S&P: Τα μαύρα πρόβατα της Ευρώπης έγιναν οι πιο καλοί... μαθητές

Η εστίαση της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ μετατοπίζεται στη δημοσιονομική πειθαρχία, με την εκ νέου εισαγωγή δημοσιονομικών κανόνων, καθώς το μακροοικονομικό περιβάλλον εξομαλύνεται, στον απόηχο της πανδημίας και των σοκ στις τιμές της ενέργειας, σημειώνει η S&P σε ανάλυσή της.

Η πορεία προς χαμηλότερο δημόσιο χρέος, τονίζει, θα έχει εμπόδια, όπως η αύξηση του κόστους λόγω τόκων, οι επίμονες μακροοικονομικές προκλήσεις και οι πιέσεις για δαπάνες. Ετσι, η μείωση του δημόσιου χρέους θα διαφέρει πολύ μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης. 

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, ιδίως όσον αφορά το χρέος και την πολιτική βούληση να επιτευχθεί δημοσιονομική εξυγίανση. Η πρόοδος προς τη βελτίωση των προϋπολογισμών είναι επομένως πιθανό να αποδειχθεί άνιση. Η Ελλάδα (BBB-/Stable), η Κύπρος (BBB/Positive) και η Πορτογαλία (BBB+/Positive) μειώνουν ήδη ραγδαία το χρέος, αν και ξεκινούν από σημαντικά υψηλότερα επίπεδα, και πρόκειται να συνεχίσουν.

Η Ιταλία (BBB/Stable) και η Ισπανία (A/Stable) ακολουθούν λιγότερο φιλόδοξες τροχιές μείωσης του χρέους, ενώ οι δείκτες δημόσιου χρέους/ΑΕΠ στη Γαλλία (ΑΑ/Αρνητικό) και στο Βέλγιο (AA/Σταθερό) είναι πιθανό να μείνουν στάσιμοι, χωρίς πρόσθετη δημοσιονομική προσπάθεια. Εν τω μεταξύ, ο οίκος αναμένει ήπια μόνο μείωση του χρέους στη Γερμανία (ΑΑΑ/Σταθερό) και στην Αυστρία (ΑΑ+/Σταθερό), οι οποίες επωφελούνται από σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα χρέους από τους γείτονές τους, και επομένως από ισχυρότερα δημοσιονομικά αποθέματα ασφαλείας.

Οι υψηλότερες πληρωμές τόκων δεν θα επηρεάσουν εξίσου τα κράτη της ευρωζώνης:

• Η Ιταλία και η Ισπανία, των οποίων οι πληρωμές τόκων το 2026 προβλέπονται στο 4,6% του ΑΕΠ και στο 3%, αντίστοιχα, θα έχουν κάποιους από τους βαρύτερους λογαριασμούς στην ευρωζώνη. Η περαιτέρω μείωση του χρέους θα απαιτήσει πρόσθετα μέτρα μείωσης του ελλείμματος που θα αντισταθμίσουν την αύξηση των πληρωμών τόκων.
• Οι πληρωμές τόκων της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, οι οποίες ήταν παρόμοιες με αυτές της Ισπανίας το 2022 (2,4% του ΑΕΠ), θα παραμείνουν συγκρατημένες έως το 2026. Αυτό θα υποστηριχθεί από το ότι έχουν λιγότερο κόστος για τα δάνεια που έχουν λάβει από τον επίσημο τομέα (αυτό αφορά περίπου το 20% του χρέους της Πορτογαλίας και το 75% για την Ελλάδα) και την αναμενόμενη μείωση του δημόσιου χρέους ως μερίδιου του ΑΕΠ. Η Ελλάδα θα επωφεληθεί επίσης από την πολύ μεγάλη μέση διάρκεια λήξης, περίπου 20 χρόνια, η οποία παρατείνει τον χρόνο πριν οι υψηλότερες αποδόσεις μετακυλιστούν σε πληρωμές τόκων.
• Οι πληρωμές τόκων/ΑΕΠ της Κύπρου θα πρέπει επίσης να αποδειχθούν περιορισμένες, για λόγους παρόμοιους με αυτούς που επηρεάζουν την Ελλάδα και την Πορτογαλία.
• Οι πληρωμές τόκων/ΑΕΠ της Γαλλίας και του Βελγίου θα αυξηθούν πέραν του 2% έως το 2026, λόγω των υψηλότερων επιτοκίων και των στάσιμων επιπέδων χρέους. Η Αυστρία, εν τω μεταξύ, θα παρουσιάσει απότομη αύξηση στις πληρωμές τόκων/ΑΕΠ, αν και ο λόγος θα παραμείνει κάτω του 2%.
• Οι πληρωμές τόκων της Γερμανίας θα αυξηθούν αλλά θα παραμείνουν κάτω από το 1% του ΑΕΠ έως το 2026. Αυτή η ήπια αύξηση οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα χρέους.

Υψηλά επίπεδα χρέους και απότομη μείωση 

Η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Κύπρος έχουν ήδη φέρει τη σχέση χρέος/ΑΕΠ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα (162% για την Ελλάδα το 2023, 105% για την Πορτογαλία και 79% για την Κύπρο).

Αυτή η απόδοση ήταν αποτέλεσμα ισχυρής δημοσιονομικής εξυγίανσης. Η Κύπρος παρουσίασε δημοσιονομικό πλεόνασμα το 2022, η Πορτογαλία το 2023, ενώ η Ελλάδα επέστρεψε σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2022.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα υποστηρίχθηκαν από τη συγκρατημένη αντίδραση της τριάδας σε πληθωριστικούς κραδασμούς, τις ανθεκτικές οικονομίες που στηρίχθηκαν από τον τουρισμό και τη σημαντική ώθηση των κρατικών εσόδων από τον πληθωρισμό, ο οποίος ήταν πολύ υψηλότερος από αυτόν που είχε προϋπολογιστεί.

Η S&P περιμένει ότι οι τρεις χώρες θα παρουσιάσουν πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα που θα υπερβαίνουν το 2% του ΑΕΠ το 2024. Ωστόσο, δεδομένης της ήδη σημαντικής δημοσιονομικής τους εξυγίανσης μετά την πανδημία, οι πρόσθετες δημοσιονομικές βελτιώσεις είναι πιθανό να είναι λιγότερο σημαντικές κατά την περίοδο 2025-2026.

Ο οίκος επισημαίνει ότι οι παραπάνω βελτιώσεις και οι συνεχιζόμενες θετικές τάσεις οδήγησαν στην περσινή απόφαση για αναβάθμιση της Ελλάδας και στην αναθεώρηση σε «θετικές» των προοπτικών της Πορτογαλίας και της Κύπρου. Περαιτέρω βελτίωση στα δημόσια οικονομικά των χωρών θα μπορούσε να προκαλέσει θετικές ενέργειες αξιολόγησης.

Είναι αξιοσημείωτο ο βαθμός στον οποίο οι καταστάσεις αυτών των χωρών έρχονται σε αντίθεση με τις επιδόσεις τους στον απόηχο της κρίσης δημόσιου χρέους το 2010. Στη συνέχεια, ήταν μεταξύ των κρατών της ζώνης του ευρώ που αναγκάστηκαν να μπουν σε προγράμματα στήριξης.