Θαλάσσια αιολικά: Τα 6 παραδοτέα μετά τον «λευκό καπνό» του ΚΑΣ

Σε τροχιά επανεκκίνησης φαίνεται ότι ξαναμπαίνει το, πλήρες καθυστερήσεων, πρόγραμμα ανάπτυξης θαλάσσιων αιολικών πάρκων στην Ελλάδα, μετά και την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβούλιου που τον Αύγουστο είχε σηκώσει «απαγορευτικό» για τρεις από τις πιο εμβληματικές περιοχές, σε Κρήτη και Γυάρο.

Στο νέο αυτό επεισόδιο του σίριαλ με τα offshore αιολικά επικράτησε τελικά το καλό σενάριο, όπως είχε γράψει το Euro2day, με το ΚΑΣ να ανακρούει πρύμναν μετά τις εξηγήσεις του υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας και να αποδέχεται, έστω με «μικροαλλαγές», να συνεχιστεί ο σχεδιασμός για τις 19 περιοχές του εθνικού σχεδίου, ανάμεσα τους και οι τρεις επίμαχες.

Την είδηση έκανε γνωστή από τη ΔΕΘ, ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, λέγοντας ότι «ολοκληρώνεται η διαβούλευση, επιλύθηκαν τα θέματα αρχαιολογίας», για να προσθέσει «έχουν κερδηθεί μάχες, ενίοτε όμως έχουμε και κάποιους συμβιβασμούς», αποστροφή που παραπέμπει στις πάμπολλες αλλαγές που έχουν κατά καιρούς γίνει για να διασωθεί το πρόγραμμα.

Τόσο στην αρχική του σύλληψη, όταν είχε κοπεί για λόγους εθνικής σημασίας η περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κάσου, όπως και προ μερικών μηνών μπροστά στις αντιδράσεις μεγαλοξενοδόχων και τοπικών παραγόντων (Ελούντα, Ιόνιο), όσο και για να δώσουν την έγκριση τους οι αρχαιολόγοι (περιορισμός της έκτασης στη Γυάρο, τροποποιήσεις στη Σητεία).

Στο δια ταύτα, για να ξεπεραστεί ο καλοκαιρινός «σκόπελος» του ΚΑΣ, το υπουργείο μαζί με την Εθνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ορυκτών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) - στα εγκαίνια του περιπτέρου της οποίας στη ΔΕΘ έγιναν και οι δηλώσεις Σκυλακάκη - αφενός παρουσίασαν σειρά στοιχείων, αφετέρου προέβησαν στους απαραίτητους συμβιβασμούς.

Στη περίπτωση της Γυάρου, «κόπηκαν» 2 από τα 3 συνολικά πολύγωνα που έχουν οπτική επαφή με τον κηρυγμένο ως Ιστορικό Τόπο, ωστόσο κατέστη δυνατό να μείνει ανέγγιχτο το τρίτο, ανάμεσα στη Γυάρο και την Κέα, μετά από μελέτες ότι εκεί δεν τεκμηριώνεται οπτική επαφή. Επίσης στο οικόπεδο «Κρήτη 1» στη Σητεία, απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο στην Κάτω Ζάκρο, ζώνη με αιολικό δυναμικό από τα πιο πλούσια στην Αν.Μεσόγειο, το υπουργείο έβαλε τον όρο «ελαχιστοποίησης της οπτικής επαφής», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη τελική του χωροθέτηση.

Οι περιοχές

Η εξέλιξη ανοίγει το δρόμο στην έγκριση επιτέλους από το ΥΠΕΝ, μετά από δέκα και πλέον μήνες δημόσιας διαβούλευσης και πολλών μπρος-πίσω, της σχετικής Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), και αμέσως μετά την ανακοίνωση των έξι περιοχών της πρώτης φάσης που θα φιλοξενήσουν πλωτά αιολικά (floating).

Αν δεν υπάρξουν αλλαγές, αυτή θα αφορά την αρχική λίστα των έξι οικοπέδων, δηλαδή το «Κρήτη 1» (απέναντι από την Κάτω Ζάκρο), τη Γυάρο (μεταξύ Γυάρου και Κέας), την περιοχή ανοικτά των Αγ. Αποστόλων στην Εύβοια (Δ. Κύμης -Αλιβερίου), τον Β. Πατραϊκό (ανάμεσα στο Αντίρριο και τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού), τη Ρόδο (νότια από το Πρασονήσι), και τη Δονούσα.

Στη μεγάλη εικόνα, είναι σημαντικό ότι επιχειρείται να ξαναμπεί στις ράγες ένα πρόγραμμα προσέλκυσης επενδύσεων πολλών δισεκατομμυρίων για το οποίο έχουν καλλιεργηθεί σημαντικές προσδοκίες τόσο για την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών στην Ελλάδα, όσο και για τη τροφοδοσία τους με εξοπλισμό made in Greece. Μέσω δηλαδή της δημιουργίας μιας εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία, τμημάτων πάρκων από ελληνικές χαλυβουργίες, εμπλοκή των logistics, συμμετοχή με εξιδικευμένα πλοία κάθε είδους από ναυτιλιακές, κ.ό.κ.

5 +1 ορόσημα μέχρι το διαγωνισμό του 2028

Αλλά επειδή ο χαμένος χρόνος δεν αναπληρώνεται εύκολα, είναι βέβαιο ότι ο εθνικός στόχος για θαλάσσια αιολικά 1,9 GW έως το 2030 θα μετατεθεί χρονικά, μια απόλυτα αναμενόμενη εξέλιξη με τόσα εκκρεμή χρονοδιαγράμματα. 

Είναι τόσα πολλά τα μικρά και μεγαλύτερα ανοικτά ορόσημα, ώστε απαιτείται μια κούρσα για να ανοίξει «πανιά» το πρόγραμμα. Στα «εύκολα», που αναμένεται να κλείσουν τις επόμενες μέρες, εκκρεμεί η καθαρογραφή της απόφασης του ΚΑΣ, η υπογραφή της από την υπουργό Πολιτισμού, η οριστικοποίηση της ΣΜΠΕ από την Διεύθυνση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων - ΔΙΠΑ του ΥΠΕΝ, η υπογραφή της από τον υπουργό Θόδωρο Σκυλακάκη και η δημοσίευση της σε ΦΕΚ.

Είναι το πρώτο από τα συνολικά 6 παραδοτέα (deliverables) που πρέπει να γίνουν ώστε να φτάσουμε στον πρώτο διαγωνισμό, ο οποίος πλέον τοποθετείται για το 2028, έναντι του 2026 του αρχικού σχεδιασμου.

Το δεύτερο παραδοτέο αφορά τα Προεδρικά Διατάγματα για την οριοθέτηση των έξι περιοχών όπου θα εγκατασταθούν τα έργα 1,9 GW. Το τρίτο αφορά τις έξι ξεχωριστές Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων - ΣΜΠΕ για κάθε μια από τις παραπάνω περιοχές και το τέταρτο κατά σειρά, την προκήρυξη διαγωνισμού για τις ανεμολογικές μελέτες και τις έρευνες βυθού, καθώς και την κατακύρωσή του σε ανάδοχο. Οι μεν πρώτες απαιτούν κοντά στον ένα χρόνο, ενώ οι δεύτερες αρκετούς μήνες.

Το επόμενο, το πέμπτο στη σειρά, αφορά την έγκριση από την DG Comp του σχήματος στήριξης για τις συγκεκριμένες επενδύσεις. Τα πέντε παραπάνω ορόσημα, έπρεπε βάσει του αρχικού σχεδιασμού να έχουν επιτευχθεί εντός του 2024. Τέλος, το έκτο και τελευταίο, αφορά την ολοκλήρωση και παράδοση των ανεμολογικών και βυθομετρικών ερευνών (2026).

Σημειωτέον ότι το όχημα ειδικού σκοπού (SPV) που για να διευκολύνει τους επενδυτές, σε χρόνο και κόστος, πρόκειται να προκηρύξει τους διαγωνισμούς για την ανάθεση των απαιτητικών ανεμολογικών και βυθομετρικών μελετών - κάτι για το οποίο έχει περάσει σχετική διάταξη στη Βουλή από τον περασμένο Απρίλιο - δεν έχει ακόμη συσταθεί. Οι καθυστερήσεις, όχι λόγω ΚΑΣ αλλά εξαιτίας της ατέρμονης δημόσιας διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς, έχουν μεταθέσει τα πάντα προς τα πίσω.

Στελέχη της αγοράς ενέργειας με γνώση του αντικειμένου εξηγούν ότι για να κερδηθεί αυτή τη φορά το στοίχημα, και να γίνουν πράξη τα όσα ανέφερε από τη ΔΕΘ ο κ. Σκυλακάκης, απαιτούνται ρυθμοί, πολύ διαφορετικοί από τους μέχρι σήμερα.