Οικογενειακές επιχειρήσεις: Τεράστιες διαφορές στον φόρο μεταβίβασης, τι ισχύει στην Ελλάδα

Για πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις, η διατήρηση της ευημερίας μακροπρόθεσμα εξαρτάται από το πόσο καλά σχεδιάζουν τις μεταβιβάσεις των επιχειρηματικών περιουσιακών στοιχείων και του οικογενειακού πλούτου από τη μια γενιά στην άλλη, σύμφωνα με την έκθεση Global Family Business Tax Monitor 2023 της KPMG Private Enterprise.

Η έκθεση συμβουλεύει τις οικογενειακές επιχειρήσεις με δραστηριότητα σε πολλαπλές χώρες και δικαιοδοσίες να παρακολουθούν την πιθανή θέσπιση νέων ή αυξημένων φόρων και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να λάβουν μέτρα σε προληπτική βάση.

Η έκθεση αποτέλεσε βασική πηγή πληροφοριών για τον φορολογικό προγραμματισμό των οικογενειακών επιχειρήσεων εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, συγκρίνοντας τις πολύ διαφορετικές φορολογικές υποχρεώσεις μεταξύ δικαιοδοσιών για τη μεταβίβαση της οικογενειακής επιχείρησης μέσω δωρεάς εν ζωή των ιδιοκτητών (συμπεριλαμβανομένης της συνταξιοδότησης) και μέσω κληρονομιάς.

Ο Χρήστος Κρέστας, Partner, Tax της KPMG στην Ελλάδα, δηλώνει: «Η ελληνική νομοθεσία για τη φορολογία δωρεών τροποποιήθηκε σχετικά πρόσφατα έτσι ώστε η δωρεά κάθε είδους περιουσιακού στοιχείου (συμπεριλαμβανομένων των μετοχών και εταιρικών μεριδίων) σε πρόσωπα που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία βάσει της συγγενικής τους σχέσης με τον δωρητή να υπόκειται σε δέκα τοις εκατό φόρο δωρεάς που υπολογίζεται επί της αξίας του περιουσιακού στοιχείου, όπως αυτή προσδιορίζεται σύμφωνα με συγκεκριμένες διατάξεις του ελληνικού Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών/Δωρεών, αφαιρουμένου ενός αυξημένου αφορολόγητου ποσού 800.000 ευρώ».

Μεταξύ των 57 χωρών και δικαιοδοσιών που καλύπτονται από την έκθεση, ορισμένες έχουν προσανατολίσει τις φορολογικές τους πολιτικές ώστε να αναγνωρίζουν πώς ένας εύρωστος κλάδος οικογενειακών επιχειρήσεων συμβάλλει στην τόνωση της οικονομίας. Σε άλλες περιοχές δεν παρέχονται ειδικές φορολογικές απαλλαγές για μεταβιβάσεις οικογενειακών επιχειρήσεων μεταξύ γενεών, αυξάνοντας το φορολογικό κόστος και πιθανώς μειώνοντας τη δυνατότητα της οικογένειας να ανταγωνίζεται οικογενειακές επιχειρήσεις σε πιο φιλικές ως προς τη φορολογία χώρες και δικαιοδοσίες.

«Η τοποθεσία μπορεί να κάνει τη διαφορά! Οι μεταβιβάσεις που γίνονται μεταξύ γενεών με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς μπορούν να αφήσουν πλούτο στα χέρια των επιχειρηματικών οικογενειών προκειμένου να τον επενδύσουν σε κερδοφόρες δραστηριότητες -οι οποίες συνεισφέρουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην καινοτομία για τις μελλοντικές γενιές», σχολιάζει ο Tom McGuiness, Global Leader, Family Business στην KPMG Private Enterprise της KPMG International.

Σύμφωνα με την έκθεση της KPMG Private Enterprise, σε παγκόσμιο επίπεδο η Νότια Κορέα, η Γαλλία, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο επιβάλλουν τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές σε μεταβιβάσεις οικογενειακών επιχειρήσεων αξίας 10 εκατ. ευρώ μέσω κληρονομιάς, πριν υπολογιστούν τυχόν φορολογικές ελαφρύνσεις. Μετά τις φοροαπαλλαγές, το μεγαλύτερο μερίδιο από τις κληρονομιές οικογενειακών επιχειρήσεων αξίας 10 εκατομμυρίων ευρώ παρακρατείται στη Νότια Αφρική και ακολουθούν ο Καναδάς και η Ιαπωνία. Για κληρονομιές οικογενειακών επιχειρήσεων άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ, η πιο ακριβή φορολογική δικαιοδοσία είναι η Νότια Κορέα μετά τις απαλλαγές, με τη Νότια Αφρική και τις ΗΠΑ να ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη θέση.

Για μεταβιβάσεις οικογενειακών επιχειρήσεων αξίας 10 εκατ. ευρώ εν ζωή του ιδιοκτήτη (δωρεά), η Βενεζουέλα επιβάλλει τους υψηλότερους φόρους παγκοσμίως πριν από τις απαλλαγές, με τις Ισπανία, Νότια Κορέα και Γαλλία να ακολουθούν. Μετά τις απαλλαγές, η Νότια Αφρική και η Ιαπωνία βρίσκονται στη δεύτερη και τρίτη θέση, μετά τη Βενεζουέλα, ως οι χώρες και δικαιοδοσίες που επιβάλλουν το υψηλότερο φορολογικό κόστος στις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων μέσω δωρεάς. Παρόμοιες είναι και οι συγκρίσεις για οικογενειακές επιχειρήσεις αξίας 100 εκατ. ευρώ πριν και μετά τις απαλλαγές.

Κορυφαίες προτεραιότητες για τις επιχειρηματικές οικογένειες σήμερα

Η έκθεση παρέχει επίσης συμπεράσματα σχετικά με τις προτεραιότητες και τους κινδύνους που θεωρούν σημαντικότερους οι επιχειρηματικές οικογένειες και εφιστά την προσοχή σε τρεις αναδυόμενες τάσεις: επέκταση, ανάπτυξη και ανταπόδοση. Οι τάσεις αναδεικνύουν μια αύξηση των επιχειρηματικών οικογενειών ενώ τα περιουσιακά στοιχεία τους γίνονται πιο παγκόσμια, μια αύξηση της σημασίας της διακυβέρνησης και μια ανανεωμένη εστίαση στη διαχείριση του οικογενειακού πλούτου και την ιδέα της ανταπόδοσης με φιλανθρωπικές δραστηριότητες που απαιτούν περισσότερο χρόνο.

«Εν μέσω της αυξανόμενης γεωπολιτικής έντασης και της πρωτοφανούς οικονομικής αβεβαιότητας, οι κορυφαίες επιχειρηματικές οικογένειες με τις οποίες συνεργαζόμαστε διαφοροποιούνται παγκοσμίως και εστιάζουν περισσότερο στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεών τους, τα περιουσιακά στοιχεία τους και τις κοινότητές τους», λέει ο Tom McGuiness, Global Leader, Family Business, KPMG Private Enterprise, KPMG International. «Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να εξασφαλίσουν τη βιώσιμη επιτυχία των οικογενειών τους στις επόμενες γενιές. Ως αποτέλεσμα, βλέπουμε περισσότερες επιχειρηματικές οικογένειες σε όλο τον κόσμο να επικεντρώνονται στην επέκταση, την ανάπτυξη και την ανταπόδοση».