέργειας».

Τα τέσσερα σημεία της συμφωνίας που υπογράφουν οι υπουργοί Ενέργειας των δύο χωρών, Θεόδωρος Σκυλακάκη και Γιώργος Παπαναστασίου, αφορούν αναλυτικά τα παρακάτω:

1. Η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη μετοχική σύνθεση του φορέα υλοποίησης του έργου, έπειτα από την ολοκλήρωση due diligence, το οποίο μπορεί και να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο επόμενο δίμηνο του Οκτωβρίου - Νοεμβρίου.
2. Την ανάκτηση από το φορέα υλοποίησης ΑΔΜΗΕ ποσού 125 εκατ. ευρώ κατά τη φάση κατασκευής του έργου ήτοι 25 εκατ ευρώ το έτος, από τις αρχές 2025 έως και το τέλος του 2029. Εχει απαληφθεί η λέξη «μέχρι» 125 εκατ. ευρώ, που είχε συμπεριληφθεί στο κείμενο το οποίο είχε εγκρίνει το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου την περασμένη Τρίτη. Στην απόφαση θα προβλέπεται χρέωση των λογαριασμών των κύπριων καταναλωτών, η οποία θα τους επιστρέφεται μέσω επιδότησης του κράτους στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού.
3. Την παράταση της εγγυημένης απόδοσης (premium WACC) ύψους 8,3%, για περίοδο 17 χρόνων και όχι 12 όπως προβλέπει η ισχύουσα απόφαση.
4. Τον ισόποσο επιμερισμό 50%-50% της γεωπολιτικής ευθύνης ως προς την ανάκτηση από το φορέα υλοποίησης των δαπανών από ενδεχόμενή εμπλοκή του έργου, για λόγους ανωτέρας βίας. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη πρόκειται να επικυρωθεί από την ελληνική Βουλή μέσα στις επόμενες ημέρες. Επίσης, αμφότερες οι ρυθμιστικές αρχές Ελλάδας και Κύπρου δεσμεύονται να επανακαθορίσουν στο 50%-50% την ανάληψη κόστους από τους καταναλωτές σε Κύπρο και Ελλάδα, σε περίπτωση που το έργο ματαιωθεί από εξωτερικό παράγοντα ή περιστατικό, χωρίς ευθύνη του φορέα υλοποίησης. Σύμφωνα με τον σημερινό επιμερισμό, η αναλογία είναι 63% για την Κύπρο και 37% για την Ελλάδα.

Η ρήτρα

Το ζητούμενο είναι πότε θα σταλεί η εντολή από τον ΑΔΜΗΕ προς τους Γάλλους της Nexans ώστε να ξεκινήσει ξανά η κατασκευή του καλωδίου και να μην επιβαρυνθεί υπερβολικά το κόστος.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η ΡΑΕΚ θα πρέπει να δώσει το «πράσινο φως» για το έσοδο τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου, ώστε να μην παραβιαστεί η προθεσμία που έχει δώσει η κατασκευάστρια εταιρεία, γαλλική Nexans. Σε αντίθετη περίπτωση, θα ενεργοποιηθεί ρήτρα η οποία θα επιβαρύνει σε πρώτη φάση το κόστος του έργου με 10 εκατ. ευρώ.

Το σενάριο που το κόστος αυξηθεί πέραν του 5%

Έχει πάντως τη σημασία της η αναφορά στην χθεσινή απόφαση της ΡΑΕΚ ότι όλα τα παραπάνω «παρέχονται και στο πλαίσιο των δηλώσεων και στη βάση των αναφορών και διαβεβαιώσεων του φορέα υλοποίησης και της κατασκευάστριας εταιρείας του καλωδίου εταιρείας Nexans ότι το συνολικό κόστος του έργου, που έχει καθορισθεί στα 1,939.200 εκατ. ευρώ, δεν θα αυξηθεί πέραν του 5% με την ολοκλήρωση της μελέτης βυθογράφησης που διεξάγει η Nexans παράλληλα με την κατασκευή του καλωδίου, ούτε και με την ολοκλήρωση της τελικής προσφοράς από την ανάδοχο εταιρεία για την κατασκευή των σταθμών μετατροπής».

Σύμφωνα με όσους παρακολουθούν το έργο, η διατύπωση «κλείνει το μάτι» στη δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης των όρων από την κυπριακή πλευρά, εφόσον το κόστος του έργου ξεπεράσει τον προϋπολογισμό των 1,94 δισ ευρώ σε ποσοστό άνω του 5%.

Σημειωτέον ότι το αίτημα της κυπριακής πλευράς για επιμερισμό 50%-50% τυχόν αύξησης του τελικού κόστους, πάνω από το 1,94 δισ ευρώ του προϋπολογισμού, δεν έγινε αποδεκτό από την Αθήνα και δεν περιλαμβάνεται στη συμφωνία. Το αίτημα, το οποίο ξαναέβαλε χθες ο αντιπρόεδρος της ΡΑΕΚ, απορρίφθηκε από την ίδια την αρχή. «Τυχόν πρόνοια για επιβολή όρου στην παροχή κινήτρων ώστε οποιαδήποτε αύξηση στο κόστος του έργου πέραν από τα 1,9 δισ. ευρώ θα την επωμιστεί ο Φορέας Υλοποίησης, είναι γενική και αόριστη με τρόπο που δεν μπορεί να τεθεί στην παρούσα Απόφαση της ΡΑΕΚ. Ενδεχομένως, το εν λόγω ζήτημα θα εξεταστεί «κατά περίπτωση και/ή σε περίπτωση που προκύψει σχετικό αίτημα του Φορέα Υλοποίησης για διαφοροποίηση του κόστους, όπως προβλέπεται στη Συμφωνία Διασυνοριακού Επιμερισμού Κόστους του έργου «CBCA», όπως αναφέρει.

Στα καλά νέα, και το «σήμα» δια στόματος του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) Κυριάκου Κακουρή ότι η χρηματοδότηση, ύψους 500 εκατ. ευρώ του Great Sea Interconnector, παραμένει στο τραπέζι και ότι η απάντηση της τράπεζας θα δοθεί πολύ νωρίτερα από το τέλος του χρόνου, αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η εξέταση της μελέτης κόστους οφέλους του έργου που έχει υποβληθεί από τον φορέα υλοποίησης.

Η κοινή ανακοίνωση

Σε συνέχεια των αποφάσεων που ελήφθησαν κατά την πρόσφατη συνάντηση στην Αθήνα, μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδος, Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, υπεγράφη χθες το βράδυ, (Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2024) Πλαίσιο Κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών, για την προώθηση της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης Κύπρου–Κρήτης, μεταξύ του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδος, Θόδωρου Σκυλακάκη και του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργου Παπαναστασίου.

Στη βάση του Πλαισίου αυτού και σε συνέχεια των σχετικών αποφάσεων των Ρυθμιστικών Αρχών των δύο χωρών που προβλέπονται σ’ αυτό, το έργο αναμένεται να επανεκκινήσει στις αμέσως επόμενες μέρες.

Όπως αναφέρεται στο Πλαίσιο Κατανόησης, η Ηλεκτρική Διασύνδεση Κύπρου–Κρήτης θα συμβάλει στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, διασυνδέοντας το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου με τα αντίστοιχα διευρωπαϊκά συστήματα͘͘͘͘. Πρόκειται δε για ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο, την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Ε.Ε., καθώς το έργο αυτό όχι μόνο θα συνδέσει την Κύπρο με το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης, διευκολύνοντας την ενεργειακή της μετάβαση, αλλά παράλληλα θα προωθήσει και τον στόχο της Ελλάδας να καταστεί διάδρομος μεταφοράς καθαρής ενέργειας.