Γκρίζες ζώνες στον νέο ενεργειακό σχεδιασμό, τι φοβάται η αγορά

Αντιφάσεις, ασάφειες, αβεβαιότητες, σε συνδυασμό με υπερφιλόδοξους στόχους, υπό τη σκιά μιας παρατεταμένης και απρόβλεπτης ενεργειακής κρίσης χωρίς ορατή διέξοδο, χαρακτηρίζουν στελέχη της αγοράς την παρουσίαση του επικαιροποιημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που έγινε χθες στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με επιλεγμένα στοιχεία.

Δεν υπήρξε καμία αναφορά για την επιβάρυνση των καταναλωτών από την «πράσινη» μετάβαση της χώρας με ορίζοντα το 2030. Παρά το γεγονός ότι η πρόσφατη Έκθεση του ΟΟΣΑ προειδοποιεί με σαφήνεια ότι η μετάβαση αυτή θα επιφέρει αύξηση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Κι αυτό γιατί οι καταναλωτές είναι αυτοί που θα κληθούν να πληρώσουν το «μάρμαρο» για τις αναγκαίες επενδύσεις σε δίκτυα, αποθήκευση και ΑΠΕ.

Ταυτόχρονα, η εντυπωσιακή αύξηση των ΑΠΕ, με την πλήρη απόσυρση του λιγνίτη το έτος-στόχο, τον επιδιωκόμενο περιορισμό της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο και την κατασκευή συστημάτων αποθήκευσης επί χάρτου δημιουργούν εύλογες ανησυχίες σε επαΐοντες της αγοράς για την επάρκεια του Συστήματος. «Μήπως κινδυνεύουμε να... μείνουμε από ηλεκτρικό ρεύμα το 2030;», αναρωτήθηκαν μιλώντας στο Euro2day.gr.

Αντίφαση πρώτη: Στο σχέδιο που παρουσιάστηκε χθες προβλέπεται, το 2030, η εγκατεστημένη ισχύς μονάδων φυσικού αερίου να αυξηθεί κατά 2 GW -από 5 GW που είναι σήμερα να φθάσει τα 7 GW. Το νούμερο, όμως, δεν βγαίνει. Μόνον από τις τρεις νέες μονάδες, της Mytilineos που είναι έτοιμη με 826 MW, της σύμπραξης ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-Motor Oil που κατασκευάζεται με 877 MW και της σύμπραξης ΔEΗ-ΔΕΠΑ Εμπορίας-όμιλος Κοπελούζου, που ξεκινά άμεσα με 840 MW, το σύνολο της νέας ισχύος υπερβαίνει τα 2,5 GW. Σε αυτά να προστεθεί και η Πτολεμαΐδα V, η οποία θα μετατραπεί σε μονάδα φυσικού αερίου μετά το 2028, με μεγαλύτερη ισχύ από τη λιγνιτική, καθώς από 660 MW θα πάει στα 1.000 MW. Νέο σύνολο, 3,5 MW.

Εκκρεμεί, επίσης, το επιχειρηματικό σχέδιο της Elpedison για νέα μονάδα στη Θεσσαλονίκη, ισχύος 826 MW. Μετά τις χθεσινές ανακοινώσεις, θα ακυρωθεί η λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης;

Ο Κώστας Σκρέκας είπε χθες ότι θα «σβήσουν» ως το 2030 παλιές μονάδες φυσικού αερίου, ώστε να γίνει συμβατός ο στόχος για τα 2 GW επιπλέον ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο. Ωστόσο, στην επικαιροποιημένη μελέτη επάρκειας του ΑΔΜΗΕ προβλέπεται ότι το 2034 θα αποσυρθούν τέσσερις παλαιότερες μονάδες (Λαύριο IV και Κομοτηνή της ΔEΗ, της Elpedison στη Θεσσαλονίκη και ο μικρός Ήρωνας της ΤΕΡΝΑ), για να μην απειληθεί η επάρκεια του Συστήματος.

Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που φύγουν από το Σύστημα 1,5 GW (συνολικά οι τέσσερις προαναφερόμενες μονάδες), το υφιστάμενο δυναμικό μαζί με τις τρεις νέες και την Πτολεμαΐδα V δεν αθροίζουν 5 GW, στόχος που τίθεται από το ΥΠΕΝ για την εγκατεστημένη ισχύ το 2050. Ο υπουργός είπε ότι θα μείνουν τότε μόνο 5 GW ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, όταν οι αντικειμενικές προσθαφαιρέσεις δίνουν 7 GW. Τι σήμα στην αγορά δίνει το υπουργείο;

Αντίφαση δεύτερη: Ο επιδιωκόμενος περιορισμός του ρόλου του φυσικού αερίου δεν έχει λάβει υπόψη τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις σε FSRU στη χώρα μας. Δύο στην Αλεξανδρούπολη από την Gastrade και άλλα τρία, στη Θεσσαλονίκη της Elpedison, στους Αγίους Θεοδώρους από τη Motor Oil και στον Βόλο της Mediterranean Gas. Πέντε σύνολο, που θα πλαισιώσουν τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας του ΔΕΣΦΑ, ο οποίος έχει ενισχυθεί και με FSU. «Θα χρησιμοποιηθούν για εξαγωγές», είπε χθες ο Κώστας Σκρέκας. Τι λένε γι’ αυτό οι επενδυτές;

Ασάφεια πρώτη: Στη χθεσινή συνέντευξη δεν έγινε καμία αναφορά για τις επενδύσεις σε δίκτυα διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ούτε για διεθνείς διασυνδέσεις. Πόσα, ποια και με τι ρυθμό θα υλοποιηθούν, ώστε να διευκολύνουν τη διείσδυση της μεγάλης ανάπτυξης των ΑΠΕ; 

Ήδη σήμερα τα υπάρχοντα δίκτυα είναι κορεσμένα, με συνέπεια να μην μπορούν να «σηκώσουν» την υφιστάμενη παραγωγή ΑΠΕ και να στερούν τη δυνατότητα του net metering από νοικοκυριά που επενδύουν σε φωτοβολταϊκά συστήματα για δικές τους ανάγκες και ισοσκέλιση της ηλεκτρικής δαπάνης. Τα νέα δίκτυα πολλές φορές καθυστερούν λόγω τοπικών αντιδράσεων (θυμίζουμε τις πέντε μοναχές στα Καλάβρυτα), ενώ έχουν και κόστος για τους καταναλωτές, αφού μέρος των νέων επενδύσεων περνά στα τιμολόγια μέσω των χρεώσεων για τη χρήση δικτύων.

Ερωτήματα προκύπτουν και για τη σκοπιμότητα της ολοκλήρωσης σχεδιαζόμενων επενδύσεων από τις Εταιρείες Διανομής Φυσικού Αερίου, όπως και για τα επιπλέον δίκτυα από τον ΔΕΣΦΑ, προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο στόχος της χώρας να αναδειχθεί σε περιφερειακό παίκτη προμήθειας αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο Κώστας Σκρέκας διαβεβαίωσε χθες ότι δεν απειλείται ο σχεδιασμός των εταιρειών διανομής, θα μπορούν τα δίκτυα αυτά να μεταφέρουν και υδρογόνο. Το 2030, πάντως, η παραγωγή του πράσινου υδρογόνου υπολογίζεται σε 205 εκατ. τόνους και το ποσοστό ανάμειξής του στο διανεμόμενο αέριο μόλις στο 3%.

Ασάφεια δεύτερη: Καμία αναφορά δεν έγινε για τον τομέα υδρογονανθράκων. Τον χρειαζόμαστε, τον ενθαρρύνουμε, θα προχωρήσει; Από τη μία, δίνεται σήμα με το ΕΣΕΚ για την πρόθεση της χώρας να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα. Από την άλλη, τι μήνυμα παίρνουν οι επενδυτές, μεταξύ αυτών και ξένοι;

Ο υπουργός, πάντως, που ρωτήθηκε σχετικά χθες από το Euro2day.gr απάντησε ότι δεν επηρεάζεται ο τομέας αυτός κι αν βρεθούν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου θα τις χρησιμοποιήσουμε για να καλύψουμε τις εγχώριες ανάγκες, ώστε να μη χρειάζονται πλέον εισαγωγές.

Ασάφεια τρίτη: Στοιχεία για συστήματα αποθήκευσης, τα περισσότερα με μπαταρίες (5,6 GW) και λιγότερα από αντλησιοταμίευση (2,5 GW) δόθηκαν για το 2030. Αντίθετα, δεν έγινε καμία αναφορά για την υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου στη Νότια Καβάλα. Αγνοείται η τύχη της εκκρεμούς επένδυσης.

Επίσης, ο υπουργός «ξέχασε» να πει ότι προβλέπεται να δοθεί επενδυτική ενίσχυση, αλλά και λειτουργική για μία δεκαετία σε επενδύσεις για αποθήκευση ενέργειας, με τον πρώτο διαγωνισμό να προκηρύσσεται από τη ΡΑΕ στα τέλη του 2023. Ανάλογη στήριξη έχει εγκριθεί να λάβει και το έργο αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία. Σήμερα, για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των ΑΠΕ που απολαμβάνουν λειτουργικές ενισχύσεις, επιβαρύνονται οι καταναλωτές μέσω των τιμολογίων ηλεκτρικού (πληρωμή ΕΤΜΕΑΡ). Για την αποθήκευση τι θα γίνει;

Σε κάθε περίπτωση, πηγές που μίλησαν στο Euro2day.gr εξέφρασαν την άποψη ότι οι αντιφάσεις και ασάφειες που εμπεριέχει το νέο ΕΣΕΚ οδηγούν στην αδυναμία πραγματοποίησης των στόχων του. Επιπλέον, θυμίζουν τι συνέβη με τους φιλόδοξους στόχους της απολιγνιτοποίησης, τους οποίους η κυβέρνηση αναγκάστηκε να πάρει πίσω λόγω της ενεργειακής κρίσης.

Τέλος, υπογραμμίζουν και τη ρευστότητα που διατηρείται με τη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση, η οποία ανάγκασε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τις Βρυξέλλες να αναθεωρήσουν τους σχεδιασμούς για τη φιλόδοξη και ελάχιστα προετοιμασμένη «πράσινη» μετάβαση. Όταν πλέον ευρωπαϊκές φωνές συνηγορούν στην άποψη ότι είναι ανάγκη να προστατευθούν οι καταναλωτές από τα σχέδια αυτά, έστω κι αν χρειαστεί να καθυστερήσουν, η χώρα μας, καταλήγουν οι ίδιες πηγές, εμφανίζεται να υπερθεματίζει πρόχειρα και ανερμάτιστα, με σχέδια προβληματικά εν τη γενέσει τους.