Βήμα βήμα η εξαγορά καταπατημένων ακινήτων του Δημοσίου

Σε δύο φάσεις θα ξεκινήσουν οι αιτήσεις για την εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου, με το τίμημα να περιορίζεται ακόμα και στο 20% της αντικειμενικής αξίας. Κοινή υπουργική απόφαση των Κ. Χατζηδάκη, Θ. Πετραλιά και Δ. Παπαστεργίου ορίζει τα τι και πώς της διαδικασίας για τη δημιουργία της νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας και την υποβολή αιτήσεων.

Σύμφωνα με την απόφαση, αιτήσεις ξεκινούν να υποβάλλονται:

1. Στις 30 Σεπτεμβρίου, όταν εντάσσονται οι περιφερειακές ενότητες Αιτωλοακαρνανίας, Αρκαδίας, Έβρου, Εύβοιας, Ηρακλείου, Ιωαννίνων, Καρδίτσας, Κέρκυρας, Λάρισας, Λασιθίου, Λέσβου, Μαγνησίας, Ξάνθης, Πιερίας, Ρεθύμνου, Σάμου, Τρικάλων, Φθιώτιδας, Χανίων, Χίου. Η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για τους νομούς αυτούς λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2025.
2. Στις 31 Οκτωβρίου 2024, για όλες οι υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες. Η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για τους νομούς αυτούς λήγει στις 31 Οκτωβρίου 2025.

 Η είσοδος των αιτούντων γίνεται με κωδικούς ΤaxisΝet ενώ θα παρέχεται επίσης η δυνατότητα υποβολής της αίτησης εξαγοράς από εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, το οποίο πρέπει να συμπληρώσει στο σύστημα τον Α.Φ.Μ. του και να επισυνάψει υπεύθυνη δήλωση εξουσιοδότησης από το gov.gr ή με βεβαίωση γνησίου υπογραφής.

Η πρόσβαση στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα γίνεται μέσω του gov.gr στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://aeda.apps.gov.gr

Οι προϋποθέσεις

Βασική προϋπόθεση του δικαιώματος υποβολής αίτησης εξαγοράς είναι η άσκηση από τον ίδιο τον αιτούντα ή τους δικαιοπαρόχους, επί δημοσίου ακινήτου, αδιαλείπτως κατοχή:

•  επί 30 τουλάχιστον έτη με τίτλο,
• επί 40 τουλάχιστον έτη χωρίς τίτλο, εφόσον ο αιτών χρησιμοποιεί το ακίνητο ως την κύρια κατοικία του ή ως βοηθητικό χώρο αυτής ή για να ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική, εμπορική ή αγροτική δραστηριότητα,
• η δήλωση του ακινήτου στο έντυπο «Ε9» για τα 5 τουλάχιστον έτη που προηγούνται της αίτησης, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.

Υπενθυμίζεται ότι με την ψήφιση του ν.5113/2024 προβλέπεται επίσης ότι:

• Αίτηση μπορεί να υποβληθεί και για ακίνητα που δεν έχουν κτίσμα.
• Τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά. Δεν ισχύει πλέον η απαίτηση για προσκομιδή αεροφωτογραφιών καθώς δεν εξετάζεται πλέον η ύπαρξη ή μη κτίσματος.
• Επεκτείνεται η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Τα αρμόδια Υπουργεία θα προσδιορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα που πρέπει να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς.
• Επισπεύδεται η προθεσμία υποβολής της συναίνεσης της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου σε 2 μήνες από 3 μήνες, που προβλεπόταν αρχικά.

Το τίμημα

Θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και κοινωνικά κριτήρια (για ευπαθείς ομάδες, πολύτεκνους, άτομα με αναπηρία). Επιπρόσθετα, το τίμημα εξαγοράς σε ειδικές περιπτώσεις αμφισβήτησης της κυριότητας του δημόσιου ακινήτου διαμορφώνεται με έκπτωση:

• 50% για αιτούντα που έχει αναγνωρισθεί από πρωτοβάθμιο δικαστήριο ως κύριος του ακινήτου ή που έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής,
• 70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η.12.2022.

Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντος ή του αρχικού δικαιοπαρόχου ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Διαδικασία Υποβολής Αίτησης

Οι αιτήσεις εξαγοράς και τα απαραίτητα δικαιολογητικά υποβάλλονται μέσω ειδικής πλατφόρμας και εξετάζονται σε τρία στάδια:

1. Έλεγχος πληρότητας φακέλου, που γίνεται από τη Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας.
2. Έλεγχος ουσιαστικού περιεχομένου του φακέλου, που γίνεται από την αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία.
3. Έλεγχος συνδρομής των προϋποθέσεων του ν. 5024/2023, για την εξαγορά του δημόσιου κτήματος, που γίνεται από την Επιτροπή του άρθρου 10 του ν. 5024/2023.

Στην αίτηση εξαγοράς αναγράφονται το ονοματεπώνυμο, ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.), ο αριθμός τηλεφώνου, η ταχυδρομική διεύθυνση, η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του αιτούντος, καθώς και το προς εξαγορά δημόσιο ακίνητο, με επίκληση του παρόντος νόμου, κατά περίπτωση. Εάν η αίτηση υποβάλλεται για λογαριασμό νομικού προσώπου συμπληρώνονται τα αντίστοιχα στοιχεία του νόμιμου εκπροσώπου του.

Για κάθε νέα αίτηση δημιουργείται ψηφιακός φάκελος, στον οποίο περιλαμβάνονται όλα τα απαιτούμενα από τον ν. 5024/2023, στοιχεία, τα οποία είναι καταχωρημένα στο Ο.Π.Σ., καθώς και όσα αρχεία επισυνάπτονται από τους αιτούντες κατά τη συμπλήρωση της αίτησης, ομαδοποιημένα σε κατηγορίες. Στον ψηφιακό φάκελο της αίτησης περιλαμβάνονται:

Αν η αίτηση υποβάλλεται από φυσικό πρόσωπο:

• Το ονοματεπώνυμο του αιτούντος ή του νόμιμου εκπροσώπου νομικού προσώπου, εάν αιτών είναι νομικό πρόσωπο,
• το πατρώνυμο,
• ο Α.Φ.Μ.,
• στοιχεία διεύθυνσης κατοικίας,
• στοιχεία επικοινωνίας ( κινητό, σταθερό, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)

Αν η αίτηση υποβάλλεται από νομικό πρόσωπο:

•  Προσωπικά στοιχεία του νόμιμου εκπροσώπου του

Και επιπλέον:

• Στοιχεία του δημόσιου ακινήτου (τύπος ακινήτου, ΑΒΚ/ΑΚ, Τ.Ε.Θ.Α, ΚΑΕΚ),
• η χωρική αρμοδιότητα,
• τα χαρακτηριστικά του ακινήτου, (εντός - εκτός σχεδίου, σε παραμεθόριο, δασική έκταση >20%, ύπαρξη αιθαιρέτου, Natura, Ramsar, υδροβιότιοπος),
• το είδος της έκτασης,
• η προς εξαγορά έκταση,
• το εμβαδόν κτίσματος,
• τα στοιχεία οικοδομικής άδειας (σε περίπτωση που υπάρχει),
• η αντικειμενική αξία με το σχετικό φύλλο υπολογισμού,
• τοπογραφικό διάγραμμα με ενσωματωμένο απόσπασμα ορθοφωτοχάρτη και υπεύθυνη δήλωση μηχανικού,
• υπεύθυνες δηλώσεις από gov.gr,
• γεωαναφερμένο αρχείο διανύσματος χωρικής αποτύπωσης του ακινήτου εξαρτημένο στο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς ΕΓΣΑ '87 με συνημμένη δήλωση μηχανικού,
• απόσπασμα κτηματολογικού διαγράμματος και κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου (Κ.Α.Ε.Κ.),
• στοιχεία για τις περιοχές που ισχύει ο Κτηματολογικός Κανονισμός Δωδεκανήσου,
• βεβαίωση όρων δόμησης της αρμόδιας υπηρεσίας δόμησης,
• στοιχεία της θέσης της προς εξαγορά έκτασης, όπως οι συντεταγμένες των κορυφών του πολυγώνου εξαγοράς και χάρτης εστιασμένος στην παραπάνω έκταση,
• στοιχεία που αφορούν την κατοχή ακινήτου, όπως τίτλοι και αποδεικτικά έγγραφα, πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου για τα τελευταία πέντε έτη που προηγούνται της υποβολής της αίτησης του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), δήλωση του ακινήτου στο έντυπο «Ε9» για τα πέντε (5) τουλάχιστον έτη που προηγούνται της υποβολής της αίτησης εξαγοράς, στοιχεία που αφορούν εξαιρέσεις του άρθρου 5 του ν. 5024/2023, με επισύναψη των σχετικών αποδεικτικών εγγράφων, στοιχεία που αφορούν εκπτώσεις του άρθρου 7 και το τίμημα του άρθρου 8 του ν. 5024/2023, με την επισύναψη των σχετικών αποδεικτικών εγγράφων, πρόσθετα δικαιολογητικά, ιδίως για την απόδειξη κατοχής του δημόσιου ακινήτου. Στο Ο.Π.Σ. έχει προβλεφθεί πλαίσιο για τη συμπλήρωση από τους αιτούντες σχολίων σε ελεύθερο κείμενο,
•  e-paravolo με τον κωδικό τού προς δέσμευση παραβόλου.

Κατά τη διάρκεια συμπλήρωσης και επεξεργασίας της αίτησης υπάρχει η δυνατότητα προσωρινής αποθήκευσης με την επιλογή «Αποθήκευση». Για την οριστική υποβολή της αίτησης υπάρχει η επιλογή «Υποβολή Αίτησης». Όταν η αίτηση υποβληθεί οριστικά δεν μπορεί να τροποποιηθεί από τους αιτούντες, σχετική δυνατότητα προβλέπεται μόνο κατόπιν αιτήματος από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και Όργανα. Η αίτηση μπορεί να διαγραφεί μόνον εάν δεν έχει υποβληθεί οριστικά. Μετά την οριστική υποβολή παρέχεται μέσω του Ο.Π.Σ. η δυνατότητα παρακολούθησης της αίτησης εξαγοράς σε κάθε στάδιο, στο οποίο μπορεί να βρίσκεται μέχρι την έγκριση ή την απόρριψή της.