Πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% το 2023, μαξιλάρι 1 δισ. για ενέργεια

«Μαξιλάρι» 1 δισ. ευρώ υπό μορφή αποθεματικού για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης ενσωματώνει το προσχέδιο προϋπολογισμού 2023 μαζί με όλα τα μέτρα στήριξης τα οποία ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ.

Το προσχέδιο, το οποίο συνιστά τον πρώτο προϋπολογισμό που καταρτίζεται εκτός πλαισίου μνημονιακής επιτήρησης ή ενισχυμένης εποπτείας τα τελευταία 12 χρόνια προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 5,3% φέτος και 2,1% του χρόνου με το οικονομικό επιτελείο να ακολουθεί τη «συμβουλή» του ESM για εξοικονόμηση δημοσιονομικού χώρου φέτος ώστε να υπάρχει «αέρας» για το επόμενο έτος. Το προσχέδιο προβλέπει πρωτογενές έλλειμμα 1,7% του ΑΕΠ το 2022 από 2% που προέβλεπε το Πρόγραμμα Σταθερότητας και 0,7% πρωτογενές πλεόνασμα του χρόνου έναντι προηγούμενης εκτίμησης για 1% του ΑΕΠ .

«Η αβεβαιότητα γύρω από τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις, αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα που δυσχεραίνει τη διενέργεια ασφαλών προβλέψεων παγκοσμίως. Σε αυτό το πλαίσιο, το βασικό όπλο οικονομικής άμυνας της χώρας είναι η συνετή δημοσιονομική διαχείριση, κατευθύνοντας τους πόρους που είναι διαθέσιμοι, στον μετριασμό των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης στην Ελληνική κοινωνία και τον παραγωγικό ιστό της χώρας» δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας προσθέτοντας ότι «παράλληλα, η τήρηση των ρεαλιστικών δημοσιονομικών στόχων είναι το διαβατήριο για την πρόσβαση στις αγορές, τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του Ελληνικού χρέους και την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας, έτσι ώστε να διατηρηθεί η θετική οικονομική προοπτική της χώρας για τα επόμενα έτη».

Η ενεργειακή κρίση αφήνει το στίγμα της στις προβλέψεις του προσχεδίου. Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός από 0,6% πέρυσι κάνει άλμα σε μέσα επίπεδα στο 8,8% φέτος αλλά προβλέπεται πως θα «ξεφουσκώσει» δραστικά στο 3,1% το επόμενο έτος ενώ στο μεσοδιάστημα οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν έως και κατά 700% με τη μέση τιμή του πετρελαίου να προβλέπεται φέτος στα 108,2 δολάρια το βαρέλι και τα 95,6 δολάρια το επόμενο έτος ( οι τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν).

Στα βασικά του μεγέθη ξεχωρίζει η προβλεπόμενη έκρηξη των επενδύσεων με τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου να γράφει φέτος αύξηση 10% και 16% του χρόνου ενώ εισαγωγές και εξαγωγές κατεβάζουν ταχύτητα σε ένα περιβάλλον έντονων διεθνών πιέσεων στην ανάπτυξη. Οι εξαγωγές μετά από αύξηση 9% θα διευρυνθούν κατά 1,8% το 2023 και οι εισαγωγές από το φετινό 10,3% θα αυξηθούν κατά 3,1% του χρόνου, την ώρα που ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση θα διαγράφουν τροχιά επιβράδυνσης ή και συρρίκνωσης.

Τα μέτρα στήριξης

Σύμφωνα με τον Χρ. Σταϊκούρα, στον δημοσιονομικό στόχο για το 2023 έχει συμπεριληφθεί το σύνολο των δημοσιονομικών μέτρων, ύψους 3,5 δισ. ευρώ, που εξαγγέλθηκαν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και επιπλέον 1 δισ. ευρώ αποθεματικό για αυξημένες δαπάνες αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, πρωτίστως για την επιδότηση λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και την αντιμετώπιση δαπανών των φορέων γενικής κυβέρνησης.

Επιπλέον, για το έτος 2023 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 8,3 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 5,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εκ των οποίων 3,5 δισ. ευρώ από το σκέλος των επιχορηγήσεων, στο οποίο έως σήμερα έχουν ενταχθεί 372 έργα και εμβληματικές επενδύσεις ύψους 13,5 δισ. ευρώ.

Τα βασικά μεγέθη το 2023

Στα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων το 2023 περιλαμβάνεται η ελάφρυνση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε ό,τι αφορά τη μόνιμη μείωση κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών περίπου 2,2 εκατ. εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα και την αναστολή σε μόνιμη βάση της εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα, με επέκταση του μέτρου στο δημόσιο και στους συνταξιούχους. Πέραν αυτών των δύο μέτρων, τα νέα κυβερνητικά μέτρα στήριξης της οικονομίας με έναρξη εφαρμογής το 2023, όπως ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο της ΔΕΘ, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Μάιο 2023, την αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των ιατρών του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), τη διευθέτηση μισθολογικών αιτημάτων των ενόπλων δυνάμεων, την κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ), την αύξηση του φοιτητικού επιδόματος, την επέκταση του επιδόματος μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα, τα σημαντικά κίνητρα για επέκταση της πλήρους απασχόλησης μέσω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και του τέλους επιτηδεύματος, την αναστολή του ΦΠΑ για νέες οικοδομές και το συνολικό πλαίσιο δράσεων στήριξης της στέγασης, με επίκεντρο τη νέα γενιά.

Σύμφωνα με το προσχέδιο, από την άνοιξη του 2023, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να ενδυναμωθεί στη βάση των ως άνω μέτρων και της υποχώρησης του ρυθμού αύξησης του δείκτη τιμών. Η αναμενόμενη περαιτέρω εξομάλυνση των διεθνών τιμών στο πετρέλαιο, που από κοινού με τη συνεχιζόμενη επιδότηση ενεργειακού κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και την ομαλοποίηση της λειτουργίας της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, συνεπάγονται για το 2023 σημαντικά ηπιότερο κατ’ εκτίμηση ρυθμό πληθωρισμού έναντι του 2022 (3,0% κατά μέσο όρο στο σύνολο του έτους).

Ακόμα, η προσήλωση στην υλοποίηση απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να φέρει επιτάχυνση της ετήσιας συμβολής του στην ανάπτυξη στις 1,9 ποσοστιαίες μονάδες. Η ανωτέρω υλοποίηση προβλέπεται ότι θα αποτελέσει τον κύριο μοχλό επενδύσεων του 2023, των οποίων ο όγκος προβλέπεται κατά 16% υψηλότερος έναντι του 2022, και τον βασικό παράγοντα ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας που θα συντελέσει στη μείωση της ανεργίας κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του εργατικού δυναμικού στο 2023, σε ποσοστό 12,6% βάσει του ορισμού της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού.

Ο ρυθμός αύξησης της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης εκτιμάται σε 1,3% έναντι του 2022 (επίπεδο που είναι αυξημένο κατά 7,8% έναντι του προ-πανδημίας επιπέδου). Την ίδια στιγμή, η κατανάλωση της Γενικής Κυβέρνησης το 2023 αναμένεται να παραμείνει πάνω από το προ πανδημίας επίπεδο, ωστόσο ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της το 2023 εκτιμάται αρνητικός κατά 1,5%, εν μέσω της σταδιακής προσαρμογής στους μεσοπρόθεσμους στόχους της δημοσιονομικής πολιτικής.

Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας αναμένεται να διατηρήσει αρνητική τη συμβολή του στην πραγματική ανάπτυξη το 2023, κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, όμως με την αρνητική συμβολή του ισοζυγίου αγαθών να συρρικνώνεται στο ένα πέμπτο του 2022, στη βάση της πρόβλεψης για αύξηση των ελληνικών εξαγωγών αγαθών κατά 3,5% ετησίως σε όρους όγκου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόβλεψη για την ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2023 ανέρχεται σε 2,1%, μειωμένη έναντι του 2022, αλλά πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (1,4% σύμφωνα με τις θερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και 0,9%, σύμφωνα με τις προβλέψεις Σεπτεμβρίου 2022 της ΕΚΤ).

Εσοδα - δαπάνες

Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 61.488 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 527 εκατ. ευρώ ή 0,9% έναντι του 2022, λόγω της προβλεπόμενης μεγέθυνσης της οικονομίας όπως αντικατοπτρίζεται στις μακροοικονομικές προβλέψεις.

Οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού το 2023 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν σε 69.411 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 3.052 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση έτους 2022, κυρίως λόγω του περιορισμού των μέτρων που προβλέπονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19 και της χρονικής διαφοροποίησης των φυσικών παραλαβών των εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Το χρέος

Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 355.000 εκατ. ευρώ ή 169,1% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2022, έναντι 353.389 εκατ. ευρώ ή 193,3% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2021, παρουσιάζοντας μείωση κατά 24,2 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2021. Το 2023, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 357.000 εκατ. ευρώ ή 161,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 7,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2022.

Χρ. Σταϊκούρας-Θ. Σκυλακάκης: Εξαιρετική αβεβαιότητα

«Καταθέτουμε προς συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2023», δηλώνει το οικονομικό επιτελείο.

«Ο Προϋπολογισμός του 2023 καταρτίζεται υπό συνθήκες εξαιρετικά υψηλής αβεβαιότητας, αναφορικά με τις γεωπολιτικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Καλείται να συγκεράσει προκλήσεις που αφορούν την ενεργειακή κρίση, την πληθωριστική πίεση στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, την υγειονομική κρίση που, εάν και έχει υποχωρήσει, συνεχίζει να επιβαρύνει τις δαπάνες του συστήματος υγείας, αλλά και τις αυξημένες δαπάνες για την αναγκαία αμυντική θωράκιση της χώρας. Την ίδια στιγμή, καλείται να διατηρήσει τη δημοσιονομική ισορροπία και τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά και να υποστηρίξει ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση της ζωής και της ευημερίας όλων των πολιτών.

Είναι σαφές ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις μακροοικονομικές προβλέψεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο για το 2023, είναι αυξημένοι και συνδέονται κατά κύριο λόγο με τις γεωπολιτικές προκλήσεις, την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, τις συνθήκες εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο, τις τιμές της ενέργειας και των καυσίμων και την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική.

Ωστόσο, η ελληνική οικονομία έχει επιδείξει σημαντική ανθεκτικότητα, υποστηριζόμενη από τα δημοσιονομικά μέτρα της πολιτείας. Ως αποτέλεσμα, για το 2022 προβλέπεται ρυθμός ανάπτυξης 5,3%, έναντι 4,5% που είχε προβλεφθεί στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2022 και 3,1% που είχε εκτιμηθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του Απριλίου 2022, τη στιγμή που ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή εκτιμάται να αυξηθεί κατά 8,8%, έναντι 5,6% που προβλεπόταν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί σε 12,9% έναντι 13,9% που προβλεπόταν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και 14,2% στον Προϋπολογισμό του 2022.

Το αποτέλεσμα αυτό υποστηρίχθηκε εντός του 2022 από δημοσιονομικά μέτρα ύψους 4,7 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, μέτρα ύψους 4,3 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, αλλά και μεταρρυθμίσεις προς όφελος των πολιτών, όπως ενδεικτικά είναι η διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 9,7% συνολικά μέσα στο 2022, η περαιτέρω μόνιμη μείωση του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), από το 2018 κατά 35% και η κατάργηση του φόρου γονικών παροχών-δωρεών.

Για το 2023, υπό τις εξαιρετικά αβέβαιες συνθήκες διαμόρφωσης προβλέψεων και με βάση τις τρέχουσες τιμές μελλοντικών συμβολαίων της ενέργειας, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αναμένεται να αυξηθεί κατά 3%, έναντι 4% της Ευρωζώνης, σύμφωνα με τις θερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ η ανάπτυξη αναμένεται να διαμορφωθεί σε 2,1%, έναντι 1,4% του μέσου όρου της Ευρωζώνης σύμφωνα με τις θερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και 0,9% σύμφωνα με τις προβλέψεις Σεπτεμβρίου 2022 της ΕΚΤ. Σημειώνεται ότι οι προβλέψεις για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό έχουν λόγω των συνθηκών ακραίας γεωπολιτικής αβεβαιότητας, υψηλό βαθμό επισφάλειας και μπορεί να αναθεωρηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν την κατάθεση του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού.

Ο Προϋπολογισμός του 2023 είναι ο πρώτος κρατικός προϋπολογισμός τα τελευταία δώδεκα έτη, που καταρτίζεται εκτός του πλαισίου μνημονιακής επιτήρησης ή ενισχυμένης εποπτείας. Συνεπώς πλέον όλα τα δημοσιονομικά μεγέθη απεικονίζονται μόνο με την κοινή μεθοδολογία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Λογαριασμών (ESA) και παραλείπονται πλέον εκτιμήσεις κατά πρόγραμμα.

Το γεγονός αυτό, ωστόσο, καταδεικνύει την εθνική ευθύνη απέναντι στις θυσίες των πολιτών τα τελευταία δώδεκα έτη, αλλά και στη νέα γενιά, να διατηρηθεί η δημοσιονομική ισορροπία της χώρας, βασιζόμενοι σε ίδιες δυνάμεις, ακόμη και κάτω από αντίξοες διεθνείς συγκυρίες. Οι δημοσιονομικοί στόχοι που είχαν τεθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, αναφορικά με το πρωτογενές πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης, ήτοι ελλείμματος 2% του ΑΕΠ για το 2022 και πλεονάσματος 1,1% του ΑΕΠ για το 2023, αναθεωρούνται σε έλλειμμα 1,7% του ΑΕΠ για το 2022 και πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ για το 2023. Με αυτό τον τρόπο διατηρείται η δημοσιονομική ισορροπία για την εν λόγω περίοδο, διοχετεύοντας τους απαραίτητους πόρους, έχοντας χτίσει με διορατικότητα ασφαλή ταμειακά διαθέσιμα, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων κατά το νέο έτος.

Στο ανωτέρω αποτέλεσμα, για το 2023 έχει συμπεριληφθεί το σύνολο των δημοσιονομικών μέτρων, ύψους 3,5 δισ. ευρώ, που εξαγγέλθηκαν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και επιπλέον 1 δισ. ευρώ αποθεματικό για αυξημένες δαπάνες αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, πρωτίστως για την επιδότηση λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και την αντιμετώπιση δαπανών των φορέων γενικής κυβέρνησης.

Επιπλέον, για το έτος 2023 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 8,3 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 5,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εκ των οποίων 3,5 δισ. ευρώ από το σκέλος των επιχορηγήσεων, στο οποίο έως σήμερα έχουν ενταχθεί 372 έργα και εμβληματικές επενδύσεις ύψους 13,5 δισ. ευρώ.

Όπως αναφέρθηκε, η αβεβαιότητα γύρω από τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα που δυσχεραίνει τη διενέργεια ασφαλών προβλέψεων παγκοσμίως. Σε αυτό το πλαίσιο, το βασικό όπλο οικονομικής άμυνας της χώρας είναι η συνετή δημοσιονομική διαχείριση, κατευθύνοντας τους πόρους που είναι διαθέσιμοι, στον μετριασμό των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης στην ελληνική κοινωνία και στον παραγωγικό ιστό της χώρας. Παράλληλα, η τήρηση των ρεαλιστικών δημοσιονομικών στόχων είναι το διαβατήριο για την πρόσβαση στις αγορές, τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας, έτσι ώστε να διατηρηθεί η θετική οικονομική προοπτική της χώρας για τα επόμενα έτη», καταλήγουν.

* Δείτε το προσχέδιο στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.