Ζαββός: Οι τρεις βασικοί στόχοι για τις ελληνικές τράπεζες

Ο Προέδρος ΔΣ της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας-HDB Γιώργος Ζαββός απηύθυνε εναρκτήρια ομιλία στο «6ο Συνέδριο Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας» που διοργανώθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος με θέμα: Ο μετασχηματισμός του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος και η πρόκληση της Ανάπτυξης.

Ο κ. Ζαββός επεσήμανε πως «κρίσεις, πόλεμοι και μετασχηματισμοί επηρεάζουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Όπως σημείωσε, τις τελευταίες ημέρες η φρενήρης κούρσα για την πρωτοκαθεδρία στον τομέα της πράσινης τεχνολογίας, των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, προκάλεσε σημαντικές εντάσεις μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ, μετά την απόφαση των ΗΠΑ να επενδύσουν 369 δισεκατομμύρια δολάρια με τη μορφή επιδοτήσεων και φορολογικών κινήτρων.

Για την ΕΕ, αυτό αποτελεί ενδεχόμενη απειλή μιας μαζικής μετατόπισης των ευρωπαϊκών επενδύσεων προς τις ΗΠΑ. Αυτό δεν σηματοδοτεί μόνο έναν εμπορικό ανταγωνισμό μεταξύ δύο μεγάλων οικονομικών δυνάμεων που ελπίζουμε ότι θα βρουν μια λογική λύση.

«Κρούει ο κώδωνας του κινδύνου για την Ευρώπη. Είναι μια οξεία δοκιμασία για την ικανότητα της ΕΕ να μετασχηματίσει δραστικά το μοντέλο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσής της γύρω από την ενέργεια, το εμπόριο, την άμυνα και το μοντέλο χρηματοδότησης της οικονομίας της», τόνισε.

Μίλησε για την ανάγκη μεταρρύθμισης του ευρωπαϊκού μοντέλου λέγοντας: «Η κρίση του τρέχοντος έτους, το μετά το Τείχος του Βερολίνου ευρωπαϊκό μοντέλο βρίσκεται σε τέλμα και η μεταρρύθμισή του αποτελεί επιτακτικό καθήκον για τις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Είναι εκ των ων ουκ άνευ όρος για την επιβίωση της ΕΕ, όχι μόνο για να διασφαλίσει μια ακμάζουσα οικονομία με ένα σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, αλλά και για να παραμείνει ως ανοικτή κοινωνία.

Τα πρόσφατα γεγονότα δεν απαιτούν απλώς την αναθεώρηση ορισμένων από τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορθώς πρότεινε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιβάλλουν ριζικό αναπροσανατολισμό της στρατηγικής, των Ευρωπαϊκών οργάνων, των πολιτικών και των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ που θα πρέπει να αναδιαμορφώσουν αυτό που αποκαλούμε: μια νέα βιομηχανική στρατηγική.

Οι γεωπολιτικές αναταραχές έχουν σημασία για το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα που αποτελεί την στρατηγική συνιστώσα της ευρωπαϊκής πολιτειακής δομής και της στρατηγικής αυτονομίας του. Η ενεργειακή ασφάλεια και η βιώσιμη ανάπτυξη με παραγωγή ενέργειας χαμηλών εκπομπών αποτελούν κορυφαίες πολιτικές προτεραιότητες που απαιτούν σημαντική χρηματοδότηση. Οι πολιτικές αποφάσεις της ΕΕ και άλλων παγκόσμιων εταίρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επιτάχυνση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία σηματοδοτούν τη μεγαλύτερη μετατόπιση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων που έχουμε δει ποτέ. Αυτό καθιστά απαραίτητο τον μετασχηματισμό του Ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και να στηρίξει ζωτικές πολιτικές της ΕΕ σε μια νέα εποχή οξυμένων γεωπολιτικών ανακατατάξεων».

Συνέχισε ως ακολούθως:

Επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κεφαλαιαγορών

Σήμερα, 30 χρόνια μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1991) που αποτέλεσε ορόσημο του ενιαίου τραπεζικού τομέα, 20 χρόνια μετά την έλευση του Ευρώ και 10 χρόνια μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του 2012, η Τραπεζική Ένωση (ΤΕ) παραμένει μια ημιτελής συμφωνία εφόσον στερείται ενός αξιόπιστου ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων, όπως είναι το FDIC των ΗΠΑ.

Απαιτούνται επειγόντως στοχευμένες πρωτοβουλίες για την αντιστροφή του κατακερματισμού της ενιαίας τραπεζικής αγοράς, τη διάρρηξη του φαύλου κύκλου μεταξύ τραπεζών και κρατών και την ενίσχυση της αρχιτεκτονικής της ΟΝΕ και του διεθνούς καθεστώτος του ευρώ.

Η ανάγκη ολοκλήρωσης της ΤΕ και εμβάθυνσης της Ένωσης Κεφαλαιαγορών καταδεικνύεται καλύτερα από το γεγονός η Ευρωζώνη έχει πλεόνασμα αποταμιεύσεων που υπερβαίνει τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά εξακολουθεί να μην διαθέτει τους κατάλληλους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της Ένωσης Κεφαλαιαγορών για την αποτελεσματική διοχέτευσή τους.

Ι. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΕ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΟΔΙΚΗΣ ΚΑΜΠΗΣ

Στα επόμενα χρόνια το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα χρειαστεί να πληροί τρεις βασικές στοχοθετήσεις.

Πρώτον να διατηρήσει και να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του, δεύτερον να στηρίξει την ενεργειακή και την πράσινη μετάβαση και τρίτον να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες των νοικοκυριών και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) που παραμένουν η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας.

Ανθεκτικό είναι το τραπεζικό σύστημα που αντέχει στις επαναλαμβανόμενες εξωγενείς κρίσεις και έχει κανόνες επάρκειας κεφαλαίων που ενσωματώνουν κλιματικούς κινδύνους, διαχείριση κινδύνων, άμυνα έναντι κυβερνοεπιθέσεων και ασφάλεια δεδομένων.

Ένα σημαντικό εγχείρημα που συνέβαλε καθοριστικά στην έξοδο του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την κρίση και συνέβαλε καθοριστικά στην ανθεκτικότητα του ήταν το σχήμα τιτλοποιήσεων «Ηρακλής».

Το σχήμα αυτό πέτυχε πλήρως τον ειδικό στόχο του, δηλαδή την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών σε χρόνο ρεκόρ, με μετρήσιμα αποτελέσματα, καθώς σήμερα και οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες έχουν μονοψήφιους δείκτες Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ). Όλα αυτά χωρίς να επιβαρύνουν τον φορολογούμενο και με θετικές επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας. Αυτή η έγκαιρη εξυγίανση των ελληνικών τραπεζών τους επιτρέπει τώρα να συμβάλουν στην χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας με τους πόρους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

ΙΙ. Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ

Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι ο τρόπος χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης. Μια πρόσφατη έρευνα της McKinsey αναφέρει ότι για να καλύψουμε το οικονομικό κενό ως χώρα θα χρειαστούμε περίπου 500 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050 για τις λεγόμενες καθαρές ενέργειες. Εκτιμάται ότι το 20% αυτών των επενδύσεων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν από το 2030.

Για να χρηματοδοτήσουμε την Πράσινη Οικονομία θα χρειαστούμε δυναμικές συνέργειες χρηματοδότησης μεταξύ τριών πηγών.

Πρώτον, τους δημόσιους πόρους (ευρωπαϊκοί, π.χ. το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης - και οι ελληνικοί δημόσιοι πόροι).

Δεύτερον, τον τραπεζικό δανεισμό.

Τρίτον, την προσφυγή στις οι κεφαλαιαγορές με τα κατάλληλα εργαλεία, είτε πράσινα εταιρικά ή κρατικά ομόλογα, είτε πράσινες τιτλοποιήσεις.

Η πρόκληση είναι μεγάλη αν θέλουμε, π.χ. να εξοπλίσουμε κάθε σπίτι, κάθε κτίριο, κάθε επιχείρηση, με νέες μορφές εναλλακτικής ενέργειας. Η τεχνογνωσία των τιτλοποιήσεων που υπάρχει στο νέο οικοσύστημα που δημιούργησε ο Ηρακλής μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για ΜΕΔ αλλά και για εξυπηρετούμενα πράσινα δάνεια, π.χ. αυτά που χορηγούνται για ηλιακούς συλλέκτες.

Η Ελλάδα, λόγω των τολμηρών πολιτικών της σημερινής κυβέρνησης, έχει κάνει τεράστια βήματα για να καταστεί ενεργειακός κόμβος σημαντικής περιφερειακής εμβέλειας. Κεφαλαιοποιούμε στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, όπως η ηλιακή και αιολική ενέργεια, η τεχνογνωσία και το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Για τους λόγους αυτούς, πρέπει επειγόντως να δημιουργήσουμε ένα νέο χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα που θα προσφέρει ανταγωνιστικές συνθήκες χρηματοδότησης για ηλιακούς συλλέκτες, ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά καλώδια, μηχανισμούς αποθήκευσης ενέργειας για ενεργειακές υποδομές. Έχουμε έντονο ενδιαφέρον να επιταχύνουμε τις νέες τεχνολογίες για να κερδίσουμε ένα πλεονέκτημα σε αυτό που θα είναι το σύστημα ενέργειας και παραγωγής του μέλλοντος.

III. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ MME

Η κρίση της Ευρωζώνης ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι αναπτυξιακές τράπεζες στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς και στη χρηματοδότηση των ΜμΕ που δεν έχουν πρόσβαση στον εμπορικό τραπεζικό τομέα. Στην διάρκεια της πανδημίας, η ΕΑΤ στήριξε τις πολιτικές της κυβέρνησης για την προστασία και ενίσχυση των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, κυρίως μέσω συγχρηματοδότησης, εγγυήσεων και επιδοτήσεων συνολικού ύψους 8,4 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η ΕΑΤ στοχεύει στη διεύρυνση της περιμέτρου των δανειοληπτών ΜμΕ, δηλαδή στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό για πολλές χιλιάδες ΜμΕ μέσω συγχρηματοδοτήσεων, εγγυήσεις που ενισχύουν την τραπεζική τους ικανότητα.

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο κ. Ζαββός υπογράμμισε τα εξής:

Η κλιματική μετάβαση είναι ένας σημαντικός μετασχηματισμός, ανάλογος ως προς το μέγεθός του με την Βιομηχανική επανάσταση του 20ου αιώνα.

Η βιωσιμότητα και η οικολογία έλειπαν κατά κανόνα από τα παραδοσιακά οικονομικά εγχειρίδια. Η πράσινη ή οικολογική οικονομία που σήμερα υπαγορεύεται από τις τολμηρές πολιτικές αποφάσεις για μια Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία μας υποχρεώνει να λειτουργούμε εντός των ορίων του πλανήτη και αυτό απαιτεί μια ριζικά νέα οικονομική σκέψη, νέες πολιτικές και νέα χρηματοδοτικά μέσα για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Ο John Kenneth Galbraith, ένας από τους πιο διακεκριμένους οικονομολόγους του περασμένου αιώνα, έλεγε ότι «Η εξειδίκευση είναι μια επιστημονική διευκόλυνση αλλά όχι μια πολιτική αρετή». Πιστεύω ότι σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς, ενώ η εξειδίκευση είναι ιδιαίτερα απαραίτητη ειδικά στα χρηματοοικονομικά θέματα, οι επιτακτικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτούν κατ’ εξοχήν πολιτική αρετή.