Πώς τα πάει η ΕΕ στην ψηφιακή μετάβαση, έκθεση προόδου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη δεύτερη έκθεση σχετικά με την κατάσταση της ψηφιακής δεκαετίας, η οποία παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση της προόδου που έχει σημειωθεί στην προσπάθεια επίτευξης των ψηφιακών στόχων και στόχων που έχουν τεθεί για το 2030 από το πρόγραμμα πολιτικής για την ψηφιακή δεκαετία (DDPP).

Φέτος, για πρώτη φορά, η έκθεση συνοδεύεται από ανάλυση των εθνικών στρατηγικών χαρτών πορείας για την ψηφιακή δεκαετία που παρουσίασαν τα κράτη μέλη, όπου περιγράφονται λεπτομερώς τα σχεδιαζόμενα εθνικά μέτρα, δράσεις και χρηματοδότηση για τη συμβολή στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ΕΕ, αναφέρει ανακοίνωση της Κομισιόν.

• Στην ανάλυση  συμπεριλαμβάνεται, εδώ, ο χάρτης πορείας για την Ελλάδα

Η ανάλυση της Επιτροπής δείχνει ότι, στο τρέχον σενάριο, οι συλλογικές προσπάθειες των κρατών μελών θα υπολείπονται του επιπέδου φιλοδοξίας της ΕΕ. Τα κενά που εντοπίστηκαν περιλαμβάνουν την ανάγκη για πρόσθετες επενδύσεις, τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ιδίως στους τομείς των ψηφιακών δεξιοτήτων, της συνδεσιμότητας υψηλής ποιότητας, της υιοθέτησης της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και της ανάλυσης δεδομένων από τις επιχειρήσεις, της παραγωγής ημιαγωγών και των οικοσυστημάτων νεοφυών επιχειρήσεων.

Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επιβολή του νέου νομικού πλαισίου, να αναλάβουν δράση για την προώθηση της διάδοσης των ψηφιακών τεχνολογιών και να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες της διαθέτουν επαρκείς ψηφιακές δεξιότητες ώστε να επωφεληθούν πλήρως από τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η φετινή έκθεση αποτελεί έκκληση για ενισχυμένη δράση προς τα κράτη μέλη ώστε να είναι πιο φιλόδοξη, καθώς η επίτευξη των στόχων της ψηφιακής δεκαετίας στις ψηφιακές υποδομές, τις επιχειρήσεις, τις δεξιότητες και τις δημόσιες υπηρεσίες είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική οικονομική ευημερία και κοινωνική συνοχή της ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επικαιροποίησε επίσης τις ειδικές ανά χώρα και οριζόντιες συστάσεις για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ με σκοπό την αντιμετώπιση των ελλείψεων που εντοπίστηκαν.

Μια ανταγωνιστική, κυρίαρχη και ανθεκτική ΕΕ: ψηφιακές υποδομές και επιχειρήσεις

Η υιοθέτηση και η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών είναι ζωτικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, ιδίως στο τρέχον γεωπολιτικό τοπίο και λόγω των αυξανόμενων απειλών για την κυβερνοασφάλεια, της απαίτησης για ενισχυμένη ανθεκτικότητα και ισχυρά μέτρα ασφάλειας.

Η έκθεση επισημαίνει ότι η ΕΕ απέχει πολύ από την επίτευξη των στόχων συνδεσιμότητας που θέτει η DDPP: Τα δίκτυα οπτικών ινών, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή συνδεσιμότητας gigabit και καθιστούν δυνατή την υιοθέτηση τεχνολογιών αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το υπολογιστικό νέφος και το διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT), προσεγγίζουν μόλις το 64 % των νοικοκυριών. Σήμερα, τα υψηλής ποιότητας δίκτυα 5G καλύπτουν μόνο το 50 % του εδάφους της ΕΕ και οι επιδόσεις τους εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς για την παροχή προηγμένων υπηρεσιών 5G. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργαστούν για την προώθηση μιας πραγματικά λειτουργικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς.

Το 2023 η υιοθέτηση της ΤΝ, του υπολογιστικού νέφους και/ή των μαζικών δεδομένων από τις ευρωπαϊκές εταιρείες ήταν επίσης πολύ χαμηλότερη από τον στόχο του 75 % για την ψηφιακή δεκαετία. Σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις, μόνο το 64 % των επιχειρήσεων θα χρησιμοποιούν υπολογιστικό νέφος, 50 % μαζικά δεδομένα και μόνο 17 % τεχνητή νοημοσύνη έως το 2030.

Για να επιτευχθεί η ψηφιοποίηση του επιχειρηματικού τομέα, είναι υψίστης σημασίας να δοθούν κίνητρα για την υιοθέτηση καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων από τις ΜΜΕ, ιδίως το υπολογιστικό νέφος και την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και να κινητοποιηθούν περαιτέρω ιδιωτικές επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης όσον αφορά την καινοτομία, την αποδοτικότητα και την ανάπτυξη που βασίζεται στα δεδομένα.

Μια άλλη σημαντική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ΕΕ παραμένει η περιορισμένη εξάπλωση των ψηφιακών τεχνολογιών πέραν των μεγάλων πόλεων. Για την αντιμετώπιση αυτού του ψηφιακού χάσματος, είναι θεμελιώδους σημασίας να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών φορέων σε διασυνοριακό και τοπικό επίπεδο, για παράδειγμα μέσω πολυκρατικών έργων, ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας (EDIH) και κοινοπραξιών ευρωπαϊκής ψηφιακής υποδομής (EDIC). Από πέρυσι έχουν επιτευχθεί ορισμένες επιτυχίες στο θέμα αυτό, με τρία EDIC να έχουν δημιουργηθεί έως το τέλος Μαΐου 2024.

Μια ψηφιακή πολιτική για τους ανθρώπους και την κοινωνία: ψηφιακές δεξιότητες και δημόσιες υπηρεσίες
Η τοποθέτηση των ανθρώπων στο επίκεντρο του ψηφιακού μετασχηματισμού των κοινωνιών και των οικονομιών μας βρίσκεται στο επίκεντρο της ψηφιακής δεκαετίας και της πρώτης αρχής της Διακήρυξης για τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές.

Επί του παρόντος, οι στόχοι για τις ψηφιακές δεξιότητες που τέθηκαν κατά την ψηφιακή δεκαετία απέχουν ακόμη πολύ από την επίτευξη, καθώς μόνο το 55,6 % του πληθυσμού της ΕΕ διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Σύμφωνα με την τρέχουσα τάση, ο αριθμός των ειδικών ΤΠΕ στην ΕΕ θα είναι περίπου 12 εκατομμύρια το 2030, με συνεχιζόμενη ανισορροπία μεταξύ των φύλων. Για την επίτευξη των στόχων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν μια πολύπλευρη προσέγγιση για την προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και να παράσχουν κίνητρα στους νέους, ιδίως στα κορίτσια, ώστε να ενδιαφέρονται για τους κλάδους της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM).

Τα κράτη μέλη σημειώνουν πρόοδο προς την επίτευξη του στόχου να καταστούν όλες οι βασικές δημόσιες υπηρεσίες και τα ηλεκτρονικά μητρώα υγείας προσβάσιμα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις στο διαδίκτυο, καθώς και να τους παρασχεθεί ασφαλής ηλεκτρονική ταυτοποίηση (eID). Παρά την άνιση αφομοίωση μεταξύ των κρατών μελών, η ηλεκτρονική ταυτοποίηση είναι επί του παρόντος διαθέσιμη στο 93 % του πληθυσμού της ΕΕ και το πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ αναμένεται να παράσχει κίνητρα για τη χρήση του. Ωστόσο, σε ένα σενάριο διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης, η επίτευξη του 100 % των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις έως το 2030 εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση.

Επόμενα βήματα

Τα κράτη μέλη θα πρέπει τώρα να επανεξετάσουν και να προσαρμόσουν τους εθνικούς χάρτες πορείας τους ώστε να ευθυγραμμιστούν με τη φιλοδοξία του προγράμματος πολιτικής για την ψηφιακή δεκαετία πριν από τις 2 Δεκεμβρίου 2024. Όπως ορίζεται στο DDPP, η Επιτροπή θα παρακολουθεί και θα αξιολογήσει την εφαρμογή των εν λόγω συστάσεων και θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε στην επόμενη έκθεση για την κατάσταση της ψηφιακής δεκαετίας, το 2025.

Ιστορικό

Η πορεία προς την ψηφιακή δεκαετία, η οποία προτάθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, χαράσσει μια σαφή μελλοντική πορεία για την επίτευξη του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τον Δεκέμβριο του 2022, η ευρωπαϊκή διακήρυξη για τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές την συμπλήρωσε θεσπίζοντας τις αρχές και τις δεσμεύσεις που θα πρέπει να ακολουθήσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ΕΕ. Η πρώτη έκθεση για την κατάσταση της ψηφιακής δεκαετίας δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2023.

Η φετινή έκθεση συνοδεύεται από ολοκληρωμένη δέσμη εγγράφων εργασίας, εκθέσεων και μελετών των υπηρεσιών της Επιτροπής, όπου παρουσιάζεται περαιτέρω η πρόοδος στις διάφορες διαστάσεις του DDPP. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Επιτροπής συνέβαλε επίσης στην εν λόγω διαδικασία παρακολούθησης, παρέχοντας τη μεθοδολογία για τη συγκέντρωση των εθνικών ψηφιακών στόχων σε επίπεδο ΕΕ και χαρτογραφώντας το ποσό των επενδύσεων από χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ που διοχετεύονται σε πρωτοβουλίες που έχουν ψηφιακή συνιστώσα.

Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας εντολής, η ΕΕ ανέλαβε σημαντική δράση για την επίτευξη των επιδιώξεων και των στόχων της ψηφιακής δεκαετίας. Με την πρόταση και την έγκριση βασικών νομοθετικών πράξεων, προώθησε ενεργά έναν ασφαλέστερο διαδικτυακό χώρο για τους ευρωπαίους πολίτες και ενίσχυσε την προστασία των καταναλωτών, διασφαλίζοντας παράλληλα το δυναμικό καινοτομίας των ευρωπαϊκών εταιρειών.

Σημαντική χρηματοδότηση της ΕΕ διατέθηκε επίσης για την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού, ιδίως μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (150 δισ. EUR), της DIGITAL Europe (7.9 δισ. EUR) και του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2 — Ψηφιακός τομέας (1.7 δισ. EUR).

«Η σημερινή έκθεση δείχνει σαφώς ότι δεν βρισκόμαστε σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων μας όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην Ευρώπη. Αλλά δείχνει επίσης μια σαφή πορεία προς τα εμπρός: χρειαζόμαστε πρόσθετες επενδύσεις στις ψηφιακές δεξιότητες, τη συνδεσιμότητα υψηλής ποιότητας και την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης. Πρέπει να παρέχουμε κίνητρα για τη χρήση ψηφιακών εργαλείων», δήλωσε η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή.

«Χρειαζόμαστε πολύ περισσότερους ανθρώπους για να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες — τόσο βασικές όσο και εξειδικευμένες — για να αξιοποιήσουμε τα δυνατά μας σημεία. Και πρέπει να προωθήσουμε τη συνεργασία και να ολοκληρώσουμε καλύτερα την ενιαία αγορά μας, ώστε να καταστεί πραγματικά δυνατός ο ψηφιακός μετασχηματισμός σε ολόκληρη την Ευρώπη», πρόσθεσε.

«Οικοδομούμε μια πιο ανταγωνιστική Ευρώπη, η οποία αξιοποιεί το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα και διεκδικείται στον παγκόσμιο τεχνολογικό αγώνα δρόμου. Η σημερινή έκθεση για την κατάσταση της ψηφιακής δεκαετίας προσδιορίζει σαφώς τους τομείς στους οποίους η συλλογική μας δράση πρέπει να επιταχυνθεί για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος και την επίτευξη των στόχων της ψηφιακής δεκαετίας έως το 2030», δήλωσε ο Τιερί Μπρετόν, επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς.

«Επενδύσεις, διασυνοριακή συνεργασία, ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, ενίσχυση της υιοθέτησης βασικών τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη: αυτή είναι η συνταγή επιτυχίας που αποτελεί την ουσία των συστάσεων που διατυπώνουμε σήμερα στα κράτη μέλη».