Ηλεκτρική διασύνδεση: Επικίνδυνα παιχνίδια στο «παρά ένα» από τη Λευκωσία

Tακτικισμούς της τελευταίας στιγμής από τη Λευκωσία για την ηλεκτρική διασύνδεση «βλέπουν» κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα, καθώς παρά την καταρχάς συμφωνία της Δευτέρας, η κυπριακή πλευρά συνεχίζει να τρενάρει τη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων, όπως δείχνει η χθεσινή αναβολή.

Το υπουργικό συμβούλιο επρόκειτο να συνεδριάσει χθες για να εγκρίνει τη συμφωνία για τις οικονομικές εκκρεμότητες του έργου, δηλαδή αυτήν που επετεύχθη σε πολιτικό επίπεδο μεταξύ Αθήνας, Λευκωσίας και Κομισιόν, απομακρύνοντας προσωρινά, μέχρι την Παρασκευή, τον κίνδυνο αναστολής της σύμβασης κατασκευής του καλωδίου από τη Nexans. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συνέβη.

Αντ’ αυτού αποφασίστηκε έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού για σήμερα, κι ενώ από το πρωί διεξάγονταν πολύωρες διαβουλεύσεις στο Προεδρικό, με τα κυπριακά μέσα ενημέρωσης να μεταφέρουν την εικόνα ότι δεν είναι ακόμη έτοιμα τα τελικά έγγραφα, ότι ίσως υπάρχουν ακόμη ενστάσεις από κάποιους υπουργούς, καθώς και ότι το τελικό κείμενο μπορεί να χρειαστεί να περάσει από τη Βουλή.

Στην Αθήνα, κυβερνητικές πηγές με άμεση εμπλοκή στην υπόθεση δεν κρύβουν την ενόχλησή τους για τη νέα αναβολή, χαρακτηρίζουν προσχήματα τα περί έγκρισης από τη Βουλή, με τη δυσαρέσκεια να είναι προφανής, όπως δείχνει και η φράση συνομιλητή μας ότι «οι Κύπριοι νομίζουν πως κερδίζουν χρόνο, αλλά στην πραγματικότητα χάνουν χρόνο».

Εχει τη σημασία του ότι τέτοια λόγια, όπως ότι «η κυπριακή πλευρά δεν έχει κατανοήσει πόσο κοντά είναι η απόσταση ανάμεσα στην παράταση της απόφασης αναστολής της σύμβασης με τη Nexans μέχρι την πλήρη αναστολή», ακούγονται πλέον από κυβερνητικά χείλη, καθώς η Αθήνα βλέπει, τρεις μέρες μετά την επίτευξη της συμφωνίας, στην οποία ενεπλάκη ενεργά η ίδια, νέες χρονοτριβές και προφάσεις.

Η μη έγκριση από το υπουργικό είχε ως αποτέλεσμα να αναβληθεί και η προγραμματισμένη για χθες συνεδρίαση της κυπριακής ρυθμιστικής αρχής (ΡΑΕΚ), η οποία επρόκειτο να πάρει την πρώτη από τις δύο κρίσιμες αποφάσεις που συμφωνήθηκαν τη Δευτέρα. Αυτήν για το έσοδο 125 εκατ. ευρώ του ΑΔΜΗΕ κατά τη φάση της κατασκευής, ποσό που θα καταβληθεί μέσω των λογαριασμών των κυπρίων καταναλωτών και θα τους επιστραφεί ως επιχορήγηση με έσοδα από το Ταμείο Ρύπων, έτσι ώστε η τελική επιβάρυνση να είναι μηδενική.

Τυχόν υπόλοιπες δαπάνες του ΑΔΜΗΕ κατά την κατασκευή του project, πέραν των 125 εκατ., θα ανακτηθούν μέσω κεφαλαιοποίησης μετά την έναρξη λειτουργίας της διασύνδεσης, πάντα από τους κύπριους καταναλωτές.

Τίποτα απ’ αυτά δεν συνέβησαν και ενώ υποτίθεται ότι την Παρασκευή πρέπει να έχει ληφθεί και η δεύτερη απόφαση (αυτή για την εγγυημένη απόδοση 8,3% επί των επενδεδυμένων κεφαλαίων του έργου, γνωστή ως WACC), με την υπόθεση να παραπέμπεται στη σημερινή συνεδρίαση του υπουργικού και ενώ τα κυπριακά μέσα μεταφέρουν τον προβληματισμό της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη κατά πόσο η τελική συμφωνία πρέπει να έχει ή όχι την έγκριση της Βουλής, κάτι που θα έφερνε νέες καθυστερήσεις.

Δεύτερη ψηλότερη τιμή ρεύματος στην Ευρώπη

Στο ερώτημα, ποια μπορεί να είναι η αιτία πίσω από όλα αυτά, κρίνοντας και από τα όσα έχουν κατά καιρούς αναδείξει και τα ίδια τα κυπριακά μέσα, η μία πτυχή της υπόθεσης συνδέεται με τα συμφέροντα στην Κύπρο, τα οποία είναι πολύ ισχυρά, δεν θέλουν τη διασύνδεση και κερδίζουν σημαντικά ποσά από τις τιμές ρεύματος που στο νησί είναι από τις υψηλότερες πανευρωπαϊκά. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, για το δεύτερο εξάμηνο του 2023, οι τιμές ρεύματος για τα νοικοκυριά στην Κύπρο ήταν οι δεύτερες υψηλότερες στην Ευρώπη, στα 37,87 λεπτά η κιλοβατώρα.

Η άλλη πτυχή της υπόθεσης, που εμποδίζει την κυπριακή πλευρά να ξεκαθαρίσει τη στάση της, συνδέεται με το πολιτικό κόστος που θα υποστεί η Λευκωσία εφόσον τελικά κάνει πίσω, καθώς και το έργο θα έχει τιναχτεί στον αέρα, άρα θα συνεχιστεί η ενεργειακή της απομόνωση, και θα εμπλακεί πιθανότατα σε μια δικαστική διένεξη με τον ΑΔΜΗΕ, καλούμενη να καταβάλει αποζημιώσεις, που προφανώς θα μετακυλιστούν στους καταναλωτές, για μια διασύνδεση όμως που δεν θα γίνει.

Τα χρήματα και η Κομισιόν

Η ελληνική πλευρά έχει μέχρι σήμερα ξοδέψει ένα συνολικό ποσό κοντά στα 160 εκατ. ευρώ, τόσο για την καταβολή των δόσεων στη Nexans όσο και όταν πήρε το έργο από τη Euroasia, τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης και promoter, τον Οκτώβριο του 2023.

Σύμφωνα δε, με κάποιες πληροφορίες, κάθε ημέρα παράτασης στην απόφαση αναστολής της σύμβασης κατασκευής του καλωδίου κοστίζει ένα ποσό της τάξης του 1 εκατ. ευρώ, χρήματα που κάποιος θα πρέπει να πληρώσει.

Εδώ υπεισέρχεται και ο ρόλος της Κομισιόν, η οποία έχει εμπλακεί ενεργά στην προσπάθεια να ξαναμπεί το έργο σε τροχιά και άρα δεν θα ήθελε να εκτεθεί, ο γνωστός κίνδυνος απώλειας για την Κύπρο των 687 εκατ. ευρώ της κοινοτικής χρηματοδότησης και προφανώς ο τουρκικός παράγοντας που θα επιχειρήσει πιθανότατα να αναβιώσει το σχέδιο διασύνδεσης με τα κατεχόμενα.

Είναι πρόσφατο το μπλόκο από τον ΑΔΜΗΕ σε συνεργασία με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) που κατέστη δυνατό μέσω του ENTSO-E, του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς, στην προσπάθεια της Αγκυρας να αναβιώσει το γνωστό σχέδιο, κάτι που προφανώς θα επιχειρήσει ξανά, αν δεν προχωρήσει ο Great Sea Interconnector.