Η πρόταση Κομισιόν για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας

Τις νομοθετικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν. Κεντρικός στόχος, σημειώνει, είναι η ενίσχυση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους και η προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης σε όλα τα κράτη-μέλη, μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.

Οι προτάσεις αντιμετωπίζουν ελλείψεις στο τρέχον πλαίσιο. Λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη μείωσης των πολύ αυξημένων επιπέδων δημόσιου χρέους, βασίζονται στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την απάντηση της πολιτικής της ΕΕ στην κρίση της Covid-19 και προετοιμάζουν την ΕΕ για μελλοντικές προκλήσεις, σημειώνει η σχετική ανακοίνωση.

Οι νέοι κανόνες θα διευκολύνουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και θα συμβάλουν στη μείωση των υψηλών αναλογιών δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ με ρεαλιστικό, σταδιακό και διαρκή τρόπο, σύμφωνα με την τοποθέτηση της προέδρου Φον ντερ Λάιεν. Η μεταρρύθμιση θα καταστήσει απλούστερη την οικονομική διακυβέρνηση, θα βελτιώσει την «εθνική ιδιοκτησία», θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο μεσοπρόθεσμο και θα ενισχύσει την επιβολή, εντός ενός διαφανούς κοινού πλαισίου της ΕΕ, υποστηρίζει η Κομισιόν.

Οι προτάσεις είναι το αποτέλεσμα μιας εκτεταμένης περιόδου προβληματισμού και ευρείας διαδικασίας διαβούλευσης.

Ισχυρότερη εθνική ιδιοκτησία 

Τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των προτάσεων της Επιτροπής. Τα κράτη-μέλη θα σχεδιάσουν και θα παρουσιάσουν σχέδια που θα καθορίζουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους, τα μέτρα για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις προτεραιότητας για μια περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων ετών. Αυτά τα σχέδια θα αξιολογηθούν από την Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο με βάση κοινά κριτήρια της ΕΕ.

Η ενσωμάτωση δημοσιονομικών, μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών στόχων σε ένα ενιαίο μεσοπρόθεσμο σχέδιο θα συμβάλει στη δημιουργία μιας συνεκτικής και εξορθολογισμένης διαδικασίας. Θα ενισχύσει την εθνική ιδιοκτησία παρέχοντας στα κράτη-μέλη μεγαλύτερα περιθώρια για τον καθορισμό των δικών τους οδών δημοσιονομικής προσαρμογής και τις δεσμεύσεις μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Τα κράτη-μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου, για να διευκολύνουν την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση και επιβολή της εφαρμογής αυτών των δεσμεύσεων.

Η νέα διαδικασία δημοσιονομικής εποπτείας θα ενσωματωθεί στο «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο», το οποίο θα παραμείνει το κεντρικό πλαίσιο για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης.

Απλούστεροι κανόνες 

Οι δημοσιονομικές καταστάσεις, οι προκλήσεις και οι οικονομικές προοπτικές ποικίλλουν σημαντικά στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Ως εκ τούτου, μια προσέγγιση που «ταιριάζει σε όλους» δεν λειτουργεί. Οι προτάσεις επιδιώκουν τη μετάβαση σε ένα πλαίσιο εποπτείας που βασίζεται περισσότερο στον κίνδυνο που θέτει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους στον πυρήνα του, ενώ προάγει τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Αυτή η προσέγγιση θα τηρεί ένα διαφανές κοινό πλαίσιο εντός της ΕΕ.

Τα σχέδια των κρατών-μελών θα καθορίσουν την πορεία για δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτά θα διαμορφωθούν με πολυετούς στόχους για τις δαπάνες, οι οποίοι θα αποτελούν τον ενιαίο λειτουργικό δείκτη για τη δημοσιονομική εποπτεία, απλοποιώντας έτσι τους δημοσιονομικούς κανόνες.

Για κάθε κράτος-μέλος με δημόσιο έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ ή δημόσιο χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα εκδίδει μια «τεχνική τροχιά» για κάθε χώρα. Αυτή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι το χρέος θα τεθεί σε μια εύλογη καθοδική πορεία ή θα παραμείνει σε συνετά επίπεδα και ότι το έλλειμμα θα παραμείνει ή θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Για τα κράτη-μέλη με δημόσιο έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος κάτω του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνικές πληροφορίες στα κράτη-μέλη για να διασφαλίσει ότι το δημόσιο έλλειμμα διατηρείται κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Αυτές οι τεχνικές τροχιές και οι τεχνικές πληροφορίες θα καθοδηγήσουν τα κράτη-μέλη κατά τον σχεδιασμό των πολυετών στόχων δαπανών που θα συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους.

Θα ισχύουν κοινές διασφαλίσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους. Οι τιμές αναφοράς 3% και 60% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και το χρέος θα παραμείνουν αμετάβλητες. Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα πρέπει να είναι χαμηλότερος στο τέλος της περιόδου που καλύπτεται από το σχέδιο από ό,τι στην αρχή αυτής της περιόδου και μια ελάχιστη δημοσιονομική προσαρμογή 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως σημείο αναφοράς θα πρέπει να εφαρμοστεί, εφόσον το έλλειμμα παραμένει πάνω από το 3% του ΑΕΠ. Επιπλέον, τα κράτη-μέλη που επωφελούνται από μια εκτεταμένη περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα μεταφερθεί στα τελευταία χρόνια της περιόδου.

Γενικές και ειδικές για κάθε χώρα ρήτρες διαφυγής θα επιτρέψουν αποκλίσεις από τους στόχους δαπανών σε περίπτωση σοβαρής οικονομικής ύφεσης στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ συνολικά, ή εξαιρετικών περιστάσεων εκτός του ελέγχου του κράτους-μέλους με σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά. Το Συμβούλιο, βάσει σύστασης της Επιτροπής, θα αποφασίσει για την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση αυτών των ρητρών.

Διευκόλυνση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για τις προτεραιότητες της ΕΕ

Οι προτάσεις στοχεύουν να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν τα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν σημαντικά μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά μέτρα. Τα κράτη-μέλη θα επωφεληθούν από μια πιο σταδιακή πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής, εάν δεσμευτούν στα σχέδιά τους για μια σειρά μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που συμμορφώνονται με συγκεκριμένα και διαφανή κριτήρια.

Μέριμνα για αποτελεσματική επιβολή

Οι κανόνες απαιτούν επιβολή. Ενώ οι προτάσεις παρέχουν στα κράτη-μέλη περισσότερο έλεγχο στον σχεδιασμό των μεσοπρόθεσμων σχεδίων τους, θέτουν επίσης σε εφαρμογή ένα πιο αυστηρό καθεστώς επιβολής, για να εξασφαλίσουν ότι τα κράτη-μέλη τηρούν τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά τους σχέδια.

Για τα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις για το δημόσιο χρέος, οι αποκλίσεις από τη συμφωνημένη πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής θα οδηγήσουν εξ ορισμού στο άνοιγμα μιας διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.

Η μη τήρηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών δεσμεύσεων που δικαιολογούν την παράταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τη συντόμευση της περιόδου προσαρμογής.

Επόμενα βήματα

Η ταχεία συμφωνία για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και άλλων στοιχείων του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης αποτελεί πιεστική προτεραιότητα στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία για την οικονομία της ΕΕ.

Το Συμβούλιο, στα συμπεράσματα που ενέκρινε, ζήτησε να ολοκληρωθούν οι νομοθετικές εργασίες το 2023. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις που υποβλήθηκαν σήμερα το συντομότερο δυνατό, έτσι ώστε να ανταποκριθεί επαρκώς στις προκλήσεις που έρχονται.