Παραπαίει η αγορά των καζίνο, αποκαλυπτική μελέτη

Μόλις το 6% των εσόδων της αγοράς αποδίδουν τα 10 καζίνο ενώ, στο σύνολό τους, οι επιχειρήσεις που τα λειτουργούν είναι προβληματικές, σε ένα ή περισσότερα επίπεδα.

Η αποκαλυπτική μελέτη για τα καζίνο που ολοκλήρωσε η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων καταγράφει τα προβλήματα βιωσιμότητας, τα οποία, όπως τονίζουν, είναι λογικό να δημιουργούν εσωστρέφεια στις επιχειρήσεις και πολλές φορές επιλογή λανθασμένων στρατηγικών.

«Η ΕΕΕΠ έχει στρατηγική για τα καζίνο, η οποία στηρίζεται στη αρχή της Βιωσιμότητας. Τα καζίνο πρέπει να βοηθηθούν, να εξυγιανθούν, να ανακάμψουν και να αναπτυχθούν», επισημαίνει ο πρόεδρος της Επιτροπής Δ. Ντζανάτος στο εισαγωγικό του σημείωμα.

Σημερινή κατάσταση της αγοράς τυχερών παιγνίων

Το μερίδιο των δέκα καζίνο επί της συνολικής αγοράς τυχερών παιγνίων κυμαίνεται στο 8,1%. Στα έσοδα από «δικαιώματα» και «φόρους παικτών» που εισπράττει το δημόσιο μέσω της ΕΕΕΠ, μόνο ποσοστό της τάξης του 6,2% προέρχεται από τα καζίνο.

Στο επίπεδο της απασχόλησης εργαζόμενων, η συμμετοχή της αγοράς των καζίνο είναι πιο σημαντική και ανέρχεται σε ένα ποσοστό της τάξης του 12,8%. 

Ο συνολικός μέσος τζίρος 8ετίας από τυχερά παίγνια για τα καζίνο, μετά την αφαίρεση των κερδών των παικτών, είναι της τάξης των 219 εκατ. ευρώ. Στην εξαετία 2014-2019, το αντίστοιχο ποσό είναι 258 εκατ. ευρώ και εκφράζει πιο αντιπροσωπευτικά τον τζίρο του κλάδου, ενώ η εξέλιξη αυτή την περίοδο δείχνει πως ακολουθεί μία ήπια πτωτική τάση.

Τα καζίνο που αντλούν την πελατεία τους από τις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας (Πάρνηθας, Λουτρακίου, Θεσσαλονίκης), καλύπτουν ποσοστό της τάξης του 83,2% του ως άνω εξεταζόμενου συνολικού τζίρου. Έξι καζίνο (Θράκη, Κέρκυρα, Πόρτο Καρράς, Ρίο, Ρόδος, Σύρος) έχουν ένα συνολικό μερίδιο που ανέρχεται σε ποσοστό 16,6%. Τρία Καζίνο (Πόρτο Καρράς, Σύρος, Φλώρινα) έχουν μερίδιο συνολικά 1,2% και το καθένα κάτω από 1%. 

Κεφαλαιακή επάρκεια των καζίνο

Τα συνολικά ίδια κεφάλαια του κλάδου το 2021 ήταν αρνητικά για το ποσό των 560 εκατ. ευρώ περίπου. Τα πέντε από τα δέκα καζίνο είχαν αρνητικά ίδια κεφάλαια ποσού περίπου 600 εκατ. ευρώ. Το 99% αυτού του ποσού αφορά το Καζίνο Λουτρακίου και τα Καζίνο Ρίο, Κέρκυρας και Θράκης.

Το μόνο καζίνο με σχετικά υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια είναι αυτό της Πάρνηθας. Προέρχεται κυρίως από παλαιότερες επενδύσεις του δημοσίου, ενώ στην περίοδο 2014 - 2021 μειώθηκε από 85 εκατ. ευρώ σε 39 εκατ. ευρώ περίπου.

Για δύο καζίνο (Πόρτο Καρράς, Φλώρινα) δεν εμφανίζονται ίδια κεφάλαια, ενώ στα δύο καζίνο που εμφανίζονται θετικά (Ρόδος, Σύρος) το συνολικό ποσό είναι μόνο 3,7 εκατ. ευρώ.

«Καταστροφικά» ζημιογόνα αποτελέσματα

Τα συνολικά αποτελέσματα της περιόδου για τον κλάδο μεταφράζονται σε ζημιές 375 εκατ. ευρώ, ποσό που είναι το 21,5% του συνολικού κύκλου εργασιών της 8ετίας από τυχερά παίγνια (GGR 1,74 δισ. ευρώ). Αυτό σημαίνει πως για κάθε 100 ευρώ που εισπράττει η αγορά από τυχερά παίγνια, σε μέσους όρους, πληρώνει 121,50 ευρώ.

Όλα τα καζίνο, σε μέσους όρους,  για την 8ετία 2014-2021, αλλά και την 6ετία 2014-2019, παρουσίασαν ζημιές προ φόρων, με εξαίρεση το Καζίνο Κέρκυρας. Τις μεγαλύτερες ζημιές στην 8ετία τις παρουσίασαν τα Καζίνο Λουτρακίου, Θεσσαλονίκης και Ρίο.

«Είναι μία καταθλιπτική εικόνα, που καταδεικνύει πως η αγορά στο σύνολό της είναι μη βιώσιμη, με τον τρόπο που λειτουργεί», αναφέρεται στη μελέτη.

Ένας υπερβολικά υπερχρεωμένος κλάδος

«Τα απόλυτα μεγέθη και οι δείκτες είναι αποθαρρυντικά για κάθε χρηματοοικονομικό αναλυτή», επισημαίνει η μελέτη. Το 92% περίπου των υποχρεώσεων του κλάδου, στο τέλος του 2021, το χρωστούσαν τέσσερα καζίνο (Λουτράκι 253 εκατ. ευρώ, Ρίο 225 εκατ. ευρώ, Θράκη 173 εκατ. ευρώ και Θεσσαλονίκη 101 εκατ. ευρώ). Οι μεγάλες μεταβολές των υποχρεώσεων στη διάρκεια της 8ετίας οφείλονται σε «αναδιαρθρώσεις» για τα Καζίνο Θεσσαλονίκης και Λουτρακίου και όχι σε εξοφλήσεις υποχρεώσεων.

Οι εργαζόμενοι, ζωτική παράμετρος για το μέλλον των καζίνο

Το εργατικό κόστος είναι το πιο σημαντικό έξοδο των καζίνο. Σε ετήσια βάση, ο μέσος όρος για την εξεταζόμενη περίοδο για το σύνολο της αγοράς ήταν της τάξης των 100 εκατ. ευρώ.

Παρά τις ζημιές, τις δυσκολίες και τη μείωση του κύκλου εργασιών, οι επιχειρήσεις καζίνο γενικά διατήρησαν το προσωπικό τους, αφού από 4.264 άτομα το 2014, το 2021 απασχολούνταν 3.881 άτομα.

Το μέσο εργατικό κόστος για τα 8 από τα 10 καζίνο (εκτός Πόρτο Καρράς και Φλώρινας) και όλη την περίοδο διαμορφώθηκε σε 23 χιλ. ευρώ, με αποκλίσεις που εμφανίζονται στον πίνακα.

Ο δείκτης του εργατικού κόστους προς τα έσοδα από παίγνια σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πολύ υψηλός. Σε όλα τα καζίνο είναι πάνω από 30%, προκύπτει ένας μέσος όρος της τάξης του 48%, ενώ για ορισμένα καζίνο διαμορφώνεται σε υπερβολικά υψηλά ποσοστά.

Στο ερώτημα «Ποιος φταίει;», η μελέτη απαντά πως θεωρητικά όλες οι πλευρές αποτελούν μέρος του προβλήματος. Οι επιχειρηματίες, οι τράπεζες, λιγότερο το κράτος. Η διαχειριστική ανεπάρκεια και η έλλειψη επενδύσεων εκ μέρους των επιχειρηματιών. Όταν αλλάζουν οι συνθήκες, απαιτείται προσαρμογή για την επιβίωση. Ο αλόγιστος δανεισμός των επιχειρήσεων καζίνο, χωρίς εξασφαλίσεις, οδήγησε, δυστυχώς, όχι μόνο να καταστούν τα καζίνο μη βιώσιμες επιχειρήσεις αλλά και τις τράπεζες σε τεράστιες ζημιές.

«Η εισπρακτική και κανονιστική λογική του δημοσίου είναι, με τα σημερινά δεδομένα, αναχρονιστική. Πρέπει να ξεκινάει από το "δάσος" και το "δάσος" είναι η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων», επισημαίνει η μελέτη.

Τι φταίει;

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι ο έμμεσος ανταγωνισμός, δηλαδή τα διαδικτυακά τυχερά παίγνια που γιγαντώνονται ή το δίκτυο παιγνιομηχανημάτων τύπουVLT του ΟΠΑΠ, δεν είναι ο υπεύθυνος για τα προβλήματα των καζίνο. Γιατί δεν υπήρξε ραγδαία μείωση του τζίρου (GGR) από καμία από αυτές τις αιτίες. Αντίθετα υπάρχει σχετική σταθερότητα.

«Πιθανόν η παράμετρος του αυξανόμενου ανταγωνισμού να έπαιξε ρόλο στη μη αύξηση του τζίρου. Οι ανταγωνιστικοί κλάδοι ωστόσο δεν πήραν πελάτες από τα καζίνο, που προσφέρουν ένα ιδιαίτερο προϊόν. Για κάποια καζίνο υπάρχουν, και υπήρχαν ίσως από την αρχή, ειδικά εγγενή προβλήματα. Όμως, είναι άλλο ζήτημα τα όρια που μπορεί να φθάσει ο τζίρος και άλλο, με δεδομένο τζίρο, η προσαρμογή του κόστους, ώστε μία επιχείρηση να έχει λογικές αποδόσεις», επισημαίνεται.

Στο ερώτημα «Υπάρχει διέξοδος;», η μελέτη απαντά: Υπάρχει, αρκεί να δράσουν μεθοδικά οι επιχειρηματίες και να υπάρξει σχετική υποστήριξη από την πολιτεία. Σε όλες τις ανάλογες περιπτώσεις, δύο είναι οι βασικές θετικές κατευθύνσεις: Επενδύσεις και διαχειριστική σύνεση. Μαζί με ευελιξία και εργασιακή ειρήνη. Κάθε καζίνο έχει τις ιδιαιτερότητές του και επομένως οι λύσεις μπορεί να διαφέρουν.