Η συνταγή για να προχωρήσει η Εταιρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα

Η εταιρική διακυβέρνηση συνδέεται άμεσα με τη διαφάνεια, την αξιοπιστία, την αξιοκρατία, και την οργάνωση διαδικασιών και πολιτικών που βελτιώνουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Η επιτυχημένη εφαρμογή των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ενημέρωση και εκπαίδευση των διοικήσεων, ώστε να είναι σε θέση να τις αναγνωρίζουν και να τις διαχέουν, προς επίτευξη της ειλικρινούς και ουσιαστικής συμμόρφωσης.

Ο ΣΕΒ με τη συνεργασία της ΕΝΕΙΣΕΤ, του ΕΣΕΔ και του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, και με την υποστήριξη της KPMG, πραγματοποίησε έρευνα στις επιχειρήσεις και τις διοικήσεις τους, με σκοπό την πρώτη αξιολόγηση του Ν.4706/2020 και του Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΕΣΕΔ.

Η έρευνα, η οποία είχε ως αποδέκτες τις εισηγμένες εταιρείες, κατέγραψε τις απόψεις τους ως προς το σύνολο των διατάξεων του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση, αλλά και τις επιλογές τους στο πλαίσιο της συμμόρφωσης τους με το νόμο. Παράλληλα, για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά, πέρα από την αξιολόγηση του γράμματος του νόμου, η έρευνα προχώρησε και στην καταγραφή των απόψεων των μελών Διοικητικών Συμβουλίων ως προς την αξία της ίδιας της εταιρικής διακυβέρνησης και την συνεισφορά του νόμου στην ανάδειξη της αξίας αυτής.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση στα γραφεία του Συνδέσμου, προχθές, (Τρίτη 11 Ιουλίου 2023), όπου μεταξύ των άλλων, τονίστηκε ότι:

* Σχεδόν για το σύνολο των συμμετεχόντων, η καλή εταιρική διακυβέρνηση θεωρείται σημαντική για την επιχείρηση την οποία εκπροσωπούν.

Η ίδια η νομοθεσία μπορεί να αποτελέσει το όχημα για την πορεία προς την ουσιαστική συμμόρφωση διασφαλίζοντας την αποφυγή πολυπλοκότητας ή επιβαρύνσεων, με:

• Απλοποίηση περιττής γραφειοκρατίας για μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις
• Μέριμνα για τις ανάγκες των μικρότερων επιχειρήσεων
• Καλύτερη επικοινωνία με τον Επόπτη
• Αναλογικές και δίκαιες ευθύνες και κυρώσεις.

Στη βάση των συμπερασμάτων της έρευνας και των προτάσεων των εισηγμένων εταιρειών ακολούθησε ένας παραγωγικός διάλογος ανάμεσα στον επόπτη και τους εκπροσώπους της αγοράς, που κατέληξε σε στοχευμένες προτάσεις βελτίωσης του νόμου και του Κώδικα, με σκοπό να οδηγήσουν τις εξελίξεις στο υπό διαμόρφωση τοπίο της επόμενης μέρας για την εταιρική διακυβέρνηση με γνώμονα την ανταγωνιστικότητα και ελκυστικότητα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.

Τον τόνο έδωσε ο Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΣΕΒ κ. Ευθύμιος Ο. Βιδάλης, ο οποίος επισήμανε ότι η εταιρική διακυβέρνηση αποτελεί βασική προτεραιότητα για τον ΣΕΒ και τα μέλη του και επιτυγχάνεται μέσω του «tone from the top» που προϋποθέτει την εδραίωση και διάχυση της σωστής κουλτούρας και νοοτροπίας στις επιχειρήσεις μέσω των δράσεων της ηγεσίας τους που δίνουν το παράδειγμα και εμπνέουν όλα τα στελέχη, ενώ ο επικεφαλής της ομάδας εργασίας του ΣΕΒ για την εταιρική διακυβέρνηση κ. Γιάννης Καραγιάννης τόνισε τη σημασία που δίνει ο ΣΕΒ στην εταιρική διακυβέρνηση συμπληρώνοντας ότι αυτή προάγει αξία για την επιχείρηση, τους εργαζόμενους, το οικοσύστημα πελατών και προμηθευτών, την κοινωνία και τους μετόχους, που είναι η κορυφή από την οποία ξεκινάει το «tone from the top», είτε η εταιρεία είναι εισηγμένη είτε όχι. Πρόκληση είναι η εξεύρεση της αναλογικότητας που θα επιτρέψει και στις μικρότερες επιχειρήσεις με την εφαρμογή των αρχών της καλής διακυβέρνησης να δημιουργήσουν αξία και να μεγαλώσουν.

Μέσα από δράσεις όπως η έρευνα για τη διερεύνηση του βαθμού ετοιμότητας συμμόρφωσης των εισηγμένων επιχειρήσεων με το νέο, πριν δύο χρόνια, νόμο και η αναλυτική χαρτογράφηση των επιμέρους υποχρεώσεων αυτού, η σειρά ενημερωτικών εργαστηρίων με θέμα το Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου και οι δύο θεματικές συναντήσεις με την συμμετοχή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της ΕΛΤΕ και αντικείμενο την αξιολόγηση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου, η ομάδα προωθεί σταθερά την ενημέρωση των εισηγμένων εταιρειών, επιτυγχάνοντας παράλληλα την δημιουργία ενός σταθερού διαύλου επικοινωνίας και διαλόγου, επόπτη και επιχειρήσεων.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κα Βασιλική Λαζαράκου ανέφερε στην τοποθέτησή της ότι με βάση τη νομοθεσία για την εταιρική διακυβέρνηση, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς καλείται να συντάξει έκθεση για την πορεία εφαρμογής του πλαισίου της εταιρικής διακυβέρνησης στο δεύτερο χρόνο εφαρμογής του πλαισίου, στην οποία αξιολογείται το νομοθετικό πλαίσιο και προτείνονται τροποποιήσεις βελτίωσης του.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚ έχει ήδη προχωρήσει σε ενέργειες, όπως: α) η σύνταξη -ήδη από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της νομοθεσίας- διευκρινιστικών τροποποιήσεων της νομοθεσίας για θέματα που χρήζουν ερμηνείας, β) η πραγματοποίηση κύκλου συναντήσεων με εισηγμένες εταιρίες και φορείς, αποσκοπώντας στη διερεύνηση των θεμάτων που, κατά την άποψη τους, χρήζουν βελτιώσεων και γ) στην αποστολή επιστολών προς τους φορείς της αγοράς προκειμένου οι τελευταίοι να καταγράψουν συγκεκριμένες παρατηρήσεις ώστε να είναι σε θέση η εποπτική αρχή να αξιολογήσει συνολικά τις προτάσεις βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου.

Επίσης, ανέφερε ότι η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου δέον να λαμβάνει υπόψη της και τις πρόσφατες εξελίξεις στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο για θέματα βιωσιμότητας καθώς και τις πρόσφατες τροποποιήσεις στις αρχές εταιρικής διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ που αφορούν κυρίως σε θέματα κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό βέβαια πάντα με τις ειδικότερες συνθήκες της ελληνικής αγοράς. Κλείνοντας, κάλεσε για μία ακόμη φορά τις εταιρίες σε ουσιαστική συμμόρφωση με τις διατάξεις για την εταιρική διακυβέρνηση, καθώς η χρηστή διοίκηση αναβαθμίζει την λειτουργία της ίδιας της εταιρίας και μεγιστοποιεί την αξία της, κάτι που έχει γίνει πλέον απαίτηση και από τους επενδυτές στα πλαίσια της ενημέρωσής τους για θέματα ESG αλλά και στα πλαίσια της συνολικότερης διαφάνειας στην αγορά.

Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κα Αναστασία Στάμου αναφέρθηκε στην ομιλία της στο παρόν και στο μέλλον της εταιρικής διακυβέρνησης. Όπως δήλωσε, δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του νόμου, οι εισηγμένες εταιρίες έχουν συμμορφωθεί και ανταποκρίνονται θετικά στις αυξημένες απαιτήσεις του. Στο μέλλον θα μας απασχολήσει η βιωσιμότητα σε σχέση με τη διαχείριση κινδύνων, τη δέουσα επιμέλεια και τη δημοσιοποίηση ουσιωδών πληροφοριών. Θα καταφανεί η ανάγκη για ουσιαστική κατανόηση και χρήση της εταιρικής διακυβέρνησης ως μηχανισμού που επιφέρει, χωρίς δυσανάλογο κόστος, την ανάπτυξη βιώσιμων και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων και τη δημιουργία κοινής αξίας για όλους.

Ο CEO του Όμιλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, κ. Γιάννος Κοντόπουλος, δήλωσε ότι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας που από κοινού πραγματοποίησαν το Χρηματιστήριο Αθηνών, ο ΣΕΒ, το Ελληνικό Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης και η Ένωση Εισηγμένων Εταιρειών κινείται αναμφίβολα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς προάγει την αναγκαία ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των φορέων της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, με τελικό στόχο την ουσιαστική ενίσχυση της κουλτούρας της Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Η Εταιρική Διακυβέρνηση παραμένει κορυφαία πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις και την ελληνική οικονομία γενικότερα. Οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί παγκοσμίως, απαιτούν ταχύτερα βήματα απ’ όλους μας. Η αξία της Εταιρικής Διακυβέρνησης αναδεικνύεται σημαντικότερη από ποτέ, τώρα που το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι εμφανώς αυξημένο. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων είναι άμεσα συνυφασμένη με τη σωστή εφαρμογή των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών κ. Θανάσης Κουλορίδας ανέφερε ότι η συμμετοχή των εταιριών στην έρευνα ήταν μικρότερη του αναμενόμενου, γεγονός που πρέπει να ανησυχεί την αγορά αν ήθελε θεωρηθεί ότι αποδίδεται σε μία αντίληψη ότι οι εισηγμένες εταιρίες δεν μπορούν να διαφοροποιήσουν με τις προτάσεις τους την παρούσα κατάσταση. Επισήμανε τα οφέλη μεταβολής της στρατηγικής ρύθμισης της εταιρικής διακυβέρνησης σε ένα καθεστώς ηπίων κανόνων (comply or explain) με αξιολόγηση και βαθμονόμηση της συμμόρφωσης αυτών και της ποιότητας της αιτιολόγησης των αποκλίσεων από εξωτερικό ελεγκτή (governance ratings) ως λύση σε πολλά από τα προβλήματα που επισήμανε η έρευνα, τόνισε ότι απαιτούνται οριζόντιες ρυθμίσεις ελάφρυνσης των απαιτήσεων του νόμου που εισάγουν γραφειοκρατία για όλες τις εταιρίες, ενώ απαρίθμησε συγκεκριμένες προτάσεις ελάφρυνσης για τις μικρότερες εταιρίες στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας.

Τέλος πρότεινε τη νομοθέτηση ρύθμισης για τη διευκόλυνση της μεταφοράς μικρομεσαίων εισηγμένων που βρίσκουν «βαρύ» το υφιστάμενο πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης στην ΕΝΑ (downlisting) και φοροελαφρύσεων σχετιζόμενων με τα κόστη που συνδέονται με την εταιρική διακυβέρνηση ως κίνητρο ουσιαστικής συμμόρφωσης.

Η Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου Εταιρικής Διακυβέρνησης κα Ξένια Καζόλη αναφέρθηκε στην διάκριση που πρέπει να γίνει μεταξύ συμμόρφωσης και εταιρικής διακυβέρνησης (τόσο κουλτούρας όσο και πράξης) ώστε η αναγκαία επιμόρφωση μελών ΔΣ να μην αντιμετωπίζεται σαν μια απλή άσκηση συμμόρφωσης, — όχι επειδή προβλέπεται στο νόμο αλλά επειδή η διοίκηση και τα μέλη ΔΣ αντιλαμβάνονται επί της ουσίας την αναγκαιότητα αυτής στις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ειδικά τεχνολογικά, για την επιχείρηση.

Στην συζήτηση που ακολούθησε στο πρώτο πάνελ με συντονιστή τον κ. Ιωάννη Αψούρη, Γενικό Διευθυντή Νομικών Υπηρεσιών του Ομίλου ΕΛΠΕ και μέλος της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΣΕΒ και ομιλητές τους κκ. Αναστασία Στάμου, Αντιπρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και Πρόεδρο του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου Εξασφάλισης Επενδυτικών Υπηρεσιών, Θανάση Κουλορίδα, Πρόεδρο της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών και μέλος της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης, Ξένια Καζόλη, Αντιπρόεδρο του ΕΣΕΔ, Γιάννη Δελατόλα, Υποδιευθυντή Εισηγμένων Εταιρειών της Διεύθυνσης Εισηγμένων Εταιρειών του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών και Ευάγγελο Τσεκρέκο, Senior Director Κανονιστικής Συμμόρφωσης του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς και μέλος της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΣΕΒ, αναδείχθηκαν τα βασικά μηνύματα της έρευνας για ανάγκη για μεγαλύτερη αναλογικότητα του νόμου, απλούστευση περιττών γραφειοκρακτικών απαιτήσεων και δυνατότητα αξιοποίησης της εναλλακτικής αγοράς για όσες εισηγμένες επιχειρήσεις το επιθυμούν.

Στο δεύτερο πάνελ με συντονίστρια την κ. Έφη Κατσούλη, Γενική Διευθύντρια της KPMG και με τη συμμετοχή των κκ. Μαρία Θεοδουλίδου, Group Finance Director, Controlling, Planning and Corporate Governance του Ομίλου Fourlis και μέλους της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΣΕΒ, Χάρη Κυριαζή, Προέδρου της Επιτροπής Ελέγχου και ανεξάρτητου μη εκτελεστικού μέλους της Lamda Development και μέλους της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΣΕΒ, Ελένη Σιαραμπάλου, ελέγκτρια του Τμήματος Εποπτείας Εισηγμένων Εταιρειών της Δ/νσης Εισηγμένων Εταιρειών της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και Εύης Δημητρούλια, Ethics and Compliance Expert/ President Emeritus του ACFE Greece και μέλους της Ομάδας εργασίας Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΣΕΒ, συζητήθηκαν στοχευμένες προτάσεις βελτίωσης του νόμου σε όλο το φάσμα λειτουργιών του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου.

* Δείτε τα συμπεράσματα της έρευνας στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.