ΤΧΣ: Η στρατηγική αποεπένδυσης από τις ελληνικές τράπεζες

Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ανακοινώνει την ολοκλήρωση της διαδικασίας επικαιροποίησης της Στρατηγικής Αποεπένδυσης η οποία συντάχθηκε στο πλαίσιο του νόμου (3864/2010 ), έχει συμφωνηθεί με τα εμπλεκόμενα μέρη και έχει λάβει την έγκριση του Υπουργείου Οικονομικών. (Τα κύρια σημεία της Στρατηγικής Αποεπένδυσης παρουσιάζονται αναλυτικά στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό").

Οπως αναφέρει το Ταμείο, η Στρατηγική Αποεπένδυσης τηρεί τις αρχές που ορίζονται στο νομικό πλαίσιο λειτουργίας του ΤΧΣ καθώς και όλες τις σχετικές νομικές και κανονιστικές διατάξεις. Ο Νόμος αναδεικνύει την αποεπένδυση σε κεντρική επιλογή του ΤΧΣ, εξίσου σημαντική με την κύρια αποστολή του που αφορά τη διατήρηση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος για χάρη του δημόσιου συμφέροντος, και καθορίζει ως ορίζοντα ολοκλήρωσής της το τέλος του 2025, που είναι η ημερομηνία λήξης της λειτουργίας του Ταμείου.

Το Ταμείο είναι απολύτως προσηλωμένο στην προσπάθεια να διαθέσει τις συμμετοχές του στις συστημικές τράπεζες πριν την εκπνοή του με τρόπο συντεταγμένο και συμβατό με την διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εύλογη αξία τους.

Το ΤΧΣ θα εντοπίσει ευκαιρίες για την υλοποίηση καλά σχεδιασμένων συναλλαγών με τον πλέον συμφέροντα τρόπο, πάντα σε συμμόρφωση με το ισχύον νομικό πλαίσιο. Θα αναλάβει ίδιες πρωτοβουλίες αλλά παράλληλα θα εξετάσει τυχόν προσεγγίσεις από επενδυτές και προτάσεις που ενδέχεται να υποβάλουν οι Τράπεζες.

Πριν αποφασίσει να επιδιώξει μια πώληση μετοχών, το ΤΧΣ θα λάβει υπόψη τις υποχρεώσεις του για την χρηματοοικονομική σταθερότητα καθώς και τη εξασφάλιση δίκαιης αξίας για τις συμμετοχές του. Σε κάθε περίπτωση, θα ακολουθήσει μια διαφανή και ανταγωνιστική διαδικασία, διατηρώντας παράλληλα την αρμόζουσα εμπιστευτικότητα.

Η Στρατηγική ορίζει σαφώς τις βασικές αρχές που εξυπηρετούνται κατά την διαδικασία αποεπένδυσης:

1. Σαφήνεια σκοπού στο πλαίσιο μιας σαφούς και συνοπτικής στρατηγικής που καθορίζει τις γενικές παραμέτρους για μεμονωμένες συναλλαγές.
2. Διαφάνεια σχετικά με τη στρατηγική μέσω της κοινοποίησης σαφών στρατηγικών στόχων στα ενδιαφερόμενα μέρη.
3. Υψηλά πρότυπα λειτουργίας με την τήρηση βέλτιστων πρακτικών οι οποίες είναι πλήρως συμβατές με το ισχύον νομικό και κανονιστικό πλαίσιο.
4. Διαφανής και ανταγωνιστική διαδικασία η οποία προβλέπει σε όλους τους τύπους συναλλαγών ότι οι καλή τη πίστει επενδυτές θα έχουν την βεβαιότητα ότι θα αντιμετωπιστούν με διαφανή και αμερόληπτο τρόπο. Το ΤΧΣ δεν θα ακολουθήσει διμερή διαπραγμάτευση ή συναλλαγή η οποία δεν θα περιλαμβάνει ανταγωνιστική διαδικασία, η χρονική στιγμή της οποίας θα ανακοινώνεται κατά την έναρξη της συναλλαγής.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αποεπένδυσης, το ΤΧΣ θα επιδιώκει να ενισχύσει την αξία του χαρτοφυλακίου του, παρότι ο σχεδιασμός, η δομή, η διαδικασία και η εκτέλεση των επί μέρους συναλλαγών θα είναι προσαρμοσμένες στις συνθήκες της αγοράς και στις επιδόσεις των Τραπεζών. Το ΤΧΣ δεν θα δεσμευτεί σε συγκεκριμένο χρονισμό ή αλληλουχία συναλλαγών εντός του συνολικού πλαισίου εκποίησης με ορίζοντα τριετίας, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί η εμπορική αξία του χαρτοφυλακίου του. Επιπλέον, δεν θεωρεί ότι οι μεμονωμένες συναλλαγές αποτελούν σημείο αναφοράς για τις επόμενες που θα σχεδιαστούν και θα εκτελεστούν υπό το φως των τότε επικρατουσών συνθηκών.

Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΧΣ, Ανδρέας Βερύκιος, δήλωσε: «Η αποεπένδυση αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική και πολύπλοκη διαδικασία η οποία θα υλοποιηθεί με πλήρη σεβασμό στις αρχές της διαφάνειας και αποτελεσματικότητας προς όφελος της Ελληνικής οικονομίας. Το Ταμείο θα κληθεί να πάρει αποφάσεις ζυγίζοντας την ταχύτητα με την οικονομική αποδοτικότητα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Το γεγονός ότι τα εμπλεκόμενα μέρη συμφώνησαν στην στρατηγική αποεπένδυσης, εγγυάται ότι το εγχείρημα θα υλοποιηθεί με αξιοπιστία και απαρέγκλιτη προσήλωση στο δημόσιο συμφέρον.»

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΤΧΣ Ηλίας Ε. Ξηρουχάκης έκανε το ακόλουθο σχόλιο: «Η δημοσιοποίηση της στρατηγικής αποεπένδυσης του ΤΧΣ, συνιστά ορόσημο σε μία μακρά πορεία μεγάλων προκλήσεων στις οποίες το Ταμείο έχει, διαχρονικά, ανταπεξέλθει επιτυχώς. Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι και αισιόδοξοι  καθώς παρά τις δυσκολίες της τρέχουσας συγκυρίας, οι ελληνικές συστημικές τράπεζες βελτίωσαν θεαματικά τις επιδόσεις τους και κρίνονται έτοιμες να κινηθούν δυναμικά τα επόμενα χρόνια προς όφελος των μετόχων τους, του δημοσίου συμφέροντος, της περαιτέρω ανάπτυξης της εθνικής μας οικονομίας και φυσικά της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.»

Οι συναλλαγές

Ο σχεδιασμός μεταξύ άλλων προβλέπει:

Το Ταμείο θα εξετάσει, κατ' αρχήν, αυτόκλητες (unsolicited) προσφορές για μερίδια που υπερβαίνουν το 5% των υφιστάμενων μετοχών μιας δεδομένης Τράπεζας ή σε σχέση με τις πλήρεις συμμετοχές του σε μια δεδομένη Τράπεζα εάν κατέχει λιγότερο από το 5% των μετοχών σε κυκλοφορία. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα, τη χρονική δέσμευση και το κόστος εφαρμογής της διαδικασίας για αυτόκλητες προσφορές, το Ταμείο είναι μάλλον απίθανο να εξετάσει προσφορές για μικρότερο μερίδιο, και εάν αποφασίσει κάτι τέτοιο θα σχεδιάσει μια κατάλληλη διαδικασία που θα σέβεται τις Βασικές Αρχές αποεπένδυσης.

Αφού το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η εκτέλεση της συναλλαγής είναι εφικτή, το Ταμείο θα ζητήσει δύο ανεξάρτητες γνωμοδοτήσεις από τους χρηματοοικονομικούς του συμβούλους σχετικά με τους όρους της συναλλαγής, όπως ορίζει ο Νόμος.

Οι διαφορετικές δομές συναλλαγών μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες και οι δύο είναι διαθέσιμες στο Ταμείο:

Α. Συναλλαγή μέσω Κεφαλαιαγοράς: οι μετοχές πωλούνται απευθείας στην ανοιχτή αγορά μετοχών μέσω διαδικασίας που στοχεύει σε ευρεία διανομή σε κατά κύριο λόγο θεσμικούς επενδυτές, με την τιμή να καθορίζεται συνήθως μέσω: (i) μιας διαδικασίας bookbuilding που ενσωματώνει κάποιο βαθμό ανταγωνιστικής υποβολής προσφορών, ή (ii) μέσω του συνήθους μηχανισμού διαπραγμάτευσης στο χρηματιστήριο.

Accelerated Bookbuilding (ABB)

Στο πλαίσιο αυτού του τύπου συναλλαγής, το ΤΧΣ θα διαθέσει τις μετοχές του σε μια Τράπεζα μέσω μιας διαδικασίας ΑΒΒ στην οποία έχουν συνήθως πρόσβαση θεσμικοί επενδυτές. Η  συναλλαγή θα συνίσταται σε μια εφάπαξ διάθεση σημαντικού όγκου μετοχών σε μια συγκεκριμένη ημέρα και σε τιμή που θα καθοριστεί μέσω μιας διαδικασίας κατάρτισης βιβλίου προσφορών (book building) που θα ανοίξει μετά το κλείσιμο της αγοράς και θα ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη της επόμενης ημέρας διαπραγμάτευσης.

Αυτός ο τύπος συναλλαγής συνήθως ευνοεί επενδυτές που μπορούν να ανταποκριθούν με τον πιο ευέλικτο τρόπο κατά την σύντομη διάρκεια της συναλλαγής. Αποτελεί μια ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδο για τη διάθεση στις αγορές σημαντικού αριθμού μετοχών λόγω της ταχύτητάς της, αλλά η επιτυχία προϋποθέτει την ύπαρξη αγοράς με επαρκές βάθος και ρευστότητα.

Fully Marketed Offering (FMO)

Αυτός ο τύπος συναλλαγής αναφέρεται στην προσφορά τίτλων στην αγορά από το Ταμείο και τον σύμβουλο διάθεσης για μια περίοδο ημερών ή εβδομάδων σε ένα ευρύ φάσμα επενδυτών. Η διαδικασία εκτέλεσης απαιτεί εκτεταμένη προετοιμασία με τη μορφή της απαραίτητης τεκμηρίωσης (ενημερωτικό δελτίο), υλικού μάρκετινγκ και σχεδίου δέσμευσης επενδυτών. Μπορούν να συμμετέχουν τόσο θεσμικοί όσο και μικροεπενδυτές. Υπάρχει επίσης χρόνος για τον εντοπισμό «επενδυτών αναφοράς» που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν ένα σημαντικό μερίδιο.

Η τιμολόγηση θα καθοριστεί μέσω μιας διαδικασίας κατάρτισης βιβλίου προσφορών. Ένα επιτυχημένο FMO θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική διασπορά των μετοχών (διεύρυνση της μετοχικής βάσης) της Τράπεζας και θεωρητικά μπορεί να εξυπηρετήσει τη διάθεση μεγαλύτερου μεριδίου σε μία μόνο συναλλαγή. Από την άλλη πλευρά, η παρατεταμένη περίοδος Υλοποίησης αυξάνει δυνητικά τον κίνδυνο σχετικά με την τιμή διάθεσης.

Trading Plan/dribble out

Στο πλαίσιο αυτού του είδους συναλλαγής, το ΤΧΣ θα ορίσει μια τράπεζα/διαμεσολαβητή για τη διάθεση μετοχών μιας τράπεζας στην αγορά σε τιμές μικρές ημερήσιες ποσότητες σε τιμή που βρίσκεται κοντά στην ισχύουσα χρηματιστηριακή τιμή, και συνήθως για μία παρατεταμένη περίοδο (εβδομάδες, μήνες) και ο πωλητής έχει την επιλογή να ορίσει μια ελάχιστη τιμή κάτω από την οποία δεν θα πωλούνται μετοχές.

Η διαδικασία εκτέλεσης απαιτεί ένα σχετικά περιορισμένο χρονοδιάγραμμα προετοιμασίας (δεν απαιτείται ενημερωτικό δελτίο), αλλά η υλοποίηση μπορεί να έχει παρατεταμένο χρονοδιάγραμμα (δυνητικά αρκετούς μήνες) ανάλογα με το μέγεθος της συναλλαγής. Το ΤΧΣ θα έχει την ευκαιρία να προσαρμόσει τις παραμέτρους της συναλλαγής ή να διακόψει το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της περιόδου εκτέλεσης. Όλοι οι επενδυτές (συμπεριλαμβανομένων των μικροεπενδυτών·) που διαπραγματεύονται ενεργά τη μετοχή μπορούν να συμμετάσχουν, αλλά το ΤΧΣ δεν θα έχει κανέναν έλεγχο στην κατανομή των μετοχών.

Share Buy‐back by Bank

Αυτή η δομή συναλλαγών θα πρέπει να εφαρμοστεί από μια Τράπεζα. Οι εξαγορές μετοχών είναι συναλλαγές που χρησιμοποιούνται από εταιρείες προκειμένου να επιστρέψουν κεφάλαια στους μετόχους αντί να καταβάλλουν μέρισμα. Έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των μετοχών που εκδίδονται και αυξάνουν τα Κέρδη Ανά Μετοχή και γενικά οδηγούν σε αύξηση της τιμής της μετοχής εάν ο δείκτης τιμής προς κέρδη (P/E) παραμένει ίδιος. Είναι εξαιρετικά σημαντική για τράπεζες που διαπραγματεύονται κάτω από τη λογιστική αξία. Αυτή η επιλογή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με μια άλλη δομή (π.χ. ως μέρος μιας ABB, η οποία θα καθόριζε την τιμή για την εξαγορά) και το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από την ακριβή δομή που πρέπει να ακολουθηθεί.

Β. Ιδιωτική συναλλαγή: μεγάλο πακέτο μετοχών (μερίδιο 5% ή μεγαλύτερο ή το πλήρες μερίδιο εάν το ΤΧΣ κατέχει λιγότερο από 5%) πωλείται μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης ή δημόσιας εξαγοράς σε επενδυτή (επενδυτές) που επιδιώκει (επιδιώκουν) να αποκτήσει (αποκτήσουν) σημαντικό μερίδιο στην Τράπεζα. Δύο προσεγγίσεις στην περίπτωση ιδιωτικών συναλλαγών που μπορεί να εφαρμόσει το Ταμείο και οι οποίες περιλαμβάνουν μια διαγωνιστική φάση (ανοικτή στην συμμετοχή όλων των «καλή τη πίστει» επενδυτών) είτε στην αρχή είτε στο τέλος της συναλλαγής.

Εάν επιτευχθεί συμφωνία για την τιμή και τους άλλους όρους για μια ιδιωτική πώληση, το Ταμείο θα υπογράψει νομικά δεσμευτικά έγγραφα με τον επενδυτή, εφόσον η τιμή είναι εύλογη (όπως αποδεικνύεται από τις δύο σχετικές ανεξάρτητες γνωμοδοτήσεις που θα ζητηθούν για αυτό τον σκοπό).