Κερδισμένοι και χαμένοι από τις αλλαγές στα επιδόματα

Στην ίδια θέση με σήμερα ή, στην καλύτερη περίπτωση, με υψηλότερο επίδομα θα είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, οι 8 στους 10 δικαιούχους κοινωνικών επιδομάτων, και δη του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, του επιδόματος παιδιού και του επιδόματος στέγασης, από τις προωθούμενες αλλαγές που σύμφωνα με τους συναρμόδιους υπουργούς θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου 2025.

Οι αλλαγές περιλαμβάνουν άλλωστε αυξήσεις επιδομάτων αλλά και εισαγωγή νέων κριτηρίων κινητής και ακίνητης περιουσίας για να καταστεί κάποιος δικαιούχος.

Οι ανατροπές στο υφιστάμενο σύστημα που διέπει την επιδοματική πολιτική θεωρήθηκαν επιβεβλημένες, καθώς όλα τα διαθέσιμα στοιχεία έδειξαν πως περιπτώσεις εκτεταμένης απόκρυψης εισοδημάτων «πετούν εκτός στόχου» τις κοινωνικές δαπάνες στη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της αρμόδιας υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφίας Ζαχαράκη, ότι γνώμονας των αλλαγών είναι η δίκαιη απόδοση των επιδομάτων σε αυτούς που τα έχουν πραγματικά ανάγκη.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως οι αλλαγές αφορούν τα μεγαλύτερα επιδόματα βάσει προϋπολογισμού και αριθμού δικαιούχων -πάνω από 1,2 εκατ. πολίτες λαμβάνουν ετησίως 1 δισ. ευρώ- και στοχεύουν στην κάλυψη των κενών που διαπιστώθηκαν, στη διόρθωση των στρεβλώσεων, την αύξηση της επάρκειας των παροχών αλλά και την αποφυγή των λεγόμενων «παγίδων φτώχειας».

Θα συμπληρωθούν μάλιστα με τη δημιουργία ενιαίου μητρώου επιδομάτων, προκειμένου να γνωρίζει το δημόσιο ποιος και τι επίδομα λαμβάνει, καθώς και με την καταβολή των περισσότερων επιδομάτων μέσω προπληρωμένης κάρτας.

Στο πλαίσιο αυτό, τα συναρμόδια υπουργεία προωθούν αυξήσεις στα τρία επιδόματα που χορηγεί ο ΟΠΕΚΑ, αλλά και εισαγωγή, εκτός από εισοδηματικών, και περιουσιακών κριτηρίων, εξαιρώντας μάλιστα ένα μέρος του εισοδήματος από μισθωτή απασχόληση από τα κριτήρια ένταξης στους δικαιούχους. Βάσει του σχεδιασμού, περίπου 8 στους 10 δικαιούχους, ήτοι κοντά στις 800.000 άτομα, δεν θα δουν καμία αλλαγή ή θα δουν αύξηση στο επίδομα που λαμβάνουν.

Θα υπάρξει βέβαια και ένα 20% που θα δει τα επιδόματα που λαμβάνει να μειώνονται ή ακόμη και να κόβονται, αφού θα λειτουργήσουν ως «κόφτης» τα επιπλέον περιουσιακά κριτήρια, καθώς πλέον εκτός από τα δηλωθέντα εισοδήματα θα ελέγχονται οι καταθέσεις, τα ακίνητα και τα όποια πιθανά εισοδήματα από τρίτες πηγές.

Η αρχιτεκτονική πάνω στην οποία στηρίζονται οι αλλαγές είναι αυτή που ισχύει για το ΕΕΕ. Στόχος, δε, είναι αφενός η αύξηση των ποσών που λαμβάνουν οι δικαιούχοι, ώστε τα επιδόματα να λειτουργούν αποτελεσματικά, αφετέρου, η ενιαία αντιμετώπιση μεταξύ των επιδομάτων, με όρους και προϋποθέσεις που δεν θα λειτουργούν αποτρεπτικά για την εργασία και δεν θα αφήνουν περιθώρια για απόκρυψη της οικονομικής κατάστασης του κάθε δικαιούχου.

Οι αλλαγές

Ειδικότερα οι αλλαγές που προωθούνται στα επιδόματα είναι:

1. Αυξάνεται το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ) από 216 ευρώ και 54 ευρώ, σε 250 ευρώ και 75 ευρώ για κάθε παιδί. Αναλόγως αυξάνονται και τα εισοδηματικά όρια, αλλά με στοχευμένα κριτήρια ακίνητης, κινητής περιουσίας και καταθέσεων.
2. Αυξάνεται το επίδομα στέγασης από τα 70 ευρώ, σε 125 ευρώ και 75 ευρώ, αναλόγως της εισοδηματικής κλίμακας, πλέον αύξησης 30% για κάθε τέκνο, αλλά με στοχευμένα κριτήρια ακίνητης περιουσίας και καταθέσεων, ενώ εισάγεται και κριτήριο κινητής περιουσίας.
3. Ενοποιείται η δεύτερη και τρίτη εισοδηματική κλίμακα του επιδόματος παιδιού σε μία, και έτσι αυξάνεται το επίδομα παιδιού της τρίτης εισοδηματικής κλίμακας από τα 28 ευρώ ανά τέκνο σε 45 ανά τέκνο και 90 ευρώ για το τρίτο παιδί και τα επόμενα.
4. Αυξάνεται και η πρώτη κλίμακα όσο είναι και η νέα κλίμακα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, ήτοι σε 75 ευρώ, και περεταίρω σε 150 ευρώ για το τρίτο παιδί και τα επόμενα. Επιπλέον, εισάγονται περιουσιακά κριτήρια κινητής και ακίνητης περιουσίας που σήμερα δεν υπάρχουν, τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι διευρυμένα σε σχέση με τα άλλα επιδόματα.

Μία από τις ιδιαίτερες παρεμβάσεις, προκειμένου τα επιδόματα να μη λειτουργούν ως «παγίδες φτώχειας» εγκλωβίζοντας τους δικαιούχους σε μια λογική να μην εργαστούν, προκειμένου να μην τα χάσουν, είναι να μην προσμετράται στα εισοδηματικά όρια το 30% του εισοδήματος από μισθωτή εργασία, για τη λήψη του ΕΕΕ, και το 20% για τη λήψη των άλλων δύο επιδομάτων (παιδιού και στέγασης).

Αρχικά σε πιλοτική βάση και εντός του 2025 καθολικά, σχεδιάζεται και η αναμόρφωση του επιδόματος ανεργίας, με την αρμόδια υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως να υποστηρίζει ότι το νέο επίδομα θα είναι πιο δίκαιο, αφού θα λαμβάνει υπόψη την ασφαλιστική ιστορία του ανέργου και ένα μέρος θα διαμορφώνεται ανάλογα με τον χρόνο εργασίας και τις αποδοχές.