Δεκάδες πρώιμες διαγνώσεις καρκίνου του πνεύμονα στο Γ. Παπανικολάου

Περίπου 2.500 άτομα έχουν εξεταστεί μέχρι σήμερα στο πλαίσιο του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα, του πρώτου σε πανελλαδικό επίπεδο, που λειτουργεί από το 2017 στην Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική του ΑΠΘ, στο νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης. Σε 75 εξ αυτών έγινε διάγνωση της νόσου, στο σύνολό τους σε πρώιμο στάδιο.

Η υπεύθυνη του Ιατρείου Προσυμπτωματκού Ελέγχου, reader πνευμονολογίας για τον καρκίνο του πνεύμονα στο ΑΠΘ, Σοφία Λαμπάκη, μιλάει στο iatronet.gr για τον μέχρι σήμερα απολογισμό του πιλοτικού προγράμματος, για την προοπτική υιοθέτησης ενός εθνικού προγράμματος που έχει προαναγγελθεί από το Υπουργείο Υγείας και για τα πολλαπλά οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου, που εκτός από τον καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να αποκαλύψει κι άλλες ασθένειες που χρήζουν άμεσης ιατρικής παρέμβασης.

Το πρόγραμμα

Το Ιατρείο Προσυμπτωματικού Ελέγχου για τον Καρκίνο του Πνεύμονα στο νοσοκομείο «Γ.Παπανικολάου», που διανύει το 8ο έτος εφαρμογής, χρησιμοποιεί ως εργαλείο την αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας σε ενεργούς ή πρώην καπνιστές που πληρούν τα κριτήρια ελέγχου, ως άτομα αυξημένου κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου. Στόχος δεν είναι η πρόληψη του καρκίνου, αλλά η πρώιμη διάγνωσή του, ώστε να ξεκινήσει έγκαιρα η θεραπεία, που στη μεγάλη πλειοψηφία γίνεται χειρουργικά.

Το ίδιο εργαλείο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου, που όπως έχει προαναγγελθεί από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, πρόκειται να ξεκινήσει από τέσσερα νοσοκομεία της χώρας.

«Αναμένουμε πληροφορίες και οδηγίες από το υπουργείο για τον χρόνο έναρξης και την ακριβή διαδικασία, η οποία είναι πολύπλοκη και απαιτεί την συνεργασία πολλών άλλων ειδικοτήτων», αναφέρει η κυρία Λαμπάκη, η οποία συμμετείχε μέσω της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας στη σύνταξη των κατευθυντήριων οδηγιών, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

Το 3% όσων ελέγχθηκαν στο πλαίσιο του πιλοτικού ερευνητικού προγράμματος στο «Γ.Παπανικολάου» (75 στους 2.500) διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα, όλοι τους σε πρώιμο στάδιο, από Ι ως ΙΙΙΑ. «Αυτό σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι υποβλήθηκαν σε χειρουργείο και οι 73 από τους 75 ήταν σε στάδιο που δεν χρειάστηκαν συμπληρωματική χημειοθεραπεία. Οι άνθρωποι αυτοί είναι τώρα σε παρακολούθηση για την επόμενη δεκαετία, όπως προβλέπεται σύμφωνα με τις οδηγίες», σημειώνει η υπεύθυνη του ιατρείου.

Το προφίλ των ασθενών

Οι ασθενείς έχουν μέσο όρο ηλικίας τα 65 έτη, αλλά δεν λείπουν και μικρότερες ηλικίες, στην περιοχή των 45 ετών. Περίπου 8 στους 10 είναι άνδρες και η συντριπτική πλειονότητα ενεργοί καπνιστές, εκτός από δύο που ήταν πρώην καπνιστές. Στο 70% των περιπτώσεων η διάγνωση έγινε στην πρώτη αξονική τομογραφία και το 30% στο follow up που γίνεται ανά έτος.

«Κανένας δεν είχε κάποιο σύμπτωμα, ούτως ή άλλως το πρόγραμμα απευθύνεται σε ανθρώπους με αυτό το προφίλ, επειδή το κακό με τον καρκίνο του πνεύμονα είναι ότι όταν δώσει συμπτώματα συνήθως έχει εξαπλωθεί και είναι σε εκτεταμένο στάδιο. Δεν επιδέχεται χειρουργικής αντιμετώπισης και οι επιβιώσεις είναι πολύ μικρότερες από ότι είναι οι δυνητικά των ανθρώπων που θα χειρουργηθούν», διευκρινίζει η κ.Λαμπάκη, προσθέτοντας πως στους τελευταίους οι επιβιώσεις άνω της πενταετίας φτάνουν από το 75% ως και το 93%. «Δηλαδή ως και οι 93 στους 100 θα ξεπεράσουν την πενταετία, την επταετία, όταν και θα θεωρούνται πια ελεύθεροι νόσου», τονίζει.

Εκτός από τον καρκίνο του ήπατος, ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που υποβλήθηκαν στον έλεγχο βρέθηκε με πνευμονική ίνωση, σε αρκετούς άλλους εμφύσημα (ΧΑΠ), ενώ σε κάποιους διαγνώστηκαν καρδιακά νοσήματα που παραπέμφθηκαν σε καρδιολόγους και χρειάστηκε να αντιμετωπιστούν με by pass. Συνολικά σε ένα ποσοστό περίπου 15% βρέθηκαν νοσήματα που χρειάστηκαν άμεση ιατρική παρέμβαση.

Τα άτομα που πληρούν τα κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα έχουν ηλικία 50 ως 80 ετών και είναι ενεργοί καπνιστές ή έχουν διακόψει το κάπνισμα τα τελευταία 15 χρόνια.

Αν η Ελλάδα υιοθετήσει εθνικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα θα είναι μια από τις πρώτες χώρες της Ε.Ε. που θα το κάνουν, καθώς σήμερα μόνο η Κροατία και η Πολωνία έχουν προχωρήσει σε κάτι ανάλογο.

Οι survivors και η ψυχολογική στήριξη

Η κ.Λαμπάκη μίλησε για το θέμα στο πλαίσιο επιστημονικής ενημερωτικής συνάντησης για την υγεία των πνευμόνων που διοργάνωσε το απόγευμα της Παρασκευής στη Θεσσαλονίκη ο μη κερδοσκοπικός κοινωνικός φορέας «FairLife - Φροντίδα και Πρόληψη για τον καρκίνο του πνεύμονα».

Η πνευμονολόγος τονίζει την πολύτιμη βοήθεια του φορέα, στηρίζοντας έμπρακτα τους ανθρώπους που νοσούν από καρκίνο του πνεύμονα και τους φροντιστές τους, και καλύπτοντας ένα κενό που υπάρχει στο σύστημα υγείας.

«Τα δεδομένα σήμερα έχουν αλλάξει. Το 2005, όταν εγώ ξεκίνησα να ασχολούμαι με την ογκολογία, η επιβίωση των ανθρώπων που νοσούσαν από εκτεταμένο καρκίνο του πνεύμονα ήταν 18 με 24 μήνες το πολύ. Σήμερα έχουμε ανθρώπους που έχουν λάβει ανοσοθεραπεία και ζουν με μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα και 6, 7, 8 χρόνια και πάμε να φτάσουμε τη δεκαετία, όπως έχει συμβεί στο μελάνωμα», τονίζει, προσθέτοντας: «όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ζουν αυτά τα χρόνια με εναλασσόμενες θεραπείες, έχουν πολύ μεγάλο ψυχολογικό βάρος. Μελέτες έχουν δείξει πως αυτοί οι άνθρωποι, που τους λέμε survivors στον καρκίνο του πνεύμονα, αντιμετωπίζουν σοβαρή ψυχολογική επιβάρυνση, γιατί φοβούνται ότι στο επόμενο τρίμηνο τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν. Πολλοί από τους ασθενείς μου έχουν βρει στη FairLife πολύτιμη δωρεάν βοήθεια με γραμμές υποστήριξης».