Ελλάδα και έξι χώρες αντιστέκονται στο «πράσινο χαράτσι» στη ναυτιλία

Τα μεγάλα ευρωπαϊκά ναυτιλιακά κράτη αντιστέκονται στα σχέδια της ΕΕ να χρεώσει τα πλοία που εισέρχονται στα ύδατά τους για εκπομπές ρύπων, υποστηρίζοντας ότι η πολιτική θα μπορούσε να εκτρέψει το θαλάσσιο εμπόριο μακριά από το μπλοκ.

Σε επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την οποία είδαν οι Financial Times, υπουργοί από επτά χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Ιταλίας, ζήτησαν παύση των σχεδίων για ένταξη της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας εκπομπών ρύπων της ΕΕ (ETS) από τον Ιανουάριο. Η επιστολή ανέφερε ότι η κίνηση κινδυνεύει να απομακρύνει τις δραστηριότητες από τα ευρωπαϊκά λιμάνια, ενώ προσφέρει περιορισμένο περιβαλλοντικό όφελος.

«Το καθεστώς ETS που θα τεθεί σε ισχύ το 2024 μπορεί να προκαλέσει εκπομπές σε άλλα μέρη του κόσμου και ακόμη και να αυξήσει τον όγκο των εκπομπών [αερίων του θερμοκηπίου] μέσω μακρύτερων διαδρομών για να αποφευχθούν οι προσεγγίσεις στα λιμάνια της ΕΕ», δήλωσαν οι υπουργοί.

Θα μπορούσε επίσης να έχει «σοβαρές επιπτώσεις στους τομείς εισαγωγών και εξαγωγών μας» και στις επενδύσεις στα λιμάνια, ανέφεραν.

Σύμφωνα με σχέδια για τη φορολόγηση των εκπομπών της ναυτιλίας εντός της περιορισμένης δικαιοδοσίας τους, οι Βρυξέλλες θα απαιτήσουν σύντομα από τους πλοιοκτήτες να αγοράζουν πιστώσεις για κάθε τόνο εκπομπών CO₂ που παράγουν σε ταξίδια μεταξύ δύο λιμένων της ΕΕ, καθώς και για τις μισές εκπομπές τους σε δρομολόγια μεταξύ λιμένων της ΕΕ και ενός λιμανιού εκτός ΕΕ. 

Οι κανόνες θα εισαχθούν σταδιακά με όλες τις εκπομπές να καλύπτονται έως το 2026.

Η τρέχουσα τιμή στην Ευρώπη είναι περίπου 80 ευρώ ο τόνος. Η Lloyd's List, η εταιρεία ναυτιλιακών ειδήσεων και αναλύσεων, έχει υπολογίσει ότι εάν η τιμή του άνθρακα στην ΕΕ παραμείνει μεταξύ 80 και 90 ευρώ ανά τόνο CO2, τα συνολικά φορολογικά έσοδα από την κάλυψη της ναυτιλίας από το ETS θα μπορούσαν να ανέλθουν σε περισσότερα από 11 δισ. ευρώ ετησίως.

Το πλοίο που είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσει τον υψηλότερο λογαριασμό ETS ήταν το κρουαζιερόπλοιο MSC Grandiosa, ανέφερε. Θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ετήσιο λογαριασμό 11 εκατ. ευρώ το 2026.

Παρά το γεγονός ότι υποστήριξαν τον γενικό στόχο της πολιτικής, οι υπουργοί, στους οποίους συμμετείχαν και εκείνοι της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Κύπρου, της Κροατίας και της Μάλτας, δήλωσαν ότι οι πλοιοκτήτες είναι πιθανό να βρουν «παραθυράκια» και να εκτρέψουν το εμπόριο μέσω λιμένων εκτός ΕΕ κατά μήκος της Ακτή της Μεσογείου, όπως το Tanger Med του Μαρόκου ή το Port Said της Αιγύπτου για να αποφύγουν το πρόσθετο κόστος.

Οι Βρυξέλλες έχουν υιοθετήσει κανόνες για την αποτροπή της φοροδιαφυγής μέσω αυτών των δύο λιμένων της Μεσογείου, επειδή απέχουν λιγότερο από 300 ναυτικά μίλια από τις ακτές της ΕΕ, αλλά οι υπουργοί είπαν ότι αυτό «δεν ήταν αρκετό».

Οι υπουργοί κάλεσαν την Επιτροπή να εκδώσει δημόσια δήλωση με τη δέσμευση να αντιμετωπίσει με συγκεκριμένα μέτρα τους κινδύνους για τα λιμάνια της ΕΕ που συνδέονται με την επιβολή της εισφοράς.

Εμπειρογνώμονες σε θέματα εμπορίου και περιβάλλοντος αντέκρουσαν τους ισχυρισμούς των υπουργών για εμπορικές απώλειες. Ο Philip Damas, επικεφαλής της συμβουλευτικής υπηρεσίας στην Drewry, είπε ότι υπάρχει «πιθανότητα» τα πλοία να χρησιμοποιήσουν λιμάνια εκτός ΕΕ για να αποφύγουν φόρους στις εκπομπές τους, αλλά ο κίνδυνος είναι «χαμηλός» και θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του συνολικού οικονομικού κέρδους , αφού ελήφθησαν υπόψη τα έξοδα τυχόν πρόσθετων λιμενικών στάσεων.

Ο Tristan Smith, ερευνητής ναυτιλίας και ενέργειας στο University College του Λονδίνου, είπε ότι «η διαρροή άνθρακα» σε χώρες εκτός ΕΕ «μπορεί να είναι πραγματική». Ωστόσο, επέκρινε τις εκκλήσεις για συμπερίληψη περισσότερων λιμένων εκτός της ΕΕ στο σύστημα εκτός από το Tanger Med και το Port Said, επισημαίνοντας ότι αυτό απλώς θα μετατόπιζε τον κίνδυνο περαιτέρω σε διαφορετικά λιμάνια.

Η Επιτροπή είπε ότι υπάρχουν μέτρα στο πλαίσιο της νομοθεσίας για την αποφυγή του κινδύνου φοροδιαφυγής και ότι οι Βρυξέλλες θα «παρακολουθούν στενά τις επιπτώσεις αυτού και εάν υπάρχει ανάγκη προσαρμογών, είμαστε έτοιμοι να το εξετάσουμε».