Η Τουρκία επαναφέρει σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης με τα κατεχόμενα

Την ώρα που η τύχη της διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου αγνοείται και ενώ πλησιάζει η ώρα που το Σεπτέμβριο το ιταλικό πλοίο «Ievoli Relume» θα βγει ξανά για έρευνες, ανατολικά της Καρπάθου, η Τουρκία προωθεί το δικό της καλώδιο με τα κατεχόμενα.

Το θέμα με τη μεταφορά ηλεκτρισμού στο βόρειο τμήμα της Κύπρου δεν είναι τωρινό, αφορά μια τουρκική επιδίωξη εδώ και χρόνια. Εχει προφανώς πολιτική διάσταση και δευτερευόντως οικονομική ενώ τέθηκε και πάλι προ μηνός από τον πρώην αμερικανό αξιωματούχο Μάθιου Μπράιζα από το βήμα του Economist στην Αθήνα. Η τελευταία είδηση είναι ότι η Άγκυρα επιχειρεί να το ξαναβάλει στο τραπέζι και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το τουρκικό αίτημα υποβλήθηκε πρόσφατα και φυσικά ανεπίσημα στον ENTSO -E, τον φορέα που εκπροσωπεί όλους τους ευρωπαίους διαχειριστές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την ένταξη του καλωδίου στο 10ετές πρόγραμμα διασυνδέσεων του φορέα.

Το αίτημα, δεν έχει καμία τύχη να εγκριθεί, όπως λένε οι γνωρίζοντες, αφού το ψευδοκράτος δεν έχει νομική υπόσταση, ούτε έχει αναγνωριστεί από άλλο κράτος πέραν της Τουρκίας. Εντούτοις, κρατώντας ζωντανό το σχέδιο, η Αγκυρα ενισχύει την προσπάθειά της να δημιουργήσει τετελεσμένα και «ψήγματα» έμμεσης αναγνώρισης της κυβέρνησης στα κατεχόμενα. Σε μια συγκυρία όπου το «βραχυκύκλωμα» στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου (Great Sea Interconnector), παραμένει, η συζήτηση ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη ανακυκλώνεται και η υπόθεση αποκτά χαρακτηριστικά μιας ατέρμονης διαπραγμάτευσης, η τουρκική πλευρά βλέπει μια ευκαιρία.

Έχοντας ήδη κάνει το πρώτο βήμα με τη μεταφορά νερού στα κατεχόμενα μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, η Άγκυρα συντηρεί το θέμα, επιχειρώντας να το «πακετάρει» σε μια λογική ότι επειδή η συγκεκριμένη διαδρομή έχει μικρότερα βάθη και χαμηλότερα κόστη, μια τυχόν διασύνδεση μαζί τους, θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο ώστε να περάσουν και άλλα δίκτυα προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Εξάλλου, η μετατροπή της σε κόμβο μεταφοράς ενέργειας προς την Ευρώπη αποτελεί το μύχιο πόθο της.

Η φόρμουλα για τις έρευνες στη Κάρπαθο

Τα προαναφερθέντα συμβαίνουν ενώ η Αθήνα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν άλλο πονοκέφαλο. Τη νέα φάση των βυθομετρικών ερευνών για το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου που πρόκειται να κάνει στις αρχές Σεπτεμβρίου το ιταλικό σκάφος στα ανατολικά της Καρπάθου. Σε μια δηλαδή περιοχή, η οποία από ένα σημείο και μετά βρίσκεται εκτός της οριοθετημένης  ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου, και χρονικά, ενάμισι μήνα μετά το περιστατικό νότια της Κάσου και Καρπάθου, όταν το πλοίο είχε παρεμποδιστεί από τουρκικά πολεμικά. 

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, τις τελευταίες εβδομάδες επιχειρείται μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας να υπάρξει μια συνεννόηση, για τη συνέχιση των εργασιών από τον Σεπτέμβριο, χωρίς προβλήματα και δημιουργία νέου σκηνικού έντασης.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, εξετάζεται το σενάριο το σκάφος, ενώ θα βρίσκεται σε περιοχή εντός της ελληνικής ΑΟΖ και εντός της περιοχής ελληνικής ευθύνης έκδοσης Navtex, να γνωστοποιεί παράλληλα τις συντεταγμένες για έρευνες και στις τουρκικές αρχές, με αποτέλεσμα να εκδίδουν και εκείνες Navtex για τις ίδιες εργασίες. Μια τέτοια ωστόσο πρακτική, λένε οι γνωρίζοντες, μπορεί να δημιουργήσει συγκεχυμένη εικόνα τόσο για τις ζώνες ευθύνης άσκησης αρμοδιοτήτων, αλλά και για τα κυριαρχικά δικαιώματα.

Εκείνο πάντως που αποτελεί προτεραιότητα σε αυτή τη φάση για τη κυβέρνηση είναι να μην υπονομευθεί η εύθραυστη διαδικασία συνομιλιών με την Αγκυρα. Και, κυρίως, να μην διακυβευθεί η προγραμματισμένη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα τέλη Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Το διακύβευμα είναι αυτό, οτιδήποτε άλλο επομένως, έρχεται σε δεύτερη μοίρα, όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές.

Tο ραντεβού της 12ης Αυγούστου

Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μια συγκυρία όπου η εικόνα γύρω από την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου παραμένει ομιχλώδης. Στη Λευκωσία κεντρικό θέμα είναι το σκάνδαλο του Βασιλικού, δηλαδή η εγκαταλείψη του έργου από μια κινεζική κοινοπραξία, που ερευνάται για διαφθορά, προκαλώντας γενικευμένη επίθεση της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, επομένως το Great Sea Intercconector δεν αποτελεί το βασικό θέμα συζήτησης.

Συνεχίζει ωστόσο να μαίνεται ένα debate γύρω από το ποιες πρέπει να είναι οι τελικές αποφάσεις, συντηρώντας έτσι ένα θολό τοπίο στο οποίο είναι φυσιολογικό η τουρκική πλευρά να διακρίνει «ευκαιρίες». Τα μηνύματα από το νησί είναι αντικρουόμενα και η κυπριακή πλευρά παρά τις τελευταίες δηλώσεις του Προέδρου της χώρας συνεχίζει να δείχνει διχασμένη, καθώς πλησιάζει η τηλεδιάσκεψη με την Κομισιόν, τη μεθεπόμενη Δευτέρα 12 Αυγούστου, όπου όλα τα μέρη θα επιχειρήσουν να ξαναπιάσουν το νήμα, να μετρήσουν τη πρόοδο που έχει γίνει, και να δουν ποια ζητήματα έχουν κλείσει.

Στο επίμαχο θέμα της μετακύλισης κατά την κατασκευή του έργου, δηλαδή για το διάστημα 2025-2030, μέρος του κόστους, ήτοι 25 εκατ. ευρώ τον χρόνο στους Κύπριους καταναλωτές (30 ευρώ ανά καταναλωτή), γεγονός που θεωρείται προαπαιτούμενο από τον ΑΔΜΗΕ, φορέα υλοποίησης του έργου ως εγγύηση για τον τραπεζικό δανεισμό, δεν διαφαίνεται κάποια αλλαγή από τη ΡΑΕΚ. Αν και όπως παραδέχτηκε προ ημερών και ο επικεφαλής της Αν. Πουλλικκάς τού ασκούνται πιέσεις και από τη κυβερνώσα παράταξη.

Από πλευράς του, ο ΑΔΜΗΕ επιμένει ότι η απόφαση της ΡΑΕΚ δημιουργεί κενό 100 εκατ. ευρώ στην επένδυση και καθιστά το έργο μη βιώσιμο, ενώ μήνυμα  ότι η εξέλιξη αυτή διακυβεύει τη κοινοτική χρηματοδότηση των 657 εκατ ευρώ, άρα το ίδιο το έργο, έχει στείλει και η Κομισιόν

Το πολιτικό σύστημα και τα συμφέροντα των ΑΠΕ

Σε αυτό το κάδρο, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη συνεχίζει να μην έχει μια ξεκάθαρη και ενιαία στάση, όπως άλλωστε και τα κόμματα που τη στηρίζουν, με στελέχη του ΔΗΣΥ, όπως ο Κυρ. Χατζηγιάννης, να διαφωνούν στο ενδεχόμενο επιβάρυνσης των Κυπρίων καταναλωτών και να στέκονται επικριτικά απέναντι στο έργο, και τον πρόεδρο του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλο να καταγγέλει προ ημερών τα τοπικά μονοπώλια ότι θησαυρίζουν από την ηλεκτρική ενέργεια και γι’ αυτό δεν θέλουν τη διασύνδεση.

Τα αντικρουόμενα συμφέροντα είναι πολλά, όπως δείχνει και το προ ημερών υπόμνημα των επενδυτών ΑΠΕ στην Κύπρο, που από τη μια μιλούν για τη γεωστρατηγική σημασία του έργου και την ανάγκη ενεργειακής ανεξαρτησίας του νησιού και από την άλλη εκφράζουν φόβους ότι θα πληγούν τα έργα τους από τις φθηνότερες εισαγωγές, αναγνωρίζοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι το κόστος ρεύματος στη Κύπρο είναι πολύ υψηλό.

Από την πλευρά του, ο υπ. Ενέργειας Γ. Παπαναστασίου δήλωσε προ ημερών στη Βουλή ότι η απόφαση συμμετοχής ή μη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο καλώδιο θα ληφθεί σε περίπου τρεις μήνες, (έπειτα από αξιολόγηση της μελέτης κόστους - οφέλους CBA του ΑΔΜΗΕ) και ότι παραμένουν δύο αβεβαιότητες, η μία για τη τελική διαδρομή που θα ακολουθήσει το καλώδιο και η άλλη για τη σύμβαση με τη Siemens ως προς τους σταθμούς μετατροπής τάσης σε Κοφινού και Κορακιά της Κρήτης.

Εκεί που ίσως υπάρξουν εξελίξεις να είναι γύρω από τη «τρύπα» των 100 εκατ. ευρώ που έχει δημιουργηθεί στον προϋπολογισμό του έργου, έπειτα από την απόφαση της Λευκωσίας να μη χορηγήσει ισόποση επιδότηση, όπως είχε επιλέξει να κάνει η κυβέρνηση Αναστασιάδη. Το πιθανότερο είναι ότι το ποσό αυτό θα επιμεριστεί με αναλογία 63%-37% στους Κύπριους και τους Ελληνες καταναλωτές, (63 εκατ. οι πρώτοι, 37 εκατ. οι δεύτεροι), με ό,τι, φυσικά, επιβάρυνση αυτό συνεπάγεται.

Συμπερασματικά, η μεγάλη εικόνα παραμένει πάνω - κάτω η ίδια, χωρίς να έχει συμβεί κάποια σημαντική μεταστροφή. Τα βλέμματα τώρα στρέφονται στο νέο ραντεβού της 12ης Αυγούστου, αλλά και σε μερικές εβδομάδες από σήμερα, όπου το ερώτημα είναι τι θα συμβεί με το πλοίο «Ievoli Relume» που με βάση το χρονοδιάγραμμα πρόκειται στις αρχές Σεπτεμβρίου να επαναλάβει τις έρευνες βυθού, ανατολικά της Καρπάθου.