Ταυτόχρονη πτώση για ανεργία και... απασχόληση στους νέους

Λιγότεροι νέοι άνθρωποι εργάζονται στη χώρα μας παρά το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας και των ηλικιακών ομάδων 15-29 μειώνεται. Τα στοιχεία μελέτης της ΓΣΕΒΕΕ είναι άκρως ανησυχητικά για τη θέση των νέων στην ελληνική αγορά εργασίας, η οποία χαρακτηρίζεται δυσχερής και ταυτόχρονα περιγράφεται ως σημαντικά χειρότερη από αυτή των μεγαλύτερων ηλικιών.

Αναλυτικά η μελέτη του Ινστιτούτου της ΓΣΕΒΕΕ καταλήγει σε απογοητευτικά συμπεράσματα για την απασχόληση της νέας γενιάς παρά το πολύ υψηλό εκπαιδευτικό της επίπεδο και τονίζει την ανάγκη για τη λήψη άμεσων και αποφασιστικών μέτρων πολιτικής για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης.

Μιας κατάστασης που παρά τη βελτίωση των ποσοστών ανεργίας, δεν φαίνεται να έχει αλλάξει κατά τα τελευταία χρόνια, αφού όπως περιγράφεται στη μελέτη, η μείωση του ποσοστού ανεργίας που παρατηρήθηκε, είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της μείωσης του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και της επακόλουθης μείωσης του εργατικού δυναμικού και όχι τόσο της αύξησης της απασχόλησης. Το αντίθετο, μάλιστα, αφού οι νέες και οι νέοι είδαν την απασχόλησή τους (θέσεις εργασίας) να μειώνεται από το 2018 μέχρι το 2021, παρότι το ποσοστό ανεργίας τους μειώθηκε. Κι αυτό, παρότι, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς, η νέα γενιά στην Ελλάδα έχει το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο συγκριτικά με όλες τις προηγούμενες γενιές (παρά την έντονη διαρροή «εγκεφάλων» προς το εξωτερικό).

Σύμφωνα με τον κ. Καββαθά, το νεαρής ηλικίας εργατικό δυναμικό είναι κατά κανόνα σε θέση να ικανοποιήσει την πλειονότητα των αναγκών μιας αγοράς εργασίας υψηλής ειδίκευσης, αλλά δυστυχώς το παραγωγικό και οικονομικό σύστημα της χώρας μας δεν προσφέρει ικανοποιητικό αριθμό θέσεων εργασίας υψηλών δεξιοτήτων. Αυτό, όπως φαίνεται και από τη μελέτη, αποτρέπει τους νέους ηλικίας έως 29 ετών να αναζητούν εργασία, με αποτέλεσμα (σε συνδυασμό και με τη διαρροή εγκεφάλων) να μειώνεται σημαντικά το εργατικό δυναμικό, με αποτέλεσμα να περιορίζεται το ποσοστό ανεργίας της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας.

Έτσι, για την ηλικία που τελειώνει η υποχρεωτική εκπαίδευση (Γυμνάσιο) μέχρι τα επόμενα πέντε έτη (ηλικίες 15-19) το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι πάρα πολύ χαμηλό, μόνο 4,1%, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα (89,2%) αυτής της ηλικιακής ομάδας συνεχίζει τις σπουδές. Η ηλικιακή ομάδα από 20 έως και 24 έτη παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τη σκοπιά της αγοράς εργασίας. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό αυξάνεται ραγδαία στο 40% περίπου, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώνεται λίγο (σε σχέση με τους 15-19 ετών), αλλά εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ υψηλό (πάνω από 34%). Η πλειονότητα των νέων 20-24 ετών εξακολουθεί να σπουδάζει (60% περίπου), οπότε πρόκειται για την ηλικιακή ομάδα κατά την οποία συμβαίνει, σε μεγάλο βαθμό, η μετάβαση από τις σπουδές στην απασχόληση. Το ποσοστό ανεργίας (34,6%) είναι σύμφωνα με τον επιστημονικό συνεργάτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ που συνέταξε τη μελέτη, Αλέξη Ιωαννίδη, τρομακτικό και μπορεί να ωθήσει νέους και μορφωμένους κατά τεκμήριο ανθρώπους στην αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής στο εξωτερικό. Η εκτίμηση αυτή συνάδει τόσο με τη μείωση του ποσοστού ανεργίας στην επόμενη κατηγορία όσο και με τη μείωση του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, στην τελευταία ηλικιακή ομάδα των νέων, 25-29 ετών, το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό έχει ήδη φτάσει στο 80%, λίγο πιο κάτω από το συνηθισμένο ποσοστό συμμετοχής (85%) για τους εργαζόμενους μέχρι τα 50 έτη.

Ωστόσο το ποσοστό αυτών που εκπαιδεύονται ακόμη είναι πολύ υψηλό (17% περίπου), πολύ υψηλότερο από κάθε επόμενη ηλικιακή ομάδα. Συνεπώς, καταλήγει η μελέτη, ένα μεγάλο μέρος της μετάβασης στην απασχόληση πραγματοποιείται και σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία. Όσο για το ποσοστό ανεργίας είναι και σε αυτή την περίπτωση πολύ υψηλό, 27,2%, αλλά έχει μειωθεί σε σχέση με τους νεότερους. Ωστόσο, πάνω από το ένα τέταρτο των νέων αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι άνεργοι.

Συγκρίνοντας τα στοιχεία αυτά με τα προηγούμενα έτη (από το έτος 2018 έως το 2021), παρατηρούμε ότι για τις ηλικιακές ομάδες 15-19 και 20-24 η συνολική απασχόληση μειώθηκε από το 2018 έως το 2021. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως η όχι και ιδιαίτερα σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας που παρατηρείται μεταξύ των ετών αυτών οφείλεται αποκλειστικά στη μείωση του πληθυσμού ή στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό ή και στα δύο ταυτόχρονα για την ομάδα 20-24 ετών. Μόνο για την ηλικιακή ομάδα 25-29 ετών παρατηρείται μία μικρή αύξηση των θέσεων απασχόλησης μεταξύ του 2018 και του 2021, αλλά και πάλι η αύξηση αυτή είναι ποσοστιαία πολύ μικρή (στα όρια του στατιστικού σφάλματος), ενώ το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης του ποσοστού ανεργίας οφείλεται στη σημαντικότατη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό (περίπου 4%) ενώ ο πληθυσμός της ομάδας αυξήθηκε ελαφρά.

Η γενική εικόνα της διαχρονικής εξέλιξης των δεικτών αυτών δείχνει ότι η απασχόληση για τους νέους ανθρώπους έμεινε πρακτικά σταθερή και η μείωση του ποσοστού ανεργίας οφείλεται κυρίως στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Αυτή η μείωση της συμμετοχής είναι, σύμφωνα με τον κ. Ιωαννίδη, αποτέλεσμα της αποθάρρυνσης των νέων ανέργων από τις δυσκολίες εύρεσης εργασίας και προφανώς αποτελεί σημάδι αδυναμίας και όχι δύναμης της ελληνικής αγοράς εργασίας και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα.