Eurobank: Οι τρεις παράγοντες που στηρίζουν τα έσοδα από φόρους

Σύμφωνα με το δελτίο εκτέλεσης κρατικού προϋπολογισμού (ΚΠ) για τον μήνα Αύγουστο 2022 (πηγή: ΥΠΟΙΚ), τα καθαρά έσοδα ΚΠ στο 8μηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου ανήλθαν στα €39,232 δισεκ. σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, υπερβαίνοντας τον στόχο, όπως αποτυπώνεται στην εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 2022, κατά €5,695 δισεκ. ή 17,0%. Το εν λόγω αποτέλεσμα προήλθε κατά κύριο λόγο από τη συνιστώσα των φόρων, υπογραμμίζει η Eurobank στην τακτική της έκθεση για την ελληνική οικονομία.

Αναλυτικά, όπως επισημαίνει η τράπεζα, οι φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών, οι τακτικοί φόροι ακίνητης περιουσίας και ο φόρος εισοδήματος υπεραπόδοσαν έναντι των στόχων τους κατά €1,602 δισεκ. ή 8,5%, €1,383 δισεκ. ή 198,4% και €1,760 δισεκ. ή 19,6% αντίστοιχα.

Σημειώνουμε ότι η υπέρβαση των φόρων επί αγαθών και υπηρεσιών αντανακλά την υπεραπόδοση του ΦΠΑ (€1,449 δισεκ. ή 11,6%), αποτέλεσμα που δύναται να εξηγηθεί από τρείς παράγοντες: 1ον την καλύτερη του αναμενομένου πορεία της οικονομίας, 2ον τον αυξημένο πληθωρισμό και 3ον τη συνεχή διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Τέλος, η υπέρβαση των τακτικών φόρων ακίνητης περιουσίας συνδέεται με την είσπραξη των τεσσάρων από τις οκτώ δόσεις του ΕΝΦΙΑ οι οποίες είχαν προβλεφθεί ότι θα εισπραχθούν την περίοδο από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο 2022.

Στο σκέλος των δαπανών ΚΠ, σημειώθηκε οριακή συγκράτηση έναντι του στόχου κατά €192 εκατ. ή 0,4% στο 8μηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022 (€43,337 δισεκ. έναντι €43,529 δισεκ. σε τροποποιημένη ταμειακή βάση). Οι κατηγορίες δαπανών με τις υψηλότερες αρνητικές αποκλίσεις έναντι των στόχων τους ήταν οι πιστώσεις υπό κατανομή (πλην Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων – ΠΔΕ και Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας - ΤΑΑ, €1,712 δισεκ. ή 100%), οι αποκτήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων (€803 εκατ. ή 31,8% λόγω του ετεροχρονισμού των πληρωμών των εξοπλιστικών προγραμμάτων) και οι δαπάνες Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ, €111 εκατ. ή 8,2%). Αντιθέτως, οι κατηγορίες δαπανών με τις υψηλότερες υπερβάσεις έναντι των στόχων τους ήταν οι μεταβιβάσεις (€1,089 δισεκ. ή 5,5%), οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών (€410 εκατ. ή 59,3%) και οι δαπάνες Προ-γράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ, €783 εκατ. ή 18,8%).

Βάσει των παραπάνω στοιχείων, το ισοζύγιο ΚΠ στο 8μηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022 ανήλθε σε έλλειμμα €4,105 δισεκ. σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, έναντι του στόχου για έλλειμμα €9,992 δισεκ. Αντιστοίχως, το πρωτογενές αποτέλεσμα ΚΠ, δηλαδή το ισοζύγιο ΚΠ εξαιρουμένων των τόκων, διαμορφώθηκε σε οριακό πλεόνασμα €19 εκατ. έναντι του στόχου για έλλειμμα €5,942 δισεκ.

Η καλύτερη του αναμενομένου πορεία της οικονομίας, η αύξηση του πληθωρισμού και η διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών άσκησαν θετική επίδραση στα φορολογικά έσοδα του 8μηνου Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022 (υπέρβαση έναντι του στόχου κατά €5,512 δισεκ. ή 18,2%) με αποτέλεσμα το δημοσιονομικό ισοζύγιο να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση έναντι του στόχου.

Ωστόσο οι προκλήσεις παραμένουν. Ο υψηλός πληθωρισμός (τελευταία παρατήρηση στο 11,2% YoY τον Αύγουστο 2022 από 1,2% YoY τον Αύγουστο 2021) ναι μεν ωθεί προς τα κάτω τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ, εντούτοις αυτό αφορά τη βραχυχρόνια περίοδο. Στην περίπτωση που ο υψηλός πληθωρισμός γίνει επίμονος (μεσοπρόθεσμη περίοδος), ενεργοποιούνται δυνάμεις που, ceteris paribus, επιβραδύνουν ή αντιστρέφουν την πτώση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Ο επίμονα υψηλός πληθωρισμός οδηγεί:

• 1ον σε μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και σε αύξηση της αβεβαιότητας με αρνητικές επιδράσεις στην ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις. Ως εκ τούτου, ο πραγματικός ρυθμός μεγέθυνσης μειώνεται μεσοπρόθεσμα, το ίδιο και ο ονομαστικός.

• 2ον σε σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών και σε άνοδο των επιτοκίων. Το προφίλ του ελληνικού δημοσίου χρέους αποτελεί ασπίδα προστασίας (μεγάλη διάρκεια, με το μεγαλύτερο τμήμα με σταθερό επιτόκιο και προς το επίσημο τομέα), ωστόσο δεν ισχύει το ίδιο για τον ιδιωτικό τομέα. Η αύξηση του κόστους δανεισμού επιβαρύνει τον εισοδηματικό περιορισμό των νοικοκυριών και τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων με επιπτώσεις στη ζήτηση και τα δημόσια έσοδα.

• 3ον σε περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που δύνανται να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.