Χτίζουν άμυνες στην κρίση οι ελληνικές εισηγμένες

Σε ασκήσεις επί χάρτου επιδίδονται οι διοικήσεις των εισηγμένων εταιρειών στο Χ.Α. προκειμένου να προετοιμαστούν κατάλληλα και να περιορίσουν ενδεχόμενα δυσμενή σενάρια στη διεθνή οικονομία από τον προσεχή χειμώνα και μετά. Κοιτάζουν να περιορίσουν τις επιπτώσεις από μια αύξηση των επιτοκίων, προσπαθούν να ενισχύσουν την ευελιξία τους, να περικόψουν κάποια κόστη και παράλληλα δίνουν έμφαση στην πολιτική των αποθεμάτων τους.

Σε γενικές γραμμές, οι άμυνες των εγχώριων επιχειρήσεων δεν μπορούν να αποτρέψουν όλες τις επιπτώσεις μιας μεγάλης κρίσης (αν τελικά αυτή έρθει), ωστόσο αυτή την περίοδο είναι ισχυρότερες σε σχέση με το παρελθόν για τρεις κυρίως λόγους.

Πρώτον, γιατί πολλές εταιρείες έχουν συνηθίσει να λειτουργούν σε περιβάλλοντα κρίσεων και έντονης αβεβαιότητας από το 2008 έως και σήμερα. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που επιβίωσαν κόντρα στην κρίση της προηγούμενης 15ετίας, είναι -σε γενικές γραμμές τουλάχιστον- παραγωγικές και χρηματοοικονομικά υγιείς.

Δεύτερον, επειδή τα σοβαρότερα προβλήματα δεν θα ξεκινήσουν πριν από τον προσεχή χειμώνα (λόγω και των αναμενόμενων υψηλών τουριστικών εισροών του καλοκαιριού και του φθινοπώρου), έχουν κάποιο χρόνο να σχεδιάσουν κατάλληλα τις στρατηγικές τους, σε αντίθεση με το 2008, όταν η οικονομία είχε βρεθεί προ μεγάλης εκπλήξεως και απροετοίμαστη.

Και τρίτον, διότι στα πάρα πολλά δάνεια υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, τα οποία χειρίζονται πλέον οι servicers, η ταχύτητα αντιμετώπισης είναι πλέον πολύ μεγαλύτερη. Ιδιαίτερα μάλιστα ενόψει μιας ενδεχόμενης επερχόμενης κρίσης, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές (πιστωτές, ιδιοκτήτες εταιρειών, υποψήφιοι στρατηγικοί επενδυτές) έχουν κάθε λόγο οι υποθέσεις να κλείνουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Ακόμη κι αν δεν προκύψουν ζητήματα ενεργειακών ελλείψεων, όλα δείχνουν ότι το κόστος των καυσίμων θα διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα, καθώς και το ύψος του πληθωρισμού, όπως άλλωστε προέβλεψε και η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ.

Παρότι η κερδοφορία των εισηγμένων του Χ.Α. διατηρήθηκε κατά το πρώτο φετινό εξάμηνο σε σαφώς ικανοποιητικά επίπεδα, η χρηματιστηριακή αγορά έχει ήδη προεξοφλήσει σε σημαντικό βαθμό στις τρέχουσες τιμές του ταμπλό ένα δυσμενές σενάριο για την ελληνική οικονομία που περιλαμβάνει για τη διετία 2023-2024 αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, έντονο πληθωρισμό και γενικότερη αστάθεια στην Ευρώπη.

Αν και οι αισιόδοξοι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η κοιλιά που θα υπάρξει στο ελληνικό ΑΕΠ θα είναι πρόσκαιρη, δεν λείπουν οι ξένοι αναλυτές που, αναφερόμενοι σε παγκόσμιο επίπεδο, καλούν τους επενδυτές να… προσδεθούν, έναντι ισχυρών επερχόμενων αναταράξεων που θα διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Αν υπάρξει μια σχετική αποκλιμάκωση των προβλημάτων στο μέτωπο του φυσικού αερίου, τότε οι τιμές των μετοχών στο Χ.Α. θα μπορούσαν να ανεβούν σημαντικά, ωστόσο πολλοί φοβούνται ότι θα περάσουμε έναν δύσκολο χειμώνα, τόσο στην οικονομία, όσο και στο χρηματιστήριο», εκτιμούν κύκλοι της αγοράς.

Οι αντοχές της οικονομίας

Κανείς φυσικά δεν μπορεί να υποτιμήσει μια ενδεχόμενη διεθνή κρίση, που θα χαρακτηρίζεται από έλλειψη καυσίμων, υψηλό πληθωρισμό, δημοσιονομικά προβλήματα και κλίμα πολιτικής αστάθειας, καθώς και το πόσο έντονα θα μπορούσαν να επηρεάσουν όλα αυτά τα οικονομικά των ελληνικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών της.

Ωστόσο, σε αντίθεση με την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, σε επίπεδο οικονομίας και μακροοικονομικών στοιχείων αυτή τη φορά τα πράγματα δείχνουν να είναι αρκετά καλύτερα και οι ελληνικές άμυνες ισχυρότερες:

• Η Ελλάδα δεν κινδυνεύει με εκτροχιασμό στο μέτωπο της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους της, έχοντας κατά τα επόμενα χρόνια περιορισμένες χρηματοδοτικές ανάγκες και στηρίγματα τόσο στο Eurogroup, όσο και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

• Οι ελληνικές τράπεζες διακρίνονται για την ισχυρή ρευστότητά τους, καθώς ο δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις βρίσκεται πολύ κάτω από το 100%, ενώ την προηγούμενη δεκαετία είχε σκαρφαλώσει στο 130%-140%. Σε καμιά περίπτωση επίσης, δεν παρατηρούνται μαζικές αναλήψεις και μεταφορές κεφαλαίων στο εξωτερικό.

• Τα ελληνικά νοικοκυριά είναι πολύ λιγότερο χρεωμένα σε σύγκριση με το 2008, καθώς ουσιαστικά από το 2009 έως και σήμερα οι νέες χορηγήσεις δανείων στη λιανική τραπεζική κινήθηκαν σε οριακά επίπεδα (οι αποπληρωμές δανείων ήταν πολλαπλάσιες).

• Σε αντίθεση με την προηγούμενη δεκαετία της άπνοιας, από το 2023 έως και το 2027 αναμένεται η εισροή πολύ σημαντικών κοινοτικών κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ.

Οι επιχειρήσεις

Από την πλευρά τους οι εγχώριες επιχειρήσεις -όσες κατάφεραν να επιζήσουν κόντρα στη μακρόχρονη κρίση- είναι πλέον συνηθισμένες να βιώνουν σε περιβάλλον μακράς και βαθιάς οικονομικής ύφεσης και αβεβαιότητας, σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές τους στο εξωτερικό, όπου τα περισσότερα στελέχη τους δεν έχουν μάθει να δραστηριοποιούνται σε αντίστοιχες συνθήκες και καταστάσεις.

Στην Ελλάδα επέζησαν οι πλέον ισχυρές επιχειρήσεις, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό αυτών υποχρεώθηκε κατά την τελευταία εικοσαετία είτε να βάλει λουκέτο, είτε να συρρικνωθεί δραστικά, αφήνοντας σε άλλες δυνάμεις την ανάληψη ηγετικού ρόλου.

Επίσης, από την αρχή του έτους έως σήμερα, η ελληνική οικονομία βλέπει το ΑΕΠ της να τρέχει με ικανοποιητικό ρυθμό αύξησης (+7% το πρώτο τρίμηνο) εξέλιξη που αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι και το φθινόπωρο εξαιτίας των ισχυρών τουριστικών εισροών. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε αρκετούς κλάδους δεν παρατηρείται πτώση της ζήτησης από την άνοιξη ή ότι το αυξημένο ενεργειακό κόστος δεν έχει ψαλιδίσει τις κερδοφορίες τους, ωστόσο η γενικότερη εικόνα είναι πως το εγχώριο επιχειρείν αντέχει, αλλά παράλληλα αγωνιά και για το μέλλον.

Πέραν αυτών, ενθαρρυντικό είναι το στοιχείο ότι επικρατεί πολύ μεγαλύτερη κινητικότητα και ταχύτητα στο μέτωπο της αναδιάρθρωσης των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, με τους servicers να δρουν χωρίς αγκυλώσεις και τις αυξημένες αποτιμήσεις των ακινήτων να διευκολύνουν την προσέλκυση στρατηγικών επενδυτών.

Οι εισηγμένες

Εναλλακτικά σχέδια για τον μετριασμό των επιπτώσεων από την έλευση μιας ενδεχόμενης κρίσης καταστρώνουν φυσικά και οι εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας.

Το σενάριο των αυξημένων επιτοκίων δεν φαίνεται να απασχολεί έντονα περίπου τις τέσσερις στις δέκα εισηγμένες, είτε γιατί αυτές διαθέτουν θετικό καθαρό ταμείο (Net Cash) είτε επειδή τα δανειακά τους ανοίγματα είναι πολύ περιορισμένα. Κατά τα λοιπά, αρκετές άλλες εταιρείες είτε έχουν συνάψει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό του δανεισμού τους έναντι σταθερών επιτοκίων, είτε έσπευσε μέσα στο τελευταίο 18μηνο να κλειδώσει το κόστος χρηματοδότησής του μέσα από τα Interest Rate Swaps.

Πέραν αυτών, ωστόσο, αρκετές εισηγμένες επιδιώκουν και τη μείωση του δανεισμού τους, άλλοτε μέσα από την αναβολή κάποιων επενδυτικών προγραμμάτων και άλλοτε μέσα από τη διαχείριση των αποθεμάτων τους.

Ειδικότερα, κάποιες εταιρείες που φόρτωσαν τις αποθήκες τους στις αρχές της χρονιάς προκειμένου να εξασφαλίσουν πρώτες ύλες και εμπορεύματα σε μια περίοδο ελλείψεων στη εφοδιαστική αλυσίδα, τώρα ακολουθούν πιο μετριοπαθείς επιλογές.

Παράλληλα, αρκετές επιχειρήσεις είναι συγκρατημένες στο να προχωρήσουν με μεγάλες παραγγελίες πρώτων υλών και εμπορευμάτων, καθώς φοβούνται ότι μια ενδεχόμενη ύφεση θα ρίξει χαμηλότερα τις τιμές, από τα επίπεδα που αυτές θα έχουν αγοράσει.

Επίσης, μια ενδεχόμενη ύφεση θα έχει πιθανότατα πτωτική επίδραση και στη ζήτηση. Ακόμη όμως και εκείνα τα επιχειρηματικά στελέχη που εκτιμούν πως η κάμψη στις τιμές και στη ζήτηση θα είναι προσωρινή, δεν βιάζονται πιστεύοντας ότι θα μεσολαβήσει κάποιο σχετικό χρονικό διάστημα μέχρι να γίνει αυτό.