Οι τρεις αιτίες που αυξήθηκαν οι δαπάνες του ΕΦΚΑ

Κατά 550 εκατ. ευρώ αυξήθηκαν φέτος οι δαπάνες του ΕΦΚΑ για την καταβολή των συντάξεων. Βασικές αιτίες είναι αφενός το κύμα μαζικών συνταξιοδοτήσεων που συνεχίζεται και το 2024, λόγω της ωρίμανσης των ασφαλιστικών δικαιωμάτων της γενιάς των λεγόμενων «baby boomers», αφετέρου η αυξημένη ροή έκδοσης νέων συντάξεων, με αποτέλεσμα να δημιουργούν τις συνθήκες ώστε η τρέχουσα χρονιά να καταγραφεί ως μια από τις πλέον αρνητικές, αναφορικά με την αύξηση των συνταξιούχων.

Στο δίπολο αυτό θα πρέπει να προστεθεί και η ευνοϊκή διάταξη για την απασχόληση των συνταξιούχων, καθώς με την κατάργηση του πέναλτι της μείωσης των συντάξεων κατά 30%, αυξήθηκε ανέλπιστα ο αριθμός των συνταξιούχων που δήλωσαν ότι απασχολούνται το 2024.

Οι περισσότεροι, δε, από αυτούς εκτιμάται ότι υπέβαλαν αίτηση εντός του έτους, αφού πλέον η συνέχιση της απασχόλησης δεν καθίσταται απαγορευτική. Καθώς μάλιστα κανείς από το οικονομικό επιτελείο δεν περίμενε ότι οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι θα αγγίξουν τις 200.000, στον προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους δεν υπήρχε σχετικό κονδύλι, όσον αφορά την καταβολή της σύνταξης στο 100%.

Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι και στον προϋπολογισμό του 2025, το προσχέδιο του οποίου καταρτίζεται αυτό το διάστημα με ιδιαίτερη προσοχή και κεντρική γραμμή προς τα υπουργεία να είναι ιδιαίτερα «σφικτά» όσον αφορά τις δαπάνες, το κόστος των συντάξεων θα είναι σημαντικά αυξημένο. Όπως επισημαίνουν άλλωστε άνθρωποι που γνωρίζουν τα της κοινωνικής ασφάλισης, τον επόμενο χρόνο, θα υπάρχει πλήρης εικόνα για την παράμετρο της απασχόλησης των συνταξιούχων, που εν μέρει, πέταξε εκτός σχεδιασμού τις δαπάνες για συντάξεις το 2024.

Σημειώνουν βέβαια ότι αντίστοιχη αύξηση θα υπάρχει και προς το σκέλος των εσόδων, αφού είναι αυξημένες οι εισφορές που καταβάλλονται, ενώ θα προστεθεί και η ειδική εισφορά της τάξης του 10%, που καταβάλλουν επιπλέον οι συνταξιούχοι που εξακολουθούν να απασχολούνται.

Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και το 2025 το κύμα μαζικών συνταξιοδοτήσεων, με τους ειδικούς να υπολογίζουν ότι θα κορυφωθεί κάπου κοντά στο 2027.

Στον αντίποδα, σημαντικά περιορισμένες θα είναι το νέο έτος οι δαπάνες για τις ληξιπρόθεσμες αιτήσεις συνταξιοδότησης, αφού ήδη εκτιμάται ότι οι οφειλές των εν αναμονή συνταξιούχων, αλλά και πιθανές υψηλότερες καταβολές για προσωρινές συντάξεις, καθιστούν μηδενικές τις δαπάνες για αναδρομικά.

Σε κάθε περίπτωση, το 2024 θα κλείσει με συνολικές δαπάνες της τάξης των 29,027 δισ. ευρώ για κύριες συντάξεις, αυξημένες κατά 570 εκατ. ευρώ σε σχέση με τα 28,450 δισ. ευρώ που αρχικά είχαν προϋπολογιστεί. Στον αντίποδα, οι δαπάνες για επικουρικές συντάξεις θα είναι τελικά μειωμένες κατά περίπου 20 εκατ. ευρώ, στα 3,650 δισ. ευρώ.

Τα επίσημα στοιχεία από το σύστημα Άτλας δείχνουν σημαντικά αυξημένες τις αιτήσεις συνταξιοδότησης, καθώς στο 5μηνο Ιανουάριος - Μάιος 2024 έφτασαν τις 96.600, που αποτελεί ρεκόρ από την ίδρυση του ΕΦΚΑ. Οι ειδικοί εκτιμούν πως αν αυτός ο ρυθμός υποβολής των αιτήσεων συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, μπορεί να ξεπεράσουν και τις 200.000 στο τέλος του 2024.

Συγκεκριμένα, οι αιτήσεις συνταξιοδότησης 5μήνου ανήλθαν στις 96.600, εκ των οποίων οι νέες αιτήσεις ήταν 84.219, όταν το 2021, που ήταν η χρονιά της μεγάλης φυγής -έως σήμερα- με συνολικά 212.151 αποχωρήσεις, οι αιτήσεις στο 5μηνο ήταν 88.205, με τις νέες να ανέρχονται σε 83.856.

Οι λόγοι της εξόδου και κατά συνέπεια αύξησης των συνταξιούχων και αντίστοιχα των συνταξιοδοτικών δαπανών είναι κυρίως η συμπλήρωση των ορίων ηλικίας από την πλειονότητα των ασφαλισμένων που εντάχθηκαν στην αγορά εργασίας πριν το 1993, ο φόβος μιας πιθανής αύξησης των ορίων ηλικίας τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής με το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο πλέον το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας, αλλά και η κατάργηση των αντικινήτρων που ίσχυαν μέχρι πρότινος, για την απασχόληση συνταξιούχων.

Οι ληξιπρόθεσμες αιτήσεις

Στο επίπεδο, πάντως, των εκκρεμοτήτων, φαίνεται πως οι ληξιπρόθεσμες αιτήσεις συνταξιοδότησης για κύρια σύνταξη μειώνονται σημαντικά. Στο τέλος Μαΐου είχαν υποχωρήσει στις 19.331 από 22.890 τον Ιανουάριο. Σύμφωνα μάλιστα με τον ΕΦΚΑ, αρκετές από αυτές είναι εν δυνάμει απορριπτικές. Με μικρότερο ρυθμό συνεχίζεται η μείωση των εκκρεμοτήτων στις επικουρικές.

Είναι ενδεικτικό ότι ενώ από τον Αύγουστο του 2023 έως τον Αύγουστο του 2024 εκτιμάται πως οι εκκρεμότητες στις κύριες συντάξεις περιορίστηκαν κατά 40%, η μείωση στις εκκρεμότητες των επικουρικών συντάξεων αγγίζει το 22%.

Μάλιστα, ενώ σήμερα οι συντάξεις απονέμονται με ρυθμό απονομής που αγγίζει τις 1.250 την ημέρα στις κύριες και τις 1.000 στις επικουρικές, ο ΕΦΚΑ, το επόμενο διάστημα, σχεδιάζει να προχωρήσει στην ενίσχυση της Γενικής Διεύθυνσης Επικουρικής Ασφάλισης, μέσω της μεταφοράς προσωπικού από άλλες υπηρεσίες, με στόχο, μέχρι το τέλος του 2024, να ολοκληρώνει περισσότερες από 2.500 αιτήσεις επικουρικής σύνταξης της ημέρα.