Θαλάσσια αιολικά: Αλλαγές σε Κρήτη - Γυάρο για να περάσουν από το ΚΑΣ

Σε τροχιά υλοποίησης, έστω και με νέες «απώλειες», φιλοδοξεί να μπει το μεγαλόπνοο -στην αρχική του κατάρτιση- αλλά με συνεχείς περιορισμούς και καθυστερήσεις στη πορεία, εθνικό σχέδιο ανάπτυξης των θαλάσσιων αιολικών πάρκων.

Η τύχη του βρίσκεται στα χέρια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβούλιου (ΚΑΣ) που τον Αύγουστο είχε εγκρίνει 16 από τις συνολικά 19 περιοχές, σηκώνοντας «απαγορευτικό» για τρεις από τις πιο εμβληματικές περιοχές, με το πιο πλούσιο θαλάσσιο δυναμικό στη περιοχή, σε Κρήτη και Γυάρο, τμήμα του πρώτου κύματος ανάπτυξης των offshore την Ελλάδα.

Στην πλευρά του αρμόδιου υπ. Ενέργειας επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία, καθώς κατά τη μακρά χθεσινοβραδυνή τους συνεδρίαση, οι αρχαιολόγοι, άκουσαν τις ενστάσεις, αξιολόγησαν θετικά, όπως λέγεται, τις αλλαγές και τροποποιήσεις που έγιναν στον σχεδιασμό, και αναμένεται ίσως και σήμερα να ανακοινώσουν την τελική τους απόφαση.

Στο καλό σενάριο, θα αποφευχθούν τα χειρότερα, δηλαδή να μπει "στοπ" σε ολόκληρη την Κρήτη και τη Γυάρο, ανατρέποντας όλο τον σχεδιασμό, και το πρόγραμμα, έστω και με «γρατζουνιές», θα περάσει τελικά από το ΚΑΣ. Σε αυτήν την περίπτωση, τα επίμαχα οικόπεδα θα εγκριθούν, αλλά με σμίκρυνση της έκτασης ή τροποποιήσεις ως προς τη χωροθέτηση, κατεύθυνση που διεφάνη κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του συμβουλίου επί του αιτήματος θεραπείας του υπουργείου.

Τη διαφορά θα κάνουν φυσικά οι  λεπτομέρειες, οι οποίες και θα δείξουν αν οι επίμαχες ζώνες μπορούν να παραμείνουν στο παιχνίδια, διατηρώντας την ελκυστικότητά τους για το επενδυτικό κοινό.

Στο κακό σενάριο, όχι μόνο θα πληγεί περαιτέρω το πλάνο, αλλά αν φύγουν από τη μέση τα παραπάνω οικόπεδα, θα πρέπει να πάρουν τη θέση τους άλλα, γεγονός που θα ήγειρε ερωτηματικά ως προς το κατά πόσο υπάρχει ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος.

Τα 1,9 GW ηλεκτρικού χώρου που έχουν δεσμευτεί για το εθνικό πρόγραμμα των υπεράκτιων αιολικών έχουν λάβει υπόψη τις δυνατότητες που υπάρχουν στις συγκεκριμένες περιοχές. Είναι αβέβαιο αν ανακατευτεί ξανά η «τράπουλα», κατά πόσο οι νέες ζώνες που θα πάρουν τη θέση των παραπάνω, θα πληρούν τις προϋποθέσεις διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, πέρα φυσικά των άλλων απαιτούμενων χαρακτηριστικών, δηλαδή τα κριτήρια εθνικής ασφάλειας, τους τουριστικούς περιορισμούς, κ.ο.κ.

Το μη χείρον βέλτιστον

Σύμφωνα πάντως με τις τελευταίες πληροφορίες, το αρχαιολογικό συμβούλιο «κόβει» 2 από τα 3 συνολικά πολύγωνα στη Γυάρο, με το επιχείρημα ότι έχουν οπτική επαφή με τον κηρυγμένο ως "Ιστορικό Τόπο". Το στοίχημα είναι να μείνει ανέγγιχτο το τρίτο, ανάμεσα στη Γυάρο και την Κέα, όπου το υπουργείο παρέθεσε στοιχεία και μελέτες ότι εκεί δεν τεκμηριώνεται οπτική επαφή.

Στην ίδια λογική, γνωρίζοντας ότι για να αρθεί το μπλόκο των αρχαιολόγων χρειάζονται αλλαγές, το υπουργείο τροποποίησε τον σχεδιασμό για το πλέον εμβληματικό οικόπεδο του προγράμματος, το «Κρήτη 1» στη Σητεία, απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο στην Κάτω Ζάκρο, ζώνη με αιολικό δυναμικό από τα πιο πλούσια στην Αν.Μεσόγειο. Είναι το οικόπεδο που είχε προκριθεί για να κάνει πρεμιέρα το πρόγραμμα παραχωρήσεων και αν φύγει από τη μέση, ανατρέπεται όλο το πλάνο.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες από τη χθεσινή ακρόαση, το υπουργείο έβαλε τον όρο «ελαχιστοποίησης της οπτικής επαφής» του οικοπέδου με τον αρχαιολογικό χώρο και το Μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, κάτι που αποτελούσε για το υπ. Πολιτισμού, ευθεία αιτία αποκλεισμού του. Στο καλό πάντα σενάριο, που τα στοιχεία, οι νέες μελέτες και οι φωτορεαλιστικοί χάρτες που παρουσιάστηκαν χθες στο ΚΑΣ «απαντήσουν» στις ενστάσεις των αρχαιολόγων για πιθανή οπτική όχληση, το οικόπεδο της Σητείας θα παραμείνει στο παιχνίδι, έστω και με αλλαγές.

Σε ό,τι αφορά τα οικόπεδα στις περιοχές «Κρήτη 2α και Κρήτη 2β», (ακρωτήρι του Αφορεσμένου), η γνώμη του ΚΑΣ, εκτιμάται ότι δεν επηρεάζει το πρόγραμμα, καθώς ούτως ή άλλως, λόγω των αντιδράσεων, η δρομολόγηση εκεί θαλάσσιων αιολικών, είχε μετατεθεί για τη δεύτερη φάση ανάπτυξης, μετά το 2032. Και αυτό, καθώς συνεχίζονται οι τοπικές ενστάσεις, παρ’ ό,τι η κυβέρνηση μπροστά στις αντιδράσεις των ξενοδόχων, τα είχε μετατοπίσει από την αρχική θέση μπροστά στην Ελούντα και επαναχωροθετήσει σε σημείο χωρίς οπτική όχληση και πιο απομακρυσμένο από το νησάκι της Σπιναλόγκα. 

Εφόσον όλα πάνε καλά στο ΚΑΣ, η ομάδα των πρώτων έξι περιοχών που θα φιλοξενήσουν θαλάσσια αιολικά θα παραμένει ως έχει. Δηλαδή, θα περιλαμβάνει την περιοχή ανοικτά των Αγ. Αποστόλων στην Εύβοια (Δ. Κύμης -Αλιβερίου), τον Β. Πατραϊκό (ανάμεσα στο Αντίρριο και τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού), τη Ρόδο (νότια από το Πρασονήσι), τη Δονούσα, το «Κρήτη 1» (απέναντι από την Κάτω Ζάκρο) και τη Γυάρο (μεταξύ Γυάρου και Κύθνου).

Πότε θα ξεκολλήσει

Σε μια υπόθεση όπου τα εμπόδια «σκάνε» το ένα μετά το άλλο, που δέκα μήνες από τότε που εγκρίθηκε το εθνικό πρόγραμμα για τα offshore αιολικά, ουδείς ακόμη γνωρίζει πού θα γίνει και τι , το μείζον είναι να ξαναμπεί σε τροχιά το πλάνο. Στη μεγάλη εικόνα που αναγνωρίζουν οι πάντες, το ουσιώδες είναι να ξεκολλήσει από τη μάχη με τη γραφειοκρατία, τους αρχαιολόγους και τους ξενοδόχους, έστω και λιγότερο φιλόδοξο από τον αρχικό σχεδιασμό.

Του καλοκαιρινού άλλωστε «στοπ» του ΚΑΣ είχε προηγηθεί το 2023 ένας πλήρης επανασχεδιασμός του προγράμματος με τη μετατόπιση λόγω αντιδράσεων κάποιων οικοπέδων, τη συρρίκνωση άλλων, και την εγκατάλειψη πολλών για λόγους εθνικής σημασίας και τουριστικής ανάπτυξης. Κριτήρια γεωπολιτικής φύσης, όπως π.χ. τα 6 ναυτικά μίλια σε περιοχές του Αιγαίου, ζητήματα που άπτονταν των επιχειρησιακών σχεδίων του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας, και αντιδράσεις των ξενοδόχων, έχουν θέσει εδώ και πάνω από ένα χρόνο εκτός, περισσότερες από τις μισές περιοχές του αρχικού σχεδίου.

Οι άλλοι τρέχουν

Εφόσον, έστω και με «γρατζουνιές», περάσει από τον σκόπελο του ΚΑΣ και εγκριθεί επιτέλους η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από το ΥΠΕΝ, με όσες από τις συνολικά 19 περιοχές έχουν τελικά απομείνει, το πρόγραμμα που τον Σεπτέμβριο του 2024 κλείνει… 10 ολόκληρους μήνες σε δημόσια διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς, θα καταστεί δυνατό να επανεκκινήσει. Και όχι μόνο να μπει σε τροχιά υλοποίησης, αλλά και η ιδέα ανάπτυξης μιας εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ελλάδα να περάσει από τα λόγια στην πράξη, όπως κάνουν ήδη οι γείτονες Ιταλοί.

Η κυβέρνηση της Ρώμης ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ήρθε σε συμφωνία με ιδιωτικές εταιρείες (Renexia) για την ανάπτυξη στη χώρα μιας βιομηχανική αλυσίδας παραγωγής εξοπλισμού για χερσαία και θαλάσσια αιολικά πάρκα, θυμίζοντας σε όσους παρακολουθούν την υπόθεση των offshore, τον ενθουσιασμό με τον οποίο είχε γίνει δεκτός από το σύνολο της αγοράς στην Ελλάδα, η κυβερνητική εξαγγελία στα τέλη του 2023 για τη δημιουργία μιας αλυσίδας «made in Greece». Ενός πλάνου για παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία, τμημάτων πάρκων από τις ελληνικές χαλυβουργίες, εμπλοκή των logistics και συνολικά της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα τροφοδοτούσε τα πρώτα θαλάσσια αιολικά πάρκα στην Ελλάδα με εγχώριο εξοπλισμό, αντί οι επενδυτές να τον προμηθευτούν από τη γειτονική Τουρκία, που κινείται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση ή από την Ιταλία.