Ενέργεια: Γκάζι για επενδύσεις σε μπαταρίες άνω των 2 GW

Ανοίγει από Σεπτέμβριο ο δρόμος για μαζικές επενδύσεις σε standalone μπαταρίες άνω των 2 GW με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι από την υπερπροσφορά της πράσινης ενέργειας, βασική πλέον παθογένεια στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας και ένας από τους κύριους κινδύνους ακόμη και για μπλακ άουτ.

Στη κυβέρνηση ετοιμάζουν από το φθινόπωρο ένα πακέτο τριών μέτρων για την όσο πιο γρήγορη διείσδυση της αποθήκευσης, το μοναδικό τρόπο, ώστε μαζί με τις αναπόφευκτες περικοπές, να περιοριστεί η τεράστια ανισορροπία μεταξύ προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που εστιάζεται τα μεσημέρια, λόγω των φωτοβολταικών, και ζήτησης, η οποία κάνει peak τα βράδια.

Μια αυξανόμενη ασυμμετρία, που ευθύνεται για την εκτίναξη των τιμών ρεύματος τα βράδια, όταν «σβήνουν» απότομα με τη δύση του ήλιου τα φωτοβολταικά, και η οποία χρήζει άμεσης θεραπείας, όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ. Τα τελευταία προβλέπεται ότι θα αντιστοιχούν το 2030 σε μια εγκατεστημένη ισχύ 23-24 GW, ικανή να παράγει ενέργεια γύρω στις 48-49 TWh.

Στο βασικό ερώτημα ως προς το πως θα εξορθολογιστεί όλο αυτό το σύστημα, κυβερνητικές πηγές απαντούν με το σχέδιο μαζικής διείσδυσης συστημάτων αποθήκευσης: Επενδύσεις συνολικής ισχύος 4 GW σε μπαταρίες και 2 GW σε έργα αντλησιοταμίευσης, ικανή να στηρίξει, όπως λένε, τη διείσδυση των ΑΠΕ, με τη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια να υπολογίζεται το 2030, λόγω του αυξανόμενου εξηλεκτρισμού της χώρας, σε 61 ΤWh το χρόνο, έναντι 55 τεραβατώρες σήμερα.

Δεδομένα που απεικονίζονται αναλυτικά στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο βγαίνει σε διαβούλευση ίσως και αυτή την εβδομάδα.

1. Τρίτη δημοπρασία για μπαταρίες 300 MW: Στο δια ταύτα, το πρώτο μέτρο στο σκέλος αποθήκευση, αφορά την 3η κατά σειρά δημοπρασία για standalone μπαταρίες, με επιδότηση, που προβλέπονταν ούτως ή άλλως στο σχήμα στήριξης, το οποίο χρηματοδοτείται με κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Στόχος του διαγωνισμού είναι μπαταρίες 4ωρης διάρκειας, έναντι 2ωρης στις δύο προηγούμενες δημοπρασίες, συνολικής ισχύος 300 MW. Τα έργα αυτά προορίζονται προς εγκατάσταση στις πρώην λιγνιτικές περιοχές (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και Δήμος Μεγαλόπολης), μαζί με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης.

Η ενίσχυση στην επενδυτική δαπάνη θα ανέρχεται στις 100.000 ευρώ ανά MW, ενώ από τη διαδικασία θα «περάσουν» εκείνα τα έργα για τα οποία οι επενδυτές θα ζητήσουν το μικρότερο εγγυημένο ετήσιο έσοδο.

2. Μπαταρίες για επιχειρήσεις, ύψους 160 εκατ ευρώ. Το πρόγραμμα «τρέχει» με κεφάλαια πάλι από το Ταμείο Ανάκαμψης και αφορά την επιδότηση εμπορικών καταναλωτών αποκλειστικά για την εγκατάσταση μπαταριών (το αρχικό προέβλεπε επιδότηση και φωτοβολταϊκών με μπαταρίες).

Στόχος είναι η μπαταρία να απορροφά από το δίκτυο ενέργεια όταν οι χονδρεμπορικές τιμές κινούνται σε χαμηλά επίπεδα (όπως π.χ. το μεσημέρι), ώστε να την αξιοποιούν τις ώρες υψηλότερων τιμών (π.χ. το βράδυ). Το εναλλακτικό σενάριο είναι οι επιλέξιμες επιχειρήσεις να μπορούν μαζί με την μπαταρία να εγκαταστήσουν και φωτοβολταϊκό, το οποίο δεν θα επιδοτείται και θα είναι μηδενικής έγχυσης.

3. Εγκατάσταση standalone μπαταρίες 1,5 GW, χωρίς επιδότηση. Το σχετικό νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, που τοποθετείται στα τέλη Αυγούστου ή στις αρχές Σεπτεμβρίου, θα προβλέπει μία ανοικτή πρόκληση για την προσέλκυση επενδυτών και παραγωγών ΑΠΕ.

Η βασική του φιλοσοφία αφορά αποκλειστικά και μόνο τη παροχή αδειοδοτικών κινήτρων στους επενδυτές μπαταριών, όχι χρηματικών, όπως είχαμε συνηθήσει μέχρι σήμερα. Οι μονάδες αυτές θα αντλούν έσοδα αποκλειστικά από την αγορά. Μ' άλλα λόγια, το μοναδικό κίνητρο για όσους δεσμευτούν ότι θα κατασκευάσουν και ηλεκτρίσουν γρήγορα τα έργα τους, θα είναι η λήψη όρων σύνδεσης με fast track διαδικασίες. Επίσης οι παραγωγοί ΑΠΕ θα μπορέσουν να τροποποιήσουν άμεσα όλες τις άδειες (π.χ. βεβαιώσεις παραγωγού) για την προσθήκη μπαταρίας στα έργα τους.

Το νομοσχέδιο θα αποτελεί συνέχεια της κυβερνητικής πολιτικής στην κατεύθυνση της μετάβασης των ΑΠΕ από την περίοδο των επιδοτήσεων, στην συμμετοχή τους απευθείας στην αγορά. Η γενική εκτίμηση είναι ότι η αγορά θα ανταποκριθεί με ενδιαφέρον, παρ’ ότι όταν έγινε γνωστή η πρόθεση του ΥΠΕΝ να βάλει τέλος στις επιδοτήσεις για μπαταρίες, αρκετοί παίκτες διαφώνησαν, θεωρώντας ότι η τεχνολογία απαιτεί ακόμη χρηματοδοτική στήριξη.

«Οι ΑΠΕ πλέον είναι πολύ φθηνές. Και οι μπαταρίες μπορούν να λειτουργήσουν στην αγορά χωρίς επιδοτήσεις, ειδικά σε περιόδους που υπάρχουν περικοπές πράσινης ενέργειας. Θα ανοίξουμε την αγορά της αποθήκευσης με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί το επόμενο δίμηνο», είχε αναφέρει τον Ιούλιο από το βήμα του συνεδρίου του Economist, ο αρμόδιος υπουργός ΠΕΝ Θόδωρος Σκυλακάκης.

Το gap μεταξύ προσφοράς και ζήτησης

Το μεγάλο διακύβευμα με την υπόθεση μπαταρίες είναι να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Η ραγδαία διείσδυση των ΑΠΕ που έχει αλλάξει το ενεργειακό μείγμα, αναγκάζει επιτακτικά το ηλεκτρικό σύστημα να προσαρμοστεί και να μεταφέρει τη ζήτηση για ενέργεια στις ώρες με τη μεγαλύτερη πλέον παραγωγή, λόγω της υπερπροσφοράς φωτοβολταϊκών, δηλαδή τα μεσημέρια. Αν και η προσφορά κάνει πλέον peak μεταξύ 12 και 16.00, το peak της ζήτησης παραμένει εστιασμένο στα βράδια, με την επιστροφή των καταναλωτών στο σπίτι.

Μια ανισορροπία, που την είδαμε και στη διάρκεια της «μίνι» κρίσης του Ιουλίου στη Βαλκανική, με τις τεράστιες αποκλίσεις στη DAM τις βραδυνες ώρες και στην οποία είχε αναφερθεί πρόσφατα ο πρόεδρος της Metlen.

«Με τη δύση του ήλιου, όταν φεύγει ξαφνικά από το σύστημα η τεράστια παραγωγή των φωτοβολταϊκών, είναι σαν να σβήνουν ξαφνικά τα φώτα. Και όταν σβήνουν τα φώτα, όλες οι χώρες χρειάζεται να ψάξουν για ενέργεια από άλλες πηγές. Αυτή ακριβώς η άμεση και πολύ γρήγορη αύξηση της ζήτησης για ενέργεια μετά τη δύση του ήλιου δημιουργεί τέτοιες τεράστιες αποκλίσεις», είχε πει πρόσφατα ο Ευάγγελος Mυτιληναίος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση κατά την τηλεδιάσκεψη με τους αναλυτές για τα αποτελέσματα εξαμήνου.

Επείγει αλλαγή όλου του μοντέλου, να μεταφερθεί η αιχμή της ζήτησης, από τα βράδια όπου η ενέργεια είναι πανάκριβη, αφού βασίζεται στις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου και ως ένα ακόμη βαθμό στο λιγνίτη, στα μεσημέρια, όπου είναι φθηνή και την πετάμε.

Στόχος επομένως είναι να προστεθεί τα βράδια φθηνή παραγωγή 4 GW (όση η ισχύς των επενδύσεων σε μπαταρίες, βάσει του ΕΣΕΚ, το 2030). Αρα να μειωθεί η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, να περιοριστεί το φαινόμενο των αποκλίσεων στην αγορά χονδρικής τις νυχτερινές ώρες και γενικότερα να εξορθολογισούν οι τιμές.