Το 20% των φορολογουμένων πληρώνει το... 80% των φόρων

Στις πλάτες του 20% των φορολογουμένων με τα υψηλότερα εισοδήματα, με βάση τα όσα οι ίδιοι δηλώνουν στην Εφορία, πέφτει το 80% των άμεσων φόρων, με τις εισοδηματικές ανισότητες να διευρύνονται χαρακτηριστικά την τελευταία δεκαετία υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης.

Το ΙΟΒΕ προχώρησε σε μια ανάλυση κατανομής εισοδημάτων και φορολογικών βαρών με βάση τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της ΑΑΔΕ, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στις φορολογικές δηλώσεις με τα εισοδήματα του 2021.

Η ακτινογραφία των ανισοτήτων, δεν αποτυπώνει τη δεδομένη φοροδιαφυγή καθώς τα στοιχεία εισοδημάτων και βεβαιωμένων άμεσων φόρων προκύπτουν στη βάση των δηλωθέντων εισοδημάτων από τους φορολογούμενους. Από φέτος, η εικόνα αναμένεται να μεταβληθεί δραστικά, καθώς καθιερώνεται ο τεκμαρτός προσδιορισμός του εισοδήματος των ελευθέρων επαγγελματιών, με το ΥΠΕΘΟ να προσδοκά την είσπραξη περισσότερων από 500 εκατ. ευρώ έξτρα φόρων και δραστική αλλαγή του χάρτη κατανομής των φορολογικών βαρών.

Το ΙΟΒΕ στην ανάλυσή του, χωρίζει το σύνολο των φορολογουμένων σε εισοδηματικά πεμπτημόρια. Στην κατάταξη του 2012, το πρώτο εισοδηματικό κλιμάκιο με το κατώτερο 20% των δηλωθέντων εισοδημάτων εκτείνεται από μηδέν έως 4.000 ευρώ, στο δεύτερο από 4.000 έως 8.000 στο τρίτο από 8.000 έως 14.000 ευρώ, στο τέταρτο από 14.000 έως 24.000 ευρώ και στο πέμπτο (όπου αποτυπώνεται το ανώτατο 20% των δηλωθέντων εισοδημάτων) άνω των 24.000 ευρώ.

Κάνοντας χρήση του δείκτη τιμών της Eurostat , τα αντίστοιχα εισοδηματικά πεμπτημόρια για το 2021 βάζουν στο κατώτατο 20% εισοδήματα από μηδέν έως 1.016 ευρώ, στο δεύτερο από 1.016 έως και 6.098 ευρώ, στο τρίτο από 6.098 έως 11.180 ευρώ, στο τέταρτο από 11.1180 ώς 19.312 ευρώ και στο ανώτατο 20% εισοδήματα άνω των 19.312 ευρώ.

Το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ 2012 και 2021 μειώθηκε κατά 7,2% , παρακολουθώντας τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και το «γιατρικό» των δανειστών. Με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα, μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού βρίσκεται στο όριο της φτώχειας (5.712 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, 5.712 ευρώ για νοικοκυριό με δύο ενήλικες και 11.995 ευρώ για νοικοκυριό με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα τέκνα κάτω των 14 ετών).

Βάζοντας στην ανάλυση και την παράμετρο των βεβαιωμένων φόρων, το ΙΟΒΕ διαπιστώνει αυξημένα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας σε σχέση με το 2012 αφού το κατώτατο 20% έλαβε μόλις το 0,2% του συνολικού εισοδήματος (έναντι 1,4% το 2012) ενώ το ανώτατο 20% έβγαλε το 58,7% του συνολικού εισοδήματος (έναντι του 52,6% το 2012) της Ελλάδας.

Αντίστοιχη είναι και η αύξηση στους πληρωτέους φόρους, με το 60% του πληθυσμού να πληρώνει μόλις το 4,3% των συνολικών φόρων εισοδήματος, ενώ το 20% του πληθυσμού καταβάλει το 81% των συνολικών φόρων (58,7% το 2012).

Το ΙΟΒΕ σημειώνει πως η οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα επέδρασε αρνητικά και σημαντικά στα εισοδήματα των πολιτών και η επίδραση δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί. Επιπλέον, στη βάση των δηλωθέντων εισοδημάτων στις φορολογικές αρχές, η εισοδηματική ανισότητα, που προκύπτει συγκρίνοντας την κατανομή των μεριδίων συνολικού εισοδήματος, οξύνθηκε παρά το ισχύον σύστημα προοδευτικής φορολογίας. Παρά τη μικρή μείωση της προοδευτικότητας της φορολογίας συνολικού εισοδήματος την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται συστηματικά αυξημένο επίπεδο προοδευτικότητας, με τους πολίτες με τα υψηλότερα δηλωθέντα εισοδήματα να επιβαρύνονται με δυσανάλογα υψηλό μερίδιο των συνολικών φόρων .