Σπατάλη τροφίμων: Πετάμε 1.000 ευρώ στα σκουπίδια ετησίως

Σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού, ανεξέλεγκτων ανατιμήσεων στα τρόφιμα, εκτόξευσης του κόστους διαβίωσης και επισιτιστικής ανασφάλειας, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να πετάει περισσότερα τρόφιμα από όσα εισάγει, αναφέρει η Feedback EU σε έρευνά της για τις επιπτώσεις του Food Waste. 

Η Feedback EU υπολόγισε ότι κάθε χρόνο πετιούνται στον κάδο των απορριμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 153,5 εκατ. τόνοι τροφίμων -που αντιπροσωπεύουν το 6% των συνολικών εκπομπών ρύπων της Ε.Ε.- αξίας 143 δισ. ευρώ. Δηλαδή στα σκουπίδια καταλήγουν περισσότερα τρόφιμα απ' αυτά που εισάγει η ΕΕ. Το 2021 η Ε.Ε. εισήγαγε 138 εκατομμύρια τόνους γεωργικών προϊόντων, αξίας 150 δισ. ευρώ.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, κάθε κάτοικος της χώρας δημιουργεί σχεδόν 90 κιλά αποβλήτων τροφίμων το έτος, εκ των οποίων τα 40 κιλά είναι βρώσιμα. Δηλαδή σε ετήσια βάση τα απόβλητα τροφίμων από νοικοκυριά στην Ελλάδα φθάνουν τις 930.323 τόνους.

Κι αν τα στοιχεία αυτά θεωρείτε πως αφορούν την οικονομία, το περιβάλλον και την τσέπη κάποιου άλλου, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η σπατάλη τροφίμων κοστίζει από 800 έως 1.000 ευρώ σε κάθε ελληνικό νοικοκυριό κατ’ έτος. 

Το στοιχείο αυτό προκύπτει από έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών που παρουσίασε προ ημερών ο αν. καθηγητής Μάρκετινγκ Προκόπης Κ. Θεοδωρίδης, στο συνέδριο Sustainable Food Conference 2022 της Boussias.

Η έρευνα, που εξέτασε τις αντιλήψεις των καταναλωτών για τη σπατάλη τροφίμων, πραγματοποιήθηκε από την 1η Νοεμβρίου 2021 έως τις 15 Φεβρουαρίου 2022 σε δείγμα 1.238 συμμετεχόντων, ενώ μέσω του πιλοτικού Food Waste App -της πρώτης εφαρμογής στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Θεοδωρίδη, για τη σπατάλη των τροφίμων- μετρήθηκαν οι ποσότητες σε κιλά, λίτρα και μερίδες που οδηγούνται στα σκουπίδια. Στην εφαρμογή συμμετείχαν 125 νοικοκυριά, από μονομελή έως πενταμελή, και τα ευρήματα της έρευνας αφορούν τα 80 εξ αυτών.

Ένα μέσο νοικοκυριό, λοιπόν, με βάση τα ευρήματα της έρευνας μέσω του Food Waste App, πετάει ετησίως 15,34 κιλά φρούτα, 5,10 κιλά τυποποιημένα τρόφιμα, 4,46 κιλά κρέας, 3,97 λίτρα γαλακτοκομικά και είδη ψυγείου, 3,9 κιλά ψωμί και είδη φούρνου, 3,89 κιλά προϊόντα πρωινού, 1,92 κιλά λαχανικά, 1,3 κιλά τυριά, 0,75 κιλά αλλαντικά, 0,06 κιλά ψάρια και θαλασσινά και 0,05 κιλά κατεψυγμένα προϊόντα.

Αν αυτά τα κιλά τα μεταφράσουμε σε μερίδες, θα δούμε ότι στα σκουπίδια, σύμφωνα με την έρευνα, καταλήγουν 31,6 μερίδες σαλάτες, 14,4 μερίδες όσπρια, 13,6 μερίδες λαδερά/χορτοφαγικά πιάτα, 12 μερίδες ορεκτικά, 9,2 μερίδες ζυμαρικά, 6,8 μερίδες σούπα, 6 μερίδες πατάτες, 5,65 μερίδες γλυκά, 4,8 μερίδες ψαρικά, 3,87 μερίδες αυγά, 2,29 μερίδες πίτες, 1,6 μερίδες κρεατικά και 1,6 μερίδες μαγειρευτά.

Δηλαδή, κατά τη διάρκεια ενός έτους, όπως είπε ο κ. Θεοδωρίδης, πετιούνται στον κάλαθο των αχρήστων 113 μερίδες μαγειρεμένων τροφίμων, 41 κιλά τροφίμων, 17 λίτρα ροφημάτων και 16 τεμάχια φαγητού από παραγγελίες/delivery.

Η ευκολία με την οποία όλοι ή σχεδόν όλοι απορρίπτουμε τρόφιμα, μαγειρεμένα ή μη, στα σκουπίδια συνδέεται και με το γεγονός ότι 6 στους 10 (ποσοστό 57,3%) δεν γνωρίζουν το κόστος των τροφίμων που πετούν στα σκουπίδια, ενώ μόλις 1 στους 2 δήλωσε ότι γνωρίζει τις επιπτώσεις που έχει η σπατάλη των τροφίμων στο περιβάλλον.

Ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΚΑΑ κ. Απόστολος Αποστολάκος ανέφερε, μιλώντας στο ίδιο συνέδριο, ότι ο καταναλωτής αγοράζει χωρίς να προγραμματίζει σε ικανοποιητικό βαθμό τις αγορές του, χωρίς να έχει σκεφτεί εναλλακτικές μεθόδους αξιοποίησης της τροφής ή να φροντίζει για τη συντήρησή τους. Πρόκειται για μια καταναλωτική κουλτούρα μη σεβασμού της τροφής, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, που δεν έχει επηρεαστεί ούτε από την τρέχουσα κρίση, ανέφερε. «Αυτό που έχει αλλάξει, είναι ότι έχει περιοριστεί η κατανάλωση τροφίμων διότι οι τιμές αποθαρρύνουν τους καταναλωτές να αγοράσουν μεγαλύτερες ποσότητες», είπε.

Για τον διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΚΑΑ, η μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων προέρχεται από τα φρέσκα και ιδιαιτέρως από τα έξτρα φρέσκα τρόφιμα, όπως είναι παραδείγματος χάριν οι μπανάνες. «Μετρήστε πόσα τεμάχια αγοράζουμε και πόσες μπανάνες πετάμε στα σκουπίδια στο τέλος της εβδομάδας», είπε. Η Ελλάδα εισήγαγε πέρυσι μόνο από το Εκουαδόρ 137,9 χιλ. τόνους μπανάνας, έναντι 75,5 χιλ. τόνων που είχε εισαγάγει το 2011. 

Όμως, ας επιστρέψουμε στη σπατάλη και στη σχέση της με τις μπανάνες. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η μπανάνα είναι ο ένοχος υπ' αριθμόν ένα για τη σπατάλη τροφίμων. Μόνο στις ΗΠΑ, 5 δισεκατομμύρια μπανάνες πετιούνται κάθε χρόνο, ενώ στη Βρετανία οδηγούνται καθημερινά στα σκουπίδια περισσότερα από 1,4 εκατομμύρια βρώσιμες μπανάνες με κόστος 80 εκατομμύρια λίρες ετησίως.

Μελέτη του Πανεπιστημίου Karlstad μέτρησε τα απόβλητα τροφίμων των σούπερ μάρκετ της Σουηδίας και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των απορριμμάτων. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η μπανάνα σπαταλάται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο προϊόν. Και όχι μόνο όσον αφορά τον όγκο βάρους, αλλά και σε σχέση με τις επιπτώσεις που έχει η σπατάλη στο περιβάλλον.

Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εισαγωγέας μπανανών, αντιπροσωπεύοντας το 28% του συνόλου των εισαγωγών, η πλειονότητα των οποίων πωλείται από τους δέκα μεγαλύτερους λιανοπωλητές της ΕΕ. Αυτός ο ανταγωνισμός των λιανοπωλητών έχει οδηγήσει τη μέση τιμή καταναλωτή της μπανάνας να είναι 25% χαμηλότερη απ' αυτή των μήλων, παρά το κόστος που συνδέεται με την εισαγωγή τους.

Τα σούπερ μάρκετ της Δανίας βρήκαν μια λύση στο πρόβλημα της μπανάνας. Προσφέρουν εκπτώσεις για αγορά μεμονωμένων τεμαχίων. 

Όμως, το πρόβλημα με την μπανάνα ξεκινά από το χωράφι. Παγκοσμίως, παράγονται περίπου 114 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι απορριμμάτων μπανάνας, οδηγώντας σε περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η υπερβολική εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Κατά μέσο όρο, ένα εκτάριο φυτείας μπανάνας παράγει 220 τόνους απορριμμάτων ετησίως και υπάρχουν περίπου 10 εκατομμύρια εκτάρια φυτείας μπανάνας παγκοσμίως.