Magna Energia: Ερωτήματα για τη φαραωνική επένδυση στο όρος Μενοίκιο

Στα σκαριά βρίσκεται η κατασκευή ενός φαραωνικού, όπως χαρακτηρίζεται, διπλού φωτοβολταϊκού πάρκου, πάνω στο όρος Μενοίκιο, στα σύνορα Δράμας-Σερρών. Παρά το γεγονός ότι συγκεντρώνει τα πυρά μελών της τοπικής κοινωνίας, που προσέφυγαν στο ΣτΕ, φαίνεται ότι η επένδυση, που προωθείται από την εταιρία Magna Energia Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Α.Ε., διευκολύνεται από μια σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων και υπουργικών αποφάσεων της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η αδειοδοτική διαδικασία του έργου, που σχεδιάσθηκε μέσα σε προστατευμένη περιοχή Natura, έχει προχωρήσει σημαντικά, πήρε και όρους σύνδεσης, έστω κι αν δεν έχει εξασφαλίσει την πιο κρίσιμη προϋπόθεση: τη γη όπου θα κατασκευαστεί. Η ιδιοκτησία ανήκει στους δήμους Σερρών και Εμμανουήλ Παππά.

Οι δύο δήμοι, συνεπικουρούμενοι από τοπικούς φορείς, αντιδρούν στην υλοποίηση της επένδυσης για ένα και βασικό λόγο: Διότι εκφράζουν φόβους ότι οι τεράστιας έκτασης επεμβάσεις που τυχόν γίνουν πάνω στο βουνό, θα επηρεάσουν, μεταξύ άλλων, το υδρολογικό ισοζύγιο, το οποίο θεωρείται ζωτικό για την περιοχή. Τώρα, μάλιστα, επικαλούνται τις καταστροφές της Θεσσαλίας, ως παράδειγμα προς αποφυγή.

Ας δούμε τα γεγονότα.

1. Τον Απρίλιο του 2021, η επένδυση εξασφαλίζει από την τότε ΡΑΕ Βεβαίωση Παραγωγού για φωτοβολταϊκό έργο συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 311 MW.
2. Τον Φεβρουάριο του 2022, εκδίδεται η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) από την αρμόδια Περιβαλλοντική Διεύθυνση του ΥΠΕΝ. Με την ΑΕΠΟ δίνεται, ουσιαστικά, η άδεια παρεμβάσεων σε δασική έκταση.
3. Τον ίδιο χρόνο, ο ΑΔΜΗΕ «κουρεύει» την αρχική ισχύ του έργου (έχει το δικαίωμα επιβολής πλαφόν στο πλαίσιο υπουργικής απόφασης του 2022) και δίνει οριστικούς όρους σύνδεσης για δύο πάρκα συνολικής ισχύος 249 MW.
4. Το καλοκαίρι του 2022, το ΥΠΕΝ κηρύσσει αναγκαστική απαλλοτρίωση για τις εκτάσεις γης. Οι δύο δήμοι, Σερρών και Εμμανουήλ Παππά, προσφεύγουν στο ΣτΕ για την ΑΕΠΟ, η οποία, μετά από δύο αναβολές, αναμένεται να συζητηθεί στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου στις 20 Οκτωβρίου. Παράλληλα, καταθέτουν αίτηση αναστολής στο ΣτΕ για την αναγκαστική απαλλοτρίωση, την οποία κερδίζουν.
5. Τον Νοέμβριο του 2022, η ΡΑΕ εγκρίνει την τροποποίηση της Βεβαίωσης Παραγωγού ως προς τη μείωση της ισχύος της επένδυσης.
6. Τον Μάιο, φέτος, με απόφαση του ΥΠΕΝ, το έργο κατατάσσεται στην κατηγορία Α1 των επενδύσεων (στρατηγικής σημασίας), που επιτρέπει την επιτάχυνση της αδειοδότησής του.
7. Στις 12 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύεται στη Διαύγεια απόφαση της Περιβαλλοντικής Διεύθυνσης του ΥΠΕΝ για την τροποποίηση της ΑΕΠΟ ως προς τη μείωση της εγκατεστημένης ισχύος, αλλά και τον προσδιορισμό της διαδικασίας διασύνδεσης του Σταθμού. Προβλέπεται να συνδεθεί με κέντρο υπερυψηλής τάσης 150/400 KV και έναν υποσταθμό ανύψωσης τάσης 33/150 KV, τα οποία θα αναλάβει να κατασκευάσει ο ΑΔΜΗΕ. Στην απόφαση καταγράφεται ότι το έργο αναπτύσσεται εντός των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000, στις κορυφές του Μενοίκιου όρους, ενώ αναγνωρίζεται ότι η έκδοσή της γίνεται «χωρίς να εξεταστούν οι τίτλοι ιδιοκτησίας του χώρου υλοποίησης του έργου ή της δραστηριότητας».

Η τεκμηρίωση της νόμιμης χρήσης του χώρου εγκατάστασης, όπως ανέφερε στο Euro2day.gr ο περιβαλλοντολόγος Στέλιος Ψωμάς και σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), γίνεται σύμφωνα με τον Ν.4951/2022, στο στάδιο της Άδειας Εγκατάστασης, που έπεται της Βεβαίωσης Παραγωγού, την ΑΕΠΟ και τους όρους σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ.

Ο ΣΕΦ από το 2019, στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, είχε προτείνει ένα διαφορετικό σχήμα αδειοδότησης, το οποίο, μεταξύ άλλων, προέβλεπε ο έλεγχος για τη γη να γίνεται μαζί με την περιβαλλοντική αδειοδότηση και τους όρους σύνδεσης. Δεν εισακούσθηκε και ακολούθησε αρχικά η ψήφιση του Ν.4685/2020 και στη συνέχεια του Ν.4951/2022.

Για να κατανοήσουμε τη σημασία της νομοθετικής ρύθμισης, πρακτικά ο καθένας μπορεί να σχεδιάσει μία επένδυση σε ένα χαρτί, να αγκυρώσει θέση στο γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας, να εξασφαλίσει ΑΕΠΟ και όρους σύνδεσης, χωρίς να διαθέτει την αναγκαία γη. Κι αν κολλήσει στο τελευταίο στάδιο η επένδυση, δηλαδή, την έκδοση άδειας εγκατάστασης, μπορεί να πουλήσει αδρά την προχωρημένη αδειοδότησή του.

Οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας

Τα δύο φωτοβολταϊκά πάρκα σχεδιάζεται να αναπτυχθούν σε 4.101 στρέμματα του βουνού, σε ύψος 1.800 μ. Όπως αναφέρεται στην τελευταία απόφαση του ΥΠΕΝ, για την τροποποίηση της ΑΕΠΟ, προβλέπεται να εγκατασταθούν 465.696 «καθρέφτες» (πάνελ).

Ο γεωλόγος και πρόεδρος της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Χρήστος Πέννος είπε στο Euro2day.gr ότι το αποτύπωμα του έργου σε κάτοψη είναι μεγαλύτερο από της πόλης των Σερρών, καταλαμβάνει μεγαλύτερη έκταση από ό,τι η ίδια η πόλη.

Ο ίδιος επισήμανε και τις επιπτώσεις από την επένδυση. Θα επηρεαστεί το υδρολογικό σύστημα του βουνού, το οποίο διαθέτει μοναδικά γεωλογικά χαρακτηριστικά, πανίδα και χλωρίδα. Έτσι, το υδρολογικό ισοζύγιο της περιοχής, που υδροδοτείται από το βουνό, θα αλλοιωθεί, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη στην ΑΕΠΟ.

Επιπλέον, τα πάνελ θα συντελέσουν στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3-4 βαθμούς, με συνέπεια να λιώνουν τα χιόνια του βουνού, το νερό να εκφορτίζεται πολύ γρήγορα, να χάνεται και εντέλει να ανατρέπεται ο πολύτιμος όγκος που χρειάζονται οι κάτοικοι στα χωριά και στις κοινότητες στους πρόποδες του βουνού.

Από την πλευρά του, ο Βύρων Μπάλτσιος, γενικός γραμματέας στον δήμο Εμμανουήλ Παππά, ενισχύοντας τις απόψεις αυτές, μίλησε στο Euro2day.gr για μετακινήσεις 700.000 κ.μ. χώματος, εάν επιτραπεί να γίνει η επένδυση. Ο ίδιος είπε ότι παρά το γεγονός ότι το Μενοίκιο ήταν 9ο στη σειρά κατάταξης των Απάτητων Βουνών, τελικά δεν συμπεριλήφθηκε στη λίστα των όρων υψηλής προστασίας που νομοθέτησε το ΥΠΕΝ φέτος τον Ιανουάριο. Εντάχθηκαν τα 8 προηγούμενα.

Κατά της επένδυσης τάχθηκε ο Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης (καταργήθηκε από το ΥΠΕΝ μαζί με άλλους φορείς στα τέλη του 2021), καθώς και ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Σερρών, που έχει χαρακτηρίσει την επένδυση φαραωνική και καταστροφική για το περιβάλλον και την κτηνοτροφία.

Η εταιρεία

Η Magna Energia ιδρύθηκε το 2020, με αρχική έδρα τη Θεσσαλονίκη, που άλλαξε φέτος και μεταφέρθηκε στην Κοζάνη, ύστερα από τροποποίηση του καταστατικού της (στοιχεία από το ΓΕΜΗ). Η ίδρυση της εταιρείας έγινε από τη Βασιλική Μαρκίδου, ως πληρεξούσια της Private Consulting (Cyprus) Ltd, που ήταν και ο μέτοχος της μονοπρόσωπης Magna Energia.

Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας ανήλθε σε 25.000 ευρώ, το οποίο, μετά από ενδιάμεσες αυξήσεις, έφθασε τα 6.990.020 ευρώ, με απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων, τον Μάρτιο, φέτος. Η εταιρεία δεν έχει δραστηριότητα, ούτε προηγούμενη παρουσία στην αγορά των ΑΠΕ, όπως προκύπτει από τις οικονομικές καταστάσεις που έχει αναρτήσει στο ΓΕΜΗ.

Στο διοικητικό της συμβούλιο σήμερα συμμετέχουν η κ. Μαρκίδου ως αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, ο Ηλίας Σάρρας, γιος του εφοπλιστή Γιάννη Σάρρα, ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος και η μητέρα του Ηλία, Ευγενία Δασκαλοπούλου (αδελφή του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, της ΔΕΛΤΑ), ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου.