Μπρα ντε φερ Ελλάδας-Τουρκίας για τον έλεγχο των ροών αερίου

Ένα κρίσιμο power game βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, με διακύβευμα τον ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η Ελλάδα ως περιφερειακός κόμβος φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, έχοντας ως αιχμή του δόρατος την Αλεξανδρούπολη.

Η ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας αερίου, ως συνέπεια της ρωσο-ουκρανικής κρίσης και η αναζήτηση των κατάλληλων διαδρόμων μεταφοράς βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του διαγκωνισμού, που υποκρύπτει γεωστρατηγικές επιδιώξεις ισχύος και οικονομικά συμφέροντα μεγατόνων.

Από τη μία πλευρά, η Ελλάδα, που ευνοεί την κατασκευή δύο FSRU στην Αλεξανδρούπολη, ώστε να καταστούν πύλη εισόδου LNG, κυρίως, αμερικανικού, για τις ανάγκες της ευρύτερης γειτονιάς της και την υποκατάσταση του ρωσικού αερίου. Από την άλλη, η Τουρκία, που φαίνεται να «χτίζει» κρίσιμες κινήσεις στη γεωπολιτική σκακιέρα, επιδιώκοντας να πάρει το προβάδισμα, ως περιφερειακός παίκτης.

Και κοντά σε αυτούς, η Ε.Ε. που αναζητά εσχάτως τρόπους αναβίωσης του παροπλισμένου αγωγού TransBalkan Pipeline, ο αμερικανικός παράγοντας που αλληθωρίζει σταθερά προς την Τουρκία ως χώρα διέλευσης του αερίου προς τη Νοτιοανατολική Ευρώπη μέχρι την Ουκρανία και η παράμετρος Βουλγαρία, που φαίνεται ότι θα κρίνει προς τα πού θα γύρει η πλάστιγγα. Στην Ελλάδα ή στην Τουρκία;

«Κλειδί» στις επιδιώξεις της Ελλάδας θεωρούνται τα δύο FSRU που σχεδιάζεται να κατασκευαστούν στην ακριτική περιοχή από την εταιρία Gastrade, με το πρώτο να εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει στις αρχές του 2024 και το δεύτερο το 2025. Μάλιστα, οι τελευταίες πληροφορίες φέρουν το δεύτερο FSRU να προμηθεύει αποκλειστικά αέριο την Ουκρανία.

Στα συν αυτή τη στιγμή για τη χώρα μας θεωρείται η λειτουργία του IGB, μέσω του οποίου προμηθεύεται αέριο η Βουλγαρία από το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και φορτία που έρχονται στη Ρεβυθούσα. Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, εξάλλου, με την αξιοποίηση του IGB έγινε δυνατή η διοχέτευση αερίου ως τη Μολδαβία, που αντιμετώπιζε τεράστιες ελλείψεις σε ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο, καθώς διακόπηκε εντελώς ο εφοδιασμός της από τη φιλορωσική Υπερδνειστερία, ενώ μειώθηκε σημαντικά και από την Ουκρανία, λόγω του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.

Όμως, η χωρητικότητα του IGB έχει χτυπήσει σχεδόν ταβάνι. Για να αυξηθεί περαιτέρω χρειάζεται νέος συμπιεστής στην Κομοτηνή. Χρειάζεται, συνεπώς, και ένας άλλος διάδρομος μεταφοράς αερίου κι αυτός εντοπίζεται στον TransBalkan Pipeline, που μετέφερε το ρωσικό αέριο μέχρι τη χώρα μας ως το 2020, οπότε σταμάτησε να λειτουργεί γιατί αντικαταστάθηκε από τον TurkStream. O TransBalkan Pipeline περνά από την Ουκρανία, κατεβαίνει στη Μολδαβία και τη Ρουμανία και φθάνει ως τη Βουλγαρία, όπου διακλαδώνεται σε δύο τμήματα, ένα προς Τουρκία και ένα προς Ελλάδα, για να συνδεθεί στο Στρυμονοχώρι Σερρών με το εθνικό σύστημα μεταφοράς αερίου του ΔΕΣΦΑ.

Οι ελληνικές επιχειρηματικές φιλοδοξίες περιλαμβάνουν την αξιοποίηση του TransBalkan Pipeline, για να αποδώσουν καρπούς και τα δύο FSRU στην Αλεξανδρούπολη και ειδικά το δεύτερο, ώστε η χώρα μας πράγματι να αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Την αναβίωση του συγκεκριμένου αγωγού, όπως προαναφέρθηκε, καλοβλέπει και η Ε.Ε. Αλλά ως εκεί, προς το παρόν.

Για να γίνει πραγματικότητα ο ελληνικός στόχος, χρειάζονται σημαντικά βήματα και αρκετές επενδύσεις. Κυρίως, λένε ενημερωμένες πηγές, θα πρέπει να κατασκευαστούν περί τα 250 χλμ. νέων αγωγών από τα FSRU, ώστε να ενισχυθεί η δυναμικότητα του ενδιάμεσου δικτύου και να φθάσει να συνδεθεί με τον TransBalkan Pipeline. Συν τοις άλλοις, το δεύτερο FSRU, που επιδιώκεται να παίξει κρίσιμο ρόλο για τον εφοδιασμό της Ουκρανίας, θα είναι έτοιμο το 2025.

Επίσης, χρειάζεται να λυθεί το ζήτημα της αμφίδρομης διαδρομής στον TransBalkan Pipeline, από Νότο προς Βορρά και όχι μόνο από Βορρά ως Νότο που ισχύει ως τώρα. Άρα, απαιτούνται επενδύσεις σε πρόσθετη συμπίεση από τη Βουλγαρία.

Σε αυτό το σκηνικό η Τουρκία εμφανίζεται να έχει κάνει αρκετή προεργασία. Για παράδειγμα, λειτουργεί ήδη στην Ανατολική Θράκη 4 FSRU και ετοιμάζεται να προσθέσει σύντομα και ένα πέμπτο στην Κωνσταντινούπολη. Η δε έξοδος και ενίσχυση με αμφίδρομη ροή του TransBalkan Pipeline στο έδαφός της και τη σύνδεσή του με τον TANAP απαιτεί μόνο συμπιεστές, όταν εμείς χρειαζόμαστε επενδύσεις και σε δίκτυα.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στις 3 Ιανουαρίου η Τουρκία υπέγραψε με τη Βουλγαρία μια ιδιαίτερα κρίσιμη συμφωνία, να την προμηθεύει για τα επόμενα 13 χρόνια με 1,5 δισ. κ.μ. φυσικό αέριο σε ετήσια βάση, μέσω των τερματικών σταθμών αεριοποίησης στην Ανατολική Θράκη. Να θυμίσουμε, επίσης, ότι η Τουρκία διαθέτει δύο αγωγούς που τη συνδέουν με τη Ρωσία, τον TurkStream και τον BlueStream, παίρνει αέριο από το Ιράν, φέρνει φορτία αμερικανικού LNG, καθώς και από άλλες πηγές στα FSRU της Ανατολικής Θράκης και διαθέτει και τον TANAP για το αζέρικο αέριο.

Τι κάνει μπροστά σε όλα αυτά η Ελλάδα; Πηγές αναφέρουν ότι το όλο θέμα τώρα φαίνεται να αρχίζει να μας απασχολεί, χωρίς να είναι γνωστές οι διπλωματικές κινήσεις της κυβέρνησης στο εν εξελίξει power game και κυρίως αν θα αποδώσουν τα αναμενόμενα.