ΥΠΕΘΟ: Τι αλλάζει με το νόμο για «μικρές ΔΕΗ» και Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο

Ο νέος νόμος που ψηφίστηκε εχθές στη Βουλή σηματοδοτεί αλλαγή σελίδας στο Υπερταμείο και σε 8 θυγατρικές του προς όφελος εκατομμυρίων πολιτών καθώς προβλέπεται ο ριζικός μετασχηματισμός του τρόπου λειτουργίας τους και η μετεξέλιξη τους σε «μικρές ΔΕΗ».

Οπως επισημαίνει σε σχετικό ενημερωτικό το υπουργείο Οικονομικών, πρόκειται για έναν νόμο που έρχεται να καταστεί σύμμαχος στην καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών και να αντιμετωπίσει στη ρίζα της την ταλαιπωρία που βιώνει κάθε φορά που κάνει χρήση των υπηρεσιών των οργανισμών αυτών: Από τα δεκάδες λεωφορεία και τρόλεϊ που μένουν ακινητοποιημένα λόγω έλλειψης ανταλλακτικών και οδηγών, μέχρι τα ΕΛΤΑ που συχνά αδυνατούν να ανταποκριθούν στους χρόνους παράδοσης των αποστολών τους κλπ. Τα παραδείγματα των παθογενειών αυτών είναι πολλά και έχουν πάντοτε ως τελικό αποδέκτη τον ανυπεράσπιστο πολίτη. Εκείνον τον πολίτη που δεν μπορεί να πάει εγκαίρως στην εργασία του γιατί καθυστέρησε το λεωφορείο ή ο ηλεκτρικός ή που αναγκάζεται να πληρώσει ταξί για να μπορέσει να είναι εγκαίρως σε μια υποχρέωση του. Μια ταλαιπωρία που πηγάζει κυρίως από τις σοβαρές δυσλειτουργίες των οργανισμών αυτών και την αδυναμία τους να λειτουργήσουν με όρους 21ου αιώνα. Ο νόμος αυτός έρχεται να καταργήσει τις δυσκαμψίες στις προσλήψεις και τις προμήθειες και να ενισχύσει άμεσα τους οργανισμούς με τα τεχνικά και ανθρώπινα μέσα που χρειάζονται για να υπηρετούν και όχι να βασανίζουν τον πολίτη. Και τους επιτρέπει να προσλάβουν άμεσα και ικανά στελέχη από τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να μετατραπούν σε «μικρές ΔΕΗ».

Επιπλέον, στο νέο νόμο προβλέπεται ότι το ΤΧΣ και το ΤΑΙΠΕΔ κλείνουν τον κύκλο τους και απορροφώνται από το Υπερταμείο ολοκληρώνοντας έτσι ένα πολυετές και επίπονο κεφάλαιο με τους δανειστές. Παράλληλα, περιλαμβάνονται δράσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα, όπως η επανεπένδυση κεφαλαίων για την αναβάθμιση των λιμανιών καθώς και η σύσταση του Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου, με μόνιμο αποτύπωμα στην ελληνική οικονομία επενδύοντας έτσι σε τομείς που η Ελλάδα έχει ανάγκη.

Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Η προσήλωση στο «άγιο» Δημόσιο μπορεί να ωφέλησε κάποιους, σίγουρα όμως όχι τους πολλούς ανυπεράσπιστους πολίτες! Η παρέμβαση μας για τον εκσυγχρονισμό του Υπερταμείου και των θυγατρικών του έχει έντονο μεταρρυθμιστικό χρώμα και απαντά στις ανάγκες εκατομμυρίων πολιτών που βασανίζονται καθημερινά από προβληματικές δημόσιες συγκοινωνίες και υπηρεσίες. Κανένας πολίτης δεν επιθυμεί την συνέχιση των βασανιστηρίων του! Για αυτό λοιπόν προχωρούμε στον μετασχηματισμό των θυγατρικών εταιρειών του Υπερταμείου σε «μικρές ΔΕΗ», με ευελιξία στις προσλήψεις και τις προμήθειες και με τους συνδικαλιστές έξω από τα πειθαρχικά συμβούλια! Με την μεταρρύθμιση αυτή, αφήνουμε πίσω μας τους υπερασπιστές της ταλαιπωρίας των πολλών και προχωρούμε με γρήγορους ρυθμούς σε μια καινούργια αρχή αξιοποιώντας συνταγές που πέτυχαν. Ενώ, με την ίδρυση του νέου Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου, στα πρότυπα πολλών άλλων χωρών της ΕΕ, δίνουμε επιπλέον κίνητρα για αναπτυξιακές πρωτοβουλίες σε τομείς με προστιθέμενη αξία για την οικονομία μας».

Αναλυτικά οι αλλαγές που φέρνει ο νέος νόμος βασίζονται στις παρακάτω 4 παρεμβάσεις:

Παρέμβαση 1η: Δημιουργούνται 8 νέες «μικρές ΔΕΗ» στην υπηρεσία του πολίτη

Οι 8 οργανισμοί που μετασχηματίζονται είναι οι εξής:

• Ελληνικά Ταχυδρομεία (και η 100% θυγατρική τους: ΕΛΤΑ Courier).
• ΔΕΘ-Helexpo.
• Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ).
• Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης (ΚΑΘ).
• ΓΑΙΑΟΣΕ.
• Ελληνικές Αλυκές.
• Ανώνυμος Εταιρεία Διώρυγας Κορίνθου (ΑΕΔΙΚ).
• Όμιλος ΟΑΣΑ Συγκοινωνίες Αθηνών (ΟΑΣΑ και οι 100% θυγατρικές του: Οδικές Συγκοινωνίες – ΟΣΥ και Σταθερές Συγκοινωνίες – ΣΤΑΣΥ).

Οι οργανισμοί αυτοί σήμερα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο επίπεδο εξυπηρέτησης που οι πολίτες απαιτούν. Για παράδειγμα, υπάρχουν σοβαρές δυσλειτουργίες και μεγάλες καθυστερήσεις στην προμήθεια ανταλλακτικών στις δημόσιες συγκοινωνίες (λεωφορεία, μέσα σταθερής τροχιάς κλπ.), κάτι που έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα του πολίτη καθώς οχήματα μένουν ακινητοποιημένα και τα δρομολόγια γίνονται πιο αραιά. Επιπλέον, οι διαδικασίες προσλήψεων σήμερα είναι εξαιρετικά χρονοβόρες με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειψη οδηγών και τεχνικών που είναι απαραίτητοι για την ομαλή λειτουργία των δημοσίων συγκοινωνιών. Αντίστοιχα προβλήματα παρατηρούνται και στα Ελληνικά Ταχυδρομεία, κάτι που δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό και τις ουρές που σχηματίζονται σε πολλά από τα καταστήματα τους.

Στόχος είναι να γίνει μια νέα αρχή σε αυτές τις εταιρείες και να μετατραπούν σε «μικρές ΔΕΗ». Η περίπτωση της ΔΕΗ όπου από το χείλος της καταστροφής το 2019 κατάφερε να πρωταγωνιστεί σήμερα στον ενεργειακό τομέα έχοντας πάνω από το 50% του μεριδίου αγοράς, αποτελεί «πιλότο» για τις παρεμβάσεις που θα γίνουν.

Στην κατεύθυνση αυτή, στον νέο νόμο προβλέπονται 4 σημαντικές αλλαγές:  

• Πρώτον, δίνεται η δυνατότητα προσέλκυσης στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα με απλή διαδικασία, με απλή διαδικασία και για συγκεκριμένη διάρκεια θητείας (4 έτη με δυνατότητα ανανέωσης μια φορά), με βάση αποφάσεις του διευθύνοντος συμβούλου της κάθε εταιρείας. Η διαδικασία που ισχύει σήμερα απαιτεί πολύ χρόνο, είναι εξαιρετικά γραφειοκρατική και είναι αποτρεπτική για όποιον ενδιαφέρεται σοβαρά να διεκδικήσει μια θέση στελέχους σε κάποια από τις θυγατρικές εταιρείες του Υπερταμείου. Το παράδειγμα της ΔΕΗ και της προσέλκυσης ικανών στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα είναι το πλέον χαρακτηριστικό που αποδεικνύει πώς ένας οργανισμός μπορεί να «εκτιναχθεί» με το κατάλληλο management προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
• Δεύτερον, γίνονται πιο ευέλικτες οι διαδικασίες προσλήψεων του προσωπικού τους, με περιορισμένο αλλά ουσιαστικό ρόλο του ΑΣΕΠ: Έλεγχο νομιμότητας της προκήρυξης εντός 10 ημερών και συμμετοχή μέλους του στην εξέταση ενστάσεων κατά τη διαδικασία προσλήψεων. Επίσης, παρέχεται ευελιξία στις αμοιβές των στελεχών των ΕΛΤΑ και των υπολοίπων φορέων εκτός Γενικής Κυβέρνησης, ενώ, στις θυγατρικές εντός Γενικής Κυβέρνησης (δημόσιες συγκοινωνίες και ΓΑΙΑΟΣΕ) οι αμοιβές θα είναι σύμφωνα με το πρότυπο του ΕΦΚΑ.
• Τρίτον, γίνονται πιο αποτελεσματικές οι καθημερινές λειτουργίες τους βελτιώνοντας και καθιστώντας πιο ευέλικτο το σύστημα προμηθειών. Τονίζεται ότι αυτό που ουσιαστικά ακολουθείται στο σύστημα των προμηθειών είναι το «μοντέλο ΔΕΗ», σύμφωνα πάντα με το ενωσιακό δίκαιο, και με τα διοικητικά δικαστήρια να συνεχίζουν να έχουν τον τελικό λόγο.
• Τέταρτον, οι συνδικαλιστές βγαίνουν από τα πειθαρχικά συμβούλια! Τα ανεξάρτητα πειθαρχικά συμβούλια είναι οιονεί δικαστήρια και οι συνδικαλιστές δεν είναι δικαστές για να κρίνουν.  Θα συνεχίσουν να έχουν συμμετοχή μόνο στα Διοικητικά Συμβούλια.

Παρέμβαση 2η: Εκσυγχρονίζεται η λειτουργία του Υπερταμείου- Κλείνει ο κύκλος των ΤΧΣ και ΤΑΙΠΕΔ 

Καταρχάς, το Υπερταμείο ενισχύεται οργανωτικά μέσω της απορρόφησης σε αυτό του ΤΑΙΠΕΔ και του ΤΧΣ. Η αποστολή τόσο του ΤΑΙΠΕΔ όσο και του ΤΧΣ έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί. Άλλωστε, με βάση τον συστατικό του νόμο, το ΤΧΣ έχει διάρκεια ως την 31η Δεκεμβρίου 2025. Για αυτό λοιπόν ψηφίστηκε η συγχώνευση δια της απορροφήσεως των δυο αυτών οργανισμών στο Υπερταμείο, κάτι που θα μειώσει σημαντικά τα διοικητικά κόστη και θα προσδώσει μεγαλύτερη οργανωτική ευελιξία στο Υπερταμείο προκειμένου να ανταποκριθεί στην αποστολή του.

Η κίνηση αυτή, τέλος, έχει και έναν συμβολικό χαρακτήρα καθώς τόσο το ΤΧΣ όσο και το ΤΑΙΠΕΔ υπήρξαν οργανισμοί που δημιουργήθηκαν των καιρό της κρίσης. Με το νέο Υπερταμείο και την απορρόφηση των δύο οργανισμών τους από αυτό, κλείνει οριστικά ένα επίπονο κεφάλαιο για την ελληνική οικονομία και ανοίγει ένα καινούργιο όπου η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας αποκτά αποκλειστικά εθνικά χαρακτηριστικά.

Επιπλέον, εκσυγχρονίζεται το μοντέλο διακυβέρνησης του ίδιου του Υπερταμείου και καταργείται το βέτο των δανειστών και του Δημοσίου στον ορισμό των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου το οποίο γίνεται πιο ευέλικτο και με δυνατότητα να λαμβάνει ταχύτερα αποφάσεις. Το Εποπτικό Συμβούλιο μετονομάζεται σε Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΣΕΔ) και θα λειτουργεί στο εξής ως όργανο εποπτείας του Υπερταμείου και όχι καθημερινής διοίκησης.

Παρέμβαση 3η: Επανεπενδύονται τα έσοδα του ΤΑΙΠΕΔ από τα λιμάνια για την αναβάθμιση τους

Στον νέο νόμο προβλέπεται η αναβάθμιση των λιμανιών της χώρας μας κάτι που θα συμβάλει και στην περαιτέρω αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος αλλά και της καθημερινότητας εκατομμυρίων πολιτών. Προβλέπεται ότι το 50% των εσόδων που εισπράττεται από συμβάσεις αξιοποίησης λιμένων και λιμενικών υποδομών θα κατευθύνεται στην εξυπηρέτηση του Δημόσιου Χρέους, ενώ το υπόλοιπο 50% θα μπορεί να διατεθεί για την υλοποίηση των έργων που περιλαμβάνεται στο Master Plan του κάθε Οργανισμού Λιμένος και εντάσσονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα αξιοποίησης του Ταμείου. Υπενθυμίζεται πως με το ισχύον πλαίσιο το 100% των εσόδων διατίθεται για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους.

Πρόκειται για μία ακόμη σημαντική εξέλιξη που έρχεται ως αποτέλεσμα συμφωνίας με τους δανειστές και υπογραμμίζει το πέρασμα σε μια νέα εποχή της σχέσης της χώρας με τους δανειστές της καθώς και την αλλαγή της εικόνας του Υπερταμειου.

Παρέμβαση 4η: Δημιουργείται το νέο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο

Το νέο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο θα αποτελέσει ένα ισχυρό επενδυτικό εργαλείο για την χώρα μας, αντίστοιχο με εκείνα που λειτουργούν στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. και το οποίο θα παρέχει κίνητρα για αναπτυξιακές πρωτοβουλίες ιδιαίτερα σε τομείς που δεν καλύπτονται επαρκώς από τους σημερινούς επενδυτές αλλά έχουν προστιθέμενη αξία για την οικονομία. Το νέο αυτό Ταμείο θα μπορεί να λειτουργεί και ως συνεπενδυτής με άλλα Ταμεία και φορείς κυρίως με μειοψηφικές συμμετοχές στις επενδύσεις ή με υβριδικά εργαλεία Στην κατεύθυνση αυτή γίνονται επαφές με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και επενδυτικά ταμεία από το εξωτερικό, ιδιαίτερα από τον αραβικό κόσμο προκειμένου να συμβάλουν και αυτά στο νέο Ταμείο. Στόχος είναι να καλυφθεί το επενδυτικό κενό σε συγκεκριμένους τομείς της αγοράς, παρά την βελτίωση που παρατηρείται τα τελευταία έτη, και όχι το Ταμείο να ανταγωνιστεί υφιστάμενα funds ή να υποκατασταθούν μεγάλοι ξένοι επενδυτές ή τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών.

Για τη δημιουργία του Ταμείου, το Υπερταμείο θα διαθέσει 300 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή το ήμισυ του ποσού που θα εισπράξει από την επαναμεταβίβαση των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Δημόσιο.

Ενδεικτικά οι τομείς αυτοί είναι, πχ επενδύσεις πράσινης μετάβασης, κυκλικής οικονομίας, γαλάζιας οικονομίας και τεχνολογικού και ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών, σε ενεργειακές επενδύσεις και στις αντίστοιχες υποδομές και δίκτυα, σε κλάδους μεταφορών και συναφών υποδομών, σε τεχνολογικούς κλάδους και σε επενδύσεις τεχνολογιών κατανεμημένου καθολικού (blockchain) και τεχνητής νοημοσύνης κλπ.

Όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις αποτυπώνουν την πρόθεση της Κυβέρνησης να ενεργοποιηθεί ένας σημαντικός αριθμός δημοσίων οργανισμών στο να συμβάλλουν περαιτέρω στην ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας και στην βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη. Είναι παρεμβάσεις με έντονο κοινωνικό πρόσημο καθώς βελτιώνουν τις ζωές των ανθρώπων. Και την ίδια ώρα έχουν έντονο αναπτυξιακό χαρακτήρα που μπορούν να ενδυναμώσουν ακόμα περισσότερο την ελληνική οικονομία σε τομείς που μπορεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.