Τι αποκαλύπτει η εισήγηση ΚΕΠΕ για τον κατώτατο μισθό

Στα χέρια του υπουργού Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη βρίσκεται εδώ και μερικές ημέρες, το τελικό πόρισμα Διαβούλευσης για την διαμόρφωση του νέου κατώτατου μισθού, με την Ανεξάρτητη Αρχή Εμπειρογνωμόνων να προτείνει αύξηση κατά 5% και το ΚΕΠΕ να τάσσεται υπέρ μιας αύξησης στο κατώτατο μισθό και στο κατώτατο ημερομίσθιο από 4,5% έως και 7,5%.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή των Εμπειρογνωμόνων, αφού έλαβε υπόψη της τόσο τις προτάσεις - εισηγήσεις των φορέων, ερευνητικών ινστιτούτων και κοινωνικών εταίρων και την πορεία της ελληνικής οικονομίας, εκτιμά πως “το επίπεδο κατώτατων μισθών στο τέλος του 2022 ήταν ικανοποιητικό και ότι είναι θεμιτή μια αύξηση, που θα αναπληρώνει την προβλεπόμενη απώλεια πραγματικού εισοδήματος των χαμηλόμισθών λόγω του πληθωρισμού (+4,4%) και θα ακολουθεί την αναμενόμενη αύξηση της πραγματικής παραγωγικότητας (+0,6%)”. Συνεπώς, εισηγείται αύξηση του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου κατά 5%.

Στο ίδιο, τελικό κείμενο, το ΚΕΠΕ εκτιμά ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον τις απώλειες της αγοραστικής δύναμης για το 2023, θέτοντας ως ελάχιστη αύξηση το 4,5%. Από την άλλη πλευρά, για λόγους κοινωνικής ισότητας, θεωρεί πως είναι σκόπιμο να μην ξεπεράσει την αύξηση που δόθηκε στους περισσότερους συνταξιούχους (7,75%). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο πόρισμα, το 7,75% ενσωματώνει και την όποια αναμενόμενη ευνοϊκή αύξηση της παραγωγικότητας εργασίας. Συνεπώς, προτείνει μια αύξηση στο κατώτατο μισθό και στο κατώτατο ημερομίσθιο από 4,5% έως 7,5%. Επισημαίνει μάλιστα, ότι οι μικρές επιχειρήσεις στις οποίες η χρήση του κατώτατου μισθού είναι πιο διαδεδομένη είναι σαφώς πιο εκτεθειμένες στις δυσμενείς επιπτώσεις που θα έχει μια αύξησή του.

Αναλυτικά, το ΚΕΠΕ, η ανάπτυξη για τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022 εκτιμάται 5,8%, έχοντας υπερκαλύψει τις απώλειες από την πανδημία. Η συνολική απασχόληση αυξήθηκε, ενώ σημαντική αύξηση καταγράφει και η μισθωτή απασχόληση, σε μικρότερο όμως βαθμό από το 2021. Η ανεργία συνεχίζει να μειώνεται, και με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία εκτιμάται σε 11,5%. Είναι ενθαρρυντικό ότι η μείωση της ανεργίας είναι αποτέλεσμα της ταυτόχρονης αύξησης των απασχολούμενων και της μείωσης των ανέργων. Αν συνεχιστεί η μείωση της ανεργίας, τότε δεν είναι μακριά το όριο του 10%, που θα σημάνει ενεργοποίηση των τριετιών στον υπολογισμό του κατώτατου μισθού.

Οι μέσες αμοιβές ανά απασχολούμενο κατέγραψαν μικρή αύξηση κατά 1,6%, όμως λόγω του πληθωρισμού σε πραγματικούς όρους καταγράφουν σημαντική μείωση κατά -7,7%.

Όλα τα προηγούμενα είχαν ως αποτέλεσμα η παραγωγικότητα όταν μετριέται ανά εργαζόμενο να αυξάνεται κατά 1% και όταν μετριέται ανά ώρα εργασίας να μειώνεται κατά -1,2%. Παράλληλα, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης αύξησης των μέσων μισθών από την παραγωγικότητα καταγράφεται αύξηση του μοναδιαίου κόστους εργασίας (2,0%).

Φαίνεται, όμως, ότι αυτό δεν επηρέασε σημαντικά την ανταγωνιστικότητα της χώρας, καθώς η πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία, είτε σε όρους κόστους εργασίας, συνεχίζει να μειώνεται.

Βέβαια, όλες οι καλές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία έχουν επισκιαστεί από τον υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος για το 2022 ήταν στο 9,6% και για τον Ιανουάριο του 2023 στο 7%. Αν και τους τελευταίους μήνες διαφαίνεται μια μικρή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, οι προβλέψεις για το 2023 εκτιμούν ότι θα κυμανθεί γύρω στο 4,5%. Ο πολύ υψηλός και επίμονος πληθωρισμός, που ξεκίνησε ως πληθωρισμός ενέργειας, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και την αύξηση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων. Η κυβέρνηση έλαβε μια σειρά από στοχευμένα μέτρα προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Σχέση κατώτατου και μέσου μισθού

Με βάση τα δεδομένα από τον ΕΦΚΑ και το Π/Σ Εργάνη, το ΚΕΠΕ διαπιστώνει μία ισχυρή θετική σχέση μεταξύ του κατώτατου μισθού και του μέσου, ενώ οι κατώτατοι μισθοί σε σχέση με τους μέσους βρίσκονται εντός των διεθνών αποδεκτών ορίων. Όπως μάλιστα αναφέρεται χαρακτηριστικά, η θετική σχέση μεταξύ κατώτατου και μέσου μισθού εμφανίζεται πιο έντονη για τις μικρές επιχειρήσεις και για πολυπληθείς κλάδους της οικονομίας όπως είναι ο τουρισμός, το εμπόριο και η μεταποίηση.

Η σχέση του κατώτατου μισθού με την απασχόληση είναι αρνητική και διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, τον τύπο απασχόλησης (πλήρης ή μερική) και την ηλικία των εργαζομένων.

Η κλαδική εξέταση δείχνει ότι κλάδοι με χαμηλό μέσο μισθό έχουν υψηλότερο μερίδιο στη συνολική απασχόληση, αλλά και στη μεταβολή της. Η αρνητική σχέση μεταξύ κατώτατου μισθού και απασχόλησης γίνεται πιο έντονη σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, ενώ σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης εξουδετερώνεται.

Για τις μικρές όμως επιχειρήσεις, οι οποίες είναι πιο ευαίσθητες σε αλλαγές του κατώτατου μισθού, η αύξηση του ΑΕΠ θα πρέπει να ξεπεράσει το 5% για να καταστεί η επίδραση του κατώτατου μισθού στην απασχόληση στατιστικά ασήμαντη.

Γίνεται, λοιπόν, σαφές, αναφέρει το ΚΕΠΕ, ότι οι μικρές επιχειρήσεις στις οποίες η χρήση του κατώτατου μισθού είναι πιο διαδεδομένη είναι σαφώς πιο εκτεθειμένες στις δυσμενείς επιπτώσεις που θα έχει μια αύξησή του. Αυτό εντείνεται αν λάβουμε υπόψη ότι οι μικρές επιχειρήσεις έχουν πληγεί από την αύξηση των πρώτων υλών και λόγω μικρού μεγέθους έχουν περιορισμένα περιθώρια αντίδρασης.

Οι παραδοχές

Το ΚΕΠΕ κατέληξε στην πρότασή του λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Ο υψηλός πληθωρισμός, ο οποίος αναμένεται να διαμορφωθεί το 2023 σε επίπεδο περί του 4,5%.
• Η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών έχει μειωθεί σημαντικά και η μείωση αυτή είναι πιο έντονη για τους πιο φτωχούς και οικονομικά αδύναμους, ενώ ο κατώτατος υπολείπεται περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις αυξήσεις των τιμών τα τελευταία δύο έτη.
• Οι προβλέψεις για το ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2023 κυμαίνονται από 1,2% έως 2,2%.
• Το γεγονός ότι μισθολογικές αυξήσεις δημιουργούν θετικές προσδοκίες.
• Η αύξηση του κατώτατου μισθού σε μεγάλο βαθμό εκτιμάται ότι έχει προεξοφληθεί και μέρος των επιπτώσεών του στον πληθωρισμό μάλλον έχει ήδη λάβει χώρα.
• Η προηγούμενη αύξηση του κατώτατου μισθού, παρόλο που συνέτεινε στην αύξηση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, δεν είχε συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. Στο βαθμό που οι κυριότεροι ανταγωνιστές μας θα δώσουν υψηλότερες ή παρόμοιες αυξήσεις μισθών αναμένεται να συμβεί το ίδιο.
• Από την άλλη πλευρά, αύξηση του κατώτατου μισθού θα αυξήσει και τους μέσους μισθούς, οι οποίοι ήδη συμπιέζονται λόγω συγκεκριμένων στενοτήτων στην αγορά εργασίας.
• Ενώ, θα έχει αρνητική επίδραση στην απασχόληση, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί ως επιβράδυνση της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, όπως έγινε με τις προηγούμενες αυξήσεις, και η οποία στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να ενισχυθεί από την χαμηλή αναμενόμενη ανάπτυξη του 2023.
• Την πρόταση της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων που προτείνει αύξηση κατά 5%.