Attica: Πώς αντέχει η ελληνική ανάκαμψη στους αντίθετους ανέμους

Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα συνεχίζει να επιβραδύνεται, ενώ o ρυθμός πληθωρισμού κάμπτεται με αργό ρυθμό. Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία επιδεινώνονται, με τη γερμανική οικονομία να αντιμετωπίζει πλέον τον κίνδυνο ύφεσης, ενώ η διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία και η μεταβλητότητα των διεθνών τιμών ενέργειας αποτελούν εστίες αβεβαιότητας.

Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα σύμφωνα με το Attica Economic Review Σεπτεμβρίου 2023 με τίτλο ««Ανθεκτικός ρυθμός ανάκαμψης υπό τη σκιά επιδείνωσης στο διεθνές περιβάλλον», το οποίο συντάσσεται από την Attica Bank σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ.

Το υψηλότερο κόστος χρήματος δρα ανασταλτικά στα καταναλωτικά και επενδυτικά σχέδια νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το διεθνές επενδυτικό κλίμα κατέγραψε έντονη κάμψη τον Σεπτέμβριο, με τις διεθνείς κεφαλαιαγορές να αποτυπώνουν σημαντική πτωτική τάση.

• Το οικονομικό κλίμα επιδεινώθηκε στην Ευρώπη τον Σεπτέμβριο, καθώς η εξασθένιση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και επιδείνωση των προσδοκιών σε Κατασκευές και Λιανικό Εμπόριο επικράτησαν έναντι της σταθεροποίησης των επιχειρηματικών προσδοκιών σε Βιομηχανία και τις Υπηρεσίες.
• Οι διεθνείς τιμές ενέργειας συνεχίζουν να καταγράφουν υψηλή μεταβλητότητα με την τιμή του πετρελαίου να αυξάνεται σημαντικά τον Σεπτέμβριο, ενώ του φυσικού αερίου κατέγραψε στασιμότητα. Το ευρώ υποχώρησε περαιτέρω έναντι του δολαρίου τον ίδιο μήνα.
• Το κόστος χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα συνέχισε να αυξάνεται στην Ευρωζώνη τον Αύγουστο. Αντίστοιχα, οι αποδόσεις κρατικών ομολόγων κινήθηκαν ανοδικά έως και τον Σεπτέμβριο, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ, στις οποίες και αποφεύχθηκε εκ νέου μια προσωρινή στάση πληρωμών του δημοσίου.
• Μεταξύ των διεθνών προκλήσεων, οι ασκούντες δημοσιονομική πολιτική καλούνται να ανταποκριθούν στο δύσκολο έργο της διαχείρισης προσδοκιών οι οποίες είχαν δημιουργηθεί την περίοδο συστηματικής δημοσιονομικής τόνωσης των τελευταίων ετών, προκειμένου να συντονιστούν με τους αντίστοιχους χειρισμούς των ασκούντων νομισματικής πολιτικής.

Εγχώριες τάσεις

Η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα καταγράφει ανάκαμψη ισχυρότερη από τον μέσο όρο στην Ευρώπη, ωστόσο η τροχιά της απειλείται από τα «σύννεφα» επιβράδυνσης της διεθνούς και Ευρωπαϊκής οικονομίας, σύμφωνα με το report της Attica Bank. Με ενισχυμένη την εμπιστοσύνη από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον πρώτο εκ των τεσσάρων διεθνών οίκων που αναγνωρίζει η ΕΚΤ, την DBRS, το spread των ελληνικών κρατικών ομολόγων μειώνεται σταδιακά έναντι του πυρήνα της Ευρωζώνης.

Ωστόσο το επενδυτικό κλίμα στην εγχώρια κεφαλαιαγορά επιδεινώθηκε τον Σεπτέμβριο υπό τις πιέσεις στις διεθνείς αγορές. O πληθωρισμός έχει αποκλιμακωθεί σε επίπεδα κοντά στο 3%, ωστόσο ο δομικός πληθωρισμός (πλην ενέργειας και μη επεξεργασμένων τροφίμων) παραμένει υψηλότερος του μ.ό. στην Ευρώπη.

Στις θετικές εξελίξεις:

1. Οι πρόσφατες αυξήσεις στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων παραμένουν ηπιότερες από τις αντίστοιχες στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.
2. Η αγορά εργασίας εμφανίζει πρόοδο, αν και με βραδύτερο ρυθμό, με μείωση του ποσοστού ανεργίας κάτω από 11% στα μέσα του 2023.
3. Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο συρρικνώνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό.

1. Βραχυχρόνιοι δείκτες δραστηριότητες, όπως η βιομηχανική παραγωγή και το λιανικό εμπόριο καταγράφουν πτώση στα μέσα του 2023.
2. Οι φυσικές καταστροφές απαιτούν στοχευμένες παρεμβάσεις πολιτικής, ενώ αυξάνουν την πίεση στον περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο.
3. Η πιστωτική επέκταση προς τον ιδιωτικό τομέα καθώς και η εξέλιξη των ΜΕΔ στους ισολογισμούς των τραπεζών εμφανίζουν σημάδια στασιμότητας κατά τη διάρκεια του 2023.
4. Το αυξανόμενο κόστος χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα αποτελεί εμπόδιο σε νέες παραγωγικές επενδύσεις.

Τάσεις στο κόστος στέγασης και τις τιμές οικιστικών ακινήτων σε Ελλάδα και Ευρωζώνη

Η αγορά των ακινήτων στην Ελλάδα παρουσιάζει μια αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα όχι μόνο δημιουργεί ελκυστικότερες συνθήκες επενδύσεων στην αγορά ακινήτων, αλλά και να αυξάνει το κόστος στέγασης για τα νοικοκυριά.

Οι αυξήσεις των τιμών των ακινήτων εξηγούνται εν μέρει από την ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση στις άμεσες ξένες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων, αλλά και την ολοένα και πιο έντονη αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης που αυξάνει το δυνητικό μακροχρόνιο μίσθωμα, αλλά και τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων.

Oι δείκτες Price-to-Rent και Price-to-Income καταγράφουν ανάκαμψη, υποδεικνύοντας αυξημένη ζήτηση για αγορά ακινήτων, αλλά και ολοένα υψηλότερο κόστος κάλυψης βασικών αναγκών στέγασης.

Η αύξηση στις τιμές αγοράς ακινήτων είναι σε παρόμοια επίπεδα με τις ποσοστιαίες αυξήσεις που παρατηρούνται στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Η αύξηση των τιμών των ακινήτων στην Ελλάδα συγκεντρώνεται περισσότερο σε αστικές περιοχές, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Σχετικά με τις τιμές των ενοικίων, παρατηρείται πολύ πιο ήπια αύξηση. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση του δείκτη Price-to-Rent, που υποδηλώνει μεγαλύτερες πιέσεις επενδύσεων για αγορές ακινήτων, μιας και η αγορά ενός ακινήτου δείχνει να έχει αυξημένες αποδόσεις.

Το υψηλό κόστος στέγασης, το οποίο συνοδεύεται από τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού και την επακόλουθη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού με σκοπό την επιστροφή του πληθωρισμού σε φυσιολογικά επίπεδα, δημιουργεί προκλήσεις όχι μόνο στην δαπάνη των νοικοκυριών, αλλά και στην αποπληρωμή ενυπόθηκων δανείων και στη ζήτηση νέων δανείων.

Περίπου το 25% των ελληνικών νοικοκυριών δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματος τους για ανάγκες στέγασης, όπως επίσης και το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματος τους, ανάμεσα στα υπόλοιπα κράτη μέλη.

Το υψηλό ενεργειακό κόστος οδηγεί μεγάλο ποσοστό των νοικοκυριών σε καθυστερήσεις πληρωμών, αλλά και δημιουργεί καταναλωτικές στρεβλώσεις.

* Δείτε όλη την ανάλυση, πίνακες και γραφήματα, στη στηλη "Συνοδευτικό Υλικό"