Επικουρικές: Πώς θεμελιώνεται δικαίωμα συνταξιοδότησης με 15ετία

Διέξοδο στην αναμονή έκδοσης της επικουρικής σύνταξης, ακόμη και για δύο χρόνια, αναμένεται να δώσει η διάταξη που ενεργοποιήθηκε και προβλέπει δυνατότητα λήψης επικουρικής με 15 έτη ασφάλισης.

Σήμερα, εκτιμάται ότι περίπου 35.000 είναι οι ληξιπρόθεσμες αιτήσεις, σε αναμονή, για τις οποίες βέβαια το γεγονός ότι είναι ληξιπρόθεσμες δεν σημαίνει ότι είναι σε αναμονή πάνω από μόνο 3 μήνες. Η αναμονή μετράει από την έκδοση της κύριας και μετά. Συνεπώς, οι περίπου 35.000 δικαιούχοι είναι πιθανό να περιμένουν για μεγαλύτερο διάστημα.

Πλέον, ισχύουν ενιαίοι όροι και προϋποθέσεις θεμελίωσης επικουρικής σύνταξης, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, με τη συμπλήρωση 15 ετών επικουρικής ασφάλισης (4.500 ένσημα) και μάλιστα είτε σε έναν φορέα είτε και διαδοχικά. Η διάταξη που ψηφίστηκε στον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο προχώρησε ένα βήμα μπροστά την προσπάθεια ενοποίησης των κανόνων του ασφαλιστικού μας συστήματος ενώ παράλληλα άνοιξε τον δρόμο και για την ένταξη των  επικουρικών συντάξεων στο σύστημα fast track.

Έτσι, εκτιμάται ότι θα  ξεμπλοκαριστεί ο όγκος των εκκρεμοτήτων, που έχει πλέον μετατοπιστεί στην επικούρηση. Και αυτό γιατί εφεξής όλοι οι ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ που έχουν επικουρική ασφάλιση δικαιούνται μηνιαία επικουρική σύνταξη γήρατος, αρκεί να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) και λάβουν για την αιτία αυτή, κύρια σύνταξη.

Με τη σημαντική αυτή αλλαγή απλοποιούνται οι διαδικασίες για τη θεμελίωση του δικαιώματος σε επικουρική σύνταξη για όλα τα Ταμεία, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η υπαγωγή και των επικουρικών στη διαδικασία fast track.

Τι σημαίνει αυτό: Οι επικουρικές μπορούν να εκδίδονται εντός προθεσμίας 3 μηνών από την ημερομηνία απονομής κύριας σύνταξης ή εντός 6 μηνών από την ημερομηνία αίτησης για την απονομή επικουρικής σύνταξης, αν αυτή υποβλήθηκε μεταγενέστερα από την αίτηση απονομής κύριας σύνταξης.

Στις περιπτώσεις που υφίσταται διαδοχικός χρόνος ασφάλισης σε Ταμεία εντός του ΕΦΚΑ, η επικουρική σύνταξη εκδίδεται από τον φορέα στον οποίο έχει υποβληθεί η σχετική αίτηση.

Προσοχή. Δεν επέρχεται καμία αλλαγή όσον αφορά στη θεμελίωση δικαιώματος για επικουρική σύνταξη λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου, καθώς εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος για κύρια σύνταξη αναπηρίας και θανάτου.

Ο έλεγχος

Καταργείται ο έλεγχος προϋποθέσεων στη διαδικασία ταχείας απονομής επικουρικών συντάξεων, που σημαίνει ότι δεν θα ελέγχεται αν ο ασφαλισμένος έχει το σύνολο ή μέρος του χρόνου επικουρικής ασφάλισης στο πρώην ΕΤΕΑΜ ή σε φορείς που είχαν ενταχθεί σε αυτό, αλλά η αίτηση θα προχωρά ανεξαρτήτως σε ποιον φορέα συμπληρώνει τη 15ετία. Σε δεύτερο χρόνο, θα εξετάζεται εάν υπάρχει και επιπλέον χρόνος και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις, θα δίνεται το επιπλέον ποσό.

Το μέτρο εφαρμόζεται αναδρομικά και στις εκκρεμείς αιτήσεις και ήδη έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης και αναμονής, και αντίστοιχα του στοκ των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων.

Συγκεκριμένα, οι νέες και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις απονομής επικουρικής σύνταξης εφαρμόζονται και σε αιτήσεις που βρίσκονται στη διαδικασία ελέγχου, όπως και σε εκκρεμείς αιτήσεις από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Για να αποφευχθούν τα λάθη, πρέπει να διευκρινιστεί ότι ως εκκρεμείς νοούνται οι αιτήσεις επί των οποίων μέχρι και 19/12/2023 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου) δεν έχει εκδοθεί απόφαση επικουρικής σύνταξης ή είχε εκδοθεί απόφαση αλλά ο συνταξιούχος υπέβαλε ένσταση χωρίς να έχει λάβει απάντηση ως τις 19/12/2023.

Επίσης, στις εκκρεμείς αιτήσεις συγκαταλέγονται και όσες έχουν απορριφθεί σιωπηρά (χωρίς απορριπτική απόφαση) σε διάστημα 50 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Οι συνταξιούχοι που έχουν πάρει απορριπτική απόφαση θα πρέπει να επανέλθουν με νέα αίτηση για επικουρική σύνταξη.

Για αιτήσεις που είχαν υποβληθεί ως τις 19/12/2023 και για τις οποίες έχουν εκδοθεί αποφάσεις αναγνωρίσεων χρόνων ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, διευκρινίζεται ότι εφόσον δεν είχε παρέλθει η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, ως τις 20/12/2023 εκδίδεται απόφαση απονομής επικουρικής σύνταξης με αναδρομικά από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης.

Στην περίπτωση αποφάσεων αναγνώρισης χρόνου ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, για τις οποίες έχει παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, απαιτείται η υποβολή νέας αίτησης και η σύνταξη θα αρχίσει να καταβάλλεται από την ημερομηνία της νέας αίτησης.

Για τον έλεγχο των αποφάσεων που εκδίδονται με τη διαδικασία της ταχείας απονομής, πλέον δίνεται χρονικό περιθώριο ενός έτους στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ για τον έλεγχο των πράξεων απονομής επικουρικής σύνταξης με απώτατο χρονικό όριο ελέγχων ως τα 3 έτη. Η προηγούμενη διάταξη έδινε περιθώριο ελέγχων εντός 3 ετών και αποκλειόταν κάθε έλεγχος μετά την παρέλευση 5ετίας από την έκδοση απόφασης.

Βέβαια, παράλληλα  θεσμοθετήθηκε και το  πέναλτι για πρόωρη έξοδο στις επικουρικές, που εφαρμοζόταν μεν με το νέο σύστημα υπολογισμού των επικουρικών, αλλά αυθαίρετα γιατί δεν υπήρχε ρητή πρόβλεψη στο Νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου).

Πλέον, προβλέπεται μείωση, αντίστοιχη με αυτήν που ισχύει στις πρόωρες κύριες συντάξεις. Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι που επιθυμούν να αποχωρήσουν εφεξής με μειωμένο όριο ηλικίας για κύρια σύνταξη (π.χ. 62 ή 60), θα έχουν από 20/12/2023 μείωση και στο τμήμα της επικουρικής σύνταξης που αφορά χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31η/12/2014. Το ποσοστό μείωσης θα είναι ίδιο με αυτό που επιβλήθηκε στην κύρια σύνταξη λόγω μειωμένου ορίου ηλικίας, δηλαδή από 6% για αποχώρηση κατά ένα έτος πριν το πλήρες όριο ηλικίας, έως 30% για αποχώρηση κατά 5 ή περισσότερα έτη πριν το κανονικό όριο ηλικίας.