Αδειες εργασίας: Τι ισχύει για γονείς στον ιδιωτικό τομέα, φροντιστές και πατέρες

Άδεια 14 ημερών σε πατέρες παιδιών που γεννήθηκαν από τις 19 Ιουνίου 2021 και εφεξής αλλά και άλλες 5 νέες ειδικές άδειες για εργαζόμενους γονείς και φροντιστές προβλέπει ο νόμος 4808 του 2021, όπως εξειδικεύεται με εγκύκλιο που δημοσιεύθηκε χθες.

Πρόκειται για τον εργασιακό νόμο Χατζηδάκη, με τον οποίο κυρώθηκε η Κοινοτική Οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής γονέων, με αφορμή την οποία η Κομισιόν απέστειλε αιτιολογημένη γνώμη και στη χώρα μας, ζητώντας διευκρινίσεις και ενημέρωση για τον τρόπο που εφαρμόζεται στο εθνικό μας δίκαιο.

Οι προβλέψεις της Κοινοτικής Οδηγίας ενσωματώθηκαν στο εθνικό μας δίκαιο με τον εργασιακό νόμο Χατζηδάκη (Ν4808/2021), με τον οποίο πλέον σε ορισμένα σημεία η ελληνική νομοθεσία είναι πιο ευνοϊκή από την ευρωπαϊκή. Σύμφωνα δε, με πληροφορίες, η αιτιολογημένη γνώμη αφορά τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με την εφαρμογή της εν λόγω Οδηγίας στους ναυτικούς, για την οποία το θεσμικό πλαίσιο βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Μάλιστα, πληροφορίες από το υπουργείο Εργασίας θέλουν το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα να έχει ήδη υπογραφεί από τους συναρμόδιους υπουργούς.

Αναλυτικά, ο νόμος 4808/2021 για την «Προστασία της Εργασίας», όπως διευκρινίζεται και στη χθεσινή εγκύκλιο, προβλέπει τη χορήγηση άδειας διάρκειας 14 ημερών σε πατέρες παιδιών που γεννήθηκαν από τις 19 Ιουνίου 2021 (ημερομηνία δημοσίευσής του σε ΦΕΚ), άδεια φροντιστή, δικαίωμα απουσίας για λόγους ανωτέρας βίας, ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για γονείς και επέκταση σειράς αδειών που δικαιούνται οι μητέρες και στις περιπτώσεις υιοθεσιών. Η εγκύκλιος περιλαμβάνει ακόμη ρυθμίσεις για την προστασία από την απόλυση γονέων που ζήτησαν ή έλαβαν τις άδειες αυτές.

Οι νέες άδειες που θεσμοθετούνται ή επεκτείνονται είναι οι εξής:

• Άδεια πατρότητας, 14 ημέρες με αποδοχές: Η άδεια αυτή χορηγείται συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με την αίτηση του εργαζόμενου ως εξής: α) ο εργαζόμενος λαμβάνει δύο ημέρες άδειας πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, οπότε στην περίπτωση αυτή, οι υπόλοιπες 12 ημέρες χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης είτε β) χορηγείται το σύνολο των ημερών αδείας μετά την ημερομηνία γέννησης. Η άδεια πατρότητας με το προηγούμενο καθεστώς ήταν δύο ημέρες. Σύμφωνα με μεταβατική διάταξη, που εξειδικεύεται με την εγκύκλιο, όσοι πατέρες έχουν λάβει τις δύο ημέρες άδειας δικαιούνται τις επιπλέον ημέρες έως ότου συμπληρωθεί ένας μήνας από τη γέννηση του τέκνου.
• Γονική άδεια διάρκειας 4 μηνών: Χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά και για τους δύο γονείς με επίδομα από τον ΟΑΕΔ για τους δύο πρώτους μήνες, ίσο με τον κατώτατο μισθό. Μοναδική προϋπόθεση είναι η επί ένα έτος απασχόληση του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη. Στην περίπτωση περισσότερων παιδιών, οι γονείς έχουν δικαίωμα να πάρουν άδεια και για αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Προσοχή. Γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, χωρίς να μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. Σε περίπτωση, δε, υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια. Σε όλες τις περιπτώσεις, έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου, η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει το επίδομα γονικής άδειας.
• Άδεια φροντιστή: Η άδεια (άνευ αποδοχών) χορηγείται για την κάλυψη σημαντικών αναγκών ή φροντίδας συγγενών ή άλλων προσώπων που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό, για σοβαρό ιατρικό λόγο. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 6 μηνών εργασίας και η διάρκεια της άδειας είναι έως 5 ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος.
• Δικαίωμα απουσίας, με αποδοχές, του γονέα ή φροντιστή έως δύο φορές τον χρόνο και για μία ημέρα κάθε φορά για λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. ασθένεια ή ατύχημα του παιδιού ή του προσώπου που χρήζει φροντίδας η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση).
• Γονείς παιδιών έως 12 ετών και φροντιστές δικαιούνται να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας (όπως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση), με προϋπόθεση ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει έξι μήνες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.
•  Άδεια εργαζόμενων γυναικών για υποβολή σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Επιπλέον, προβλέπονται η εξομοίωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων που υιοθετούν τέκνο έως οκτώ ετών με τις φυσικές μητέρες (μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας, ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας) καθώς και η βελτίωση του πλαισίου για τη χορήγηση σειράς αδειών που προέβλεπε ήδη η νομοθεσία, όπως οι άδειες φροντίδας τέκνου, παρακολούθησης σχολικής επίδοσης, γάμου, προγεννητικών εξετάσεων, ασθένειας παιδιού, σοβαρών νοσημάτων, νοσηλείας, κ.ά.