Οι γκρίζες ζώνες στο σχέδιο της κυβέρνησης για την ακρίβεια

«Μαστίγιο και καρότο» στους προμηθευτές, προκειμένου η Ελληνική Στατιστική Αρχή να καταγράψει μείωση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, επιλέγει η κυβέρνηση.

Τα νέα μέτρα, η αποτελεσματικότητα των οποίων μένει να φανεί στην πράξη από τον Μάρτιο, οπότε και θα εφαρμοστούν, προβλέπουν μεταξύ άλλων αντίποινα σε όσους κάνουν ανατιμήσεις και δραστικό περιορισμό των εκπτώσεων των προμηθευτών προς τα σούπερ μάρκετ, για να μειωθεί ο πληθωρισμός.

Με το πρώτο, από το πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε χθες Τετάρτη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και εξειδίκευσε ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, η κυβέρνηση επιχειρεί να αποτρέψει τις εταιρείες να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις.

Αν και δεν τους το απαγορεύει, θέτει ένα σημαντικό αντικίνητρο. Όσοι προμηθευτές, είπε χθες ο υπουργός Ανάπτυξης, αυξάνουν αδικαιολόγητα τις τιμές των προϊόντων, δεν θα μπορούν να πραγματοποιούν για τρεις μήνες προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα που έχουν ανατιμήσει.

Αυτό το μέτρο αφορά όλα τα προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ. Ωστόσο από τη δήλωση του υπουργού δεν γίνεται σαφές τι σημαίνει αδικαιολόγητες ανατιμήσεις, ποιος το αποφασίζει και πώς στοιχειοθετείται αυτό.

Πάντως το συγκεκριμένο μέτρο που έχει άμεση ισχύ δεν φαίνεται να χαροποίησε τους προμηθευτές. Πηγές από την αγορά εκτιμούν ότι η απειλή της διακοπής των προωθητικών ενεργειών για ένα τρίμηνο θα δράσει αποτρεπτικά στις ανατιμήσεις.

«Όσοι σήμερα κάνουν ανατιμήσεις και κάνουν προσφορές ή αυτοί που κάνουν ανατιμήσεις με μεγαλύτερη ευκολία, θα το σκεφτούν πολύ περισσότερο πλέον γιατί θα βρεθούν με ανταγωνιστικό μειονέκτημα και ο καταναλωτής θα αξιολογήσει διαφορετικά το προϊόν».

Σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ (Iνστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) -σ.σ. η συγκεκριμένη έρευνα δεν υπάρχει πλέον στο site του Ινστιτούτου-, το 63% των καταναλωτών το 2022 «κυνηγούσε» τις προσφορές έναντι 58% που ήταν το ποσοστό το 2021 και 74% το 2017.

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας που είχαν ανακοινωθεί στις αρχές του 2023, το 43% του κοινού δήλωνε ότι προτιμούσε περισσότερο τις προσφορές παρά χαμηλές τιμές, ενώ 1 στους 2 (ποσοστό 51%) ανέφερε ότι οι προσφορές τον βοηθούν να αντιμετωπίσει τις ανατιμήσεις. Αντίθετη άποψη είχε το 27% του δείγματος.

Για την πλειονότητα των εταιρειών, οι προσφορές και οι προωθητικές ενέργειες αποτελούν κομβικό σημείο της εμπορικής τους πολιτικής και απάντηση στην πίεση που δέχονται από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Το δεύτερο μέτρο το οποίο αναμένεται να έχει άμεση επίπτωση στον πληθωρισμό αφορά τον περιορισμό κατά 30% των συνολικών εκπτώσεων που δίνουν οι προμηθευτές απορρυπαντικών, καθαριστικών σπιτιού, οδοντόκρεμων, αφρόλουτρων/σαμπουάν και βρεφικών πανών, στα σούπερ μάρκετ.

Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα σαμπουάν που έχει τιμή τιμοκαταλόγου 7 ευρώ. Σήμερα ο καταναλωτής το αγοράζει, μέσω προωθητικής ενέργειας 1+1 δώρο, 7 ευρώ, παίρνοντας δύο συσκευασίες. Με βάση τα όσα προωθεί η κυβέρνηση, από τον Μάρτιο και μετά η έκπτωση 50% που έκανε ο προμηθευτής προς το σούπερ μάρκετ θα πρέπει να μειωθεί κατά 30%, δηλαδή να πάει στο 15%. Άρα η τιμή τιμοκαταλόγου από τα 7 ευρώ θα μειωθεί στα 5,95 ευρώ.

Για τον καταναλωτή, όμως, αν οι εταιρείες δεν συνεχίσουν πάνω στη μειωμένη τιμή τις προωθητικές ενέργειες και τις προσφορές, θα είναι πιο ακριβό, αφού πριν την εφαρμογή του νέου μέτρου, έβγαινε 3,5 ευρώ το τεμάχιο. Αν όμως οι προμηθευτές συνεχίσουν τις ίδιες προωθητικές ενέργειες 1+1 δώρο, τότε και ο καταναλωτής θα είναι ωφελημένος αφού θα πληρώσει την τιμή στο μισό, δηλαδή 2,95 ευρώ.

Σε αυτό το σενάριο θα μειωθεί και η τιμή τιμοκαταλόγου και η τιμή για τον καταναλωτή. Όμως στην πράξη αυτό που εκτιμούν παράγοντες της αγοράς είναι μείωση του βάθους και της έντασης των προσφορών και των προωθητικών ενεργειών.

«Είναι σίγουρο πως περιορίζεται το κίνητρο των προμηθευτών να κάνουν τόσο έντονες προωθητικές ενέργειες, οι οποίες κάποιες διαρκούσαν έως και ένα χρόνο», λέει στέλεχος της αγοράς στο Euro2day.gr. Όπως εκτιμά το ίδιο στέλεχος, οι προμηθευτές θα κάνουν «πιο λογικές προσφορές και από μικρότερη βάση εκκίνησης», κάτι που όπως εκτιμά, θα γυρίσει μπούμερανγκ στον καταναλωτή.

Το συγκεκριμένο μέτρο, το οποίο θα εφαρμοστεί από τον Μάρτιο προκειμένου να εξαντληθεί το απόθεμα που υπάρχει στην αγορά, σύμφωνα με στελέχη του λιανεμπορίου και των προμηθευτών θα έχει άμεση επίπτωση στον πληθωρισμό.

Αναφορικά με το βρεφικό γάλα, όπως ανακοίνωσε ο κ. Σκρέκας, θα καθοριστεί πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους των εταιρειών που εισάγουν, παράγουν και το διακινούν στην Ελλάδα. Το πλαφόν θα ορισθεί ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων και εμπορικού κέρδους 7%.

Η συγκεκριμένη κατηγορία αφορά πολύ μικρό ποσοστό του τζίρου των σούπερ μάρκετ και πολύ μικρό μέρος στο συνολικό καλάθι. Λογικό, διότι το βρεφικό γάλα είναι μεν ανελαστική δαπάνη, αλλά για όσα νοικοκυριά έχουν νεογέννητα και μικρά παιδιά έως 2 ετών, που καταναλώνουν βρεφικά γάλατα πρώτης, δεύτερης και τρίτης βρεφικής ηλικίας. Δηλαδή αφορά περί τις 150.000 οικογένειες (το 2022 γεννήθηκαν 76.541 βρέφη).

Το τελευταίο μέτρο αφορά τις «καθαρές» τιμές από το χωράφι στο ράφι. Με το μέτρο αυτό θα υποχρεωθούν οι προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε «καθαρές» τιμές (net pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα.

Για το συγκεκριμένο μέτρο, η αγορά κρατά μικρό καλάθι τόσο ως προς την εφαρμογή του όσο και ως προς τι αποτέλεσμα θα έχει στις τιμές και αν θα υπάρξει αποκλιμάκωσή τους.