Αδειοδοτήσεις, δίκτυα και πρώτες ύλες, εμπόδια στην πράσινη μετάβαση

Μπορεί τα τελευταία τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναθεωρεί διαρκώς προς τα επάνω τους στόχους για τις ΑΠΕ, ωστόσο, φαίνεται ότι υπολείπονται τα αναγκαία, παράλληλα, βήματα, που θα υποστήριζαν αποφασιστικά τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.

Η Eurelectric, η ομοσπονδία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας, εντοπίζει τρεις ανασχετικούς παράγοντες γι’ αυτήν την πορεία: τα ζητήματα αδειοδότησης, τα επαρκή δίκτυα και την πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες.

Οι νέοι στόχοι του RePowerEU, επισημαίνει, έχουν προσθέσει επιπλέον 41 GW αιολικής ενέργειας και 62 GW ηλιακής ενέργειας στους στόχους του Fit for 55. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα από 753 GW επιπλέον δυναμικότητας ΑΠΕ έως το 2030, ωστόσο, οι πρωτόγνωροι αυτοί στόχοι απαιτούν την υπέρβαση, λέει η Eurelectric, των τριών προαναφερόμενων κρίσιμων περιοριστικών συντελεστών.

1. Η αδειοδότηση, η οποία τίθεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων, ήταν πάντα, επισημαίνει η Eulerectric, το σημαντικότερο πρόβλημα. Ως παράδειγμα επικαλείται ορισμένα αιολικά έργα, τα οποία χρειάζονται δέκα χρόνια για να ολοκληρώσουν την αδειοδοτική διαδικασία και μόλις δύο για να κατασκευαστούν. Η Eurelectric εκτιμά ότι η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε στα τέλη Μαρτίου, φέτος, για την αναθεώρηση της Οδηγίας της Ε.Ε. που αφορά στις ΑΠΕ, θα οδηγήσει σε ένα νέο πλαίσιο αδειοδότησης, το οποίο αναμένεται να επιταχύνει σημαντικά τη χορήγηση αδειών, με παράλληλη τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Να θυμίσουμε ότι βάσει αυτής της συμφωνίας μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου αυξάνεται ο δεσμευτικός στόχος της Ε.Ε. ενόψει του 2030 κατ’ ελάχιστο στο 42,5%, από τον τρέχοντα στόχο του 32%, και με τελικό στόχο το 45%.
2. Η κατασκευή νέων δικτύων μεταφοράς και διανομής, που θα «σηκώσουν» όλη αυτή τη νέα πράσινη παραγωγή, θεωρείται εξίσου σημαντική προϋπόθεση. Για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι της Ε.Ε. για το κλίμα, υπογραμμίζει η Eurelectric, θα πρέπει να αναπτυχθούν εκατοντάδες γιγαβάτ ΑΠΕ, να εγκατασταθούν εκατομμύρια αντλίες θερμότητας και να φορτίζονται εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα σε ολόκληρη την ήπειρο έως το 2030 και μετά. Όλα αυτά, όμως, θα πρέπει να συνδεθούν στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και να τροφοδοτούνται αξιόπιστα από ανθεκτικές στις καιρικές συνθήκες υποδομές. Για τον λόγο αυτό η Eurelectric υπογραμμίζει την ανάγκη η πρόσφατα προταθείσα μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να δημιουργήσει τα κατάλληλα κίνητρα για επενδύσεις σε δίκτυα, ικανά να υποδεχθούν το μελλοντικό κύμα των ΑΠΕ.
3. Το τρίτο, απαραίτητο, ζήτημα είναι η πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες, καθώς μεταβαίνουμε από μία οικονομία έντασης ορυκτών καυσίμων σε μία οικονομία έντασης πρώτων υλών. Ανάμεσα σε αυτές τις πρώτες ύλες συγκαταλέγονται το νικέλιο, το κοβάλτιο, το μαγγάνιο και το λίθιο, με το τελευταίο να είναι το «κλειδί» για την τεχνολογία των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Θετικά μηνύματα προς αυτήν την κατεύθυνση χαρακτηρίζονται, ο πρόσφατα προτεινόμενος Κανονισμός της Κομισιόν για το Net Zero Industry Act και ο Κανονισμός περί κρίσιμων πρώτων υλών. Η Eurelectric θεωρεί, επίσης, ως ύψιστης σημασίας την ανάγκη η εξερεύνηση εναλλακτικών καυσίμων, όπως το υδρογόνο, να γίνεται με σαφή ανάλυση κόστους-οφέλους. Αυτό, λέει, θα διασφάλιζε ότι η ανάπτυξη νέων δικτύων, μαζί με τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των υφισταμένων δικτύων από το αέριο στο υδρογόνο, είναι οικονομικά αποδοτική και συντονισμένη με την παράλληλη ανάπτυξη ΑΠΕ.

Η Eurelectric διατυπώνει την άποψη ότι η Ε.Ε. θα μπορέσει βραχυπρόθεσμα, έστω και με καθυστέρηση, να διαχειριστεί την κρίση του φυσικού αερίου και τις υψηλές τιμές ενέργειας. Τα μέτρα που έλαβε ως τώρα τα χαρακτηρίζει «αρκετά επιτυχημένα». Έτσι, το 2022 κατάφερε να αντικαταστήσει περίπου 64 δισ. κ.μ. ρωσικού αερίου με εισαγωγές LNG κυρίως από τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία και την Αλγερία. Ο εφοδιασμός αυτός διευκολύνθηκε, όμως, από τη μειωμένη ζήτηση αερίου από την Κίνα και τον ήπιο χειμώνα, με συνέπεια να περιορισθεί στο 9% από 40% το μερίδιο του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.

Το δέον γενέσθαι, εν κατακλείδι, από την Eurelectric: μόνο μέσα από μια σταθερή και συντονισμένη προσπάθεια μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. μπορεί να εξασφαλισθεί η ενεργειακή ασφάλεια της ηπείρου. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, την ταχύτερη απαλλαγή από τον άνθρακα με περισσότερη καθαρή ενέργεια στον αντίποδα, καθώς και τη μεγαλύτερη ευελιξία και το εκσυγχρονισμένο δίκτυο.

«Τώρα το μάθαμε το μάθημα, ας το κάνουμε πράξη», καταλήγει η Eurelectric.

Μέλος της Eurelectric από την Ελλάδα είναι η ΔΕΗ.